رسالت نسل سومی های حوزه و دانشگاه

مسئله مهم در دهه سوم، تشكيل حكومت دينى و راه‏كارى براى وحدت به مفهوم همدلى و همكارى دو نهاد علمى در كشور است.

امروز براى ايجاد شكاف‏هاى مذهبى بين شيعه و سنى و شكاف‏هاى نژادى ميان اقوام و نژادهاى مختلف در كشور، به خصوص شكاف‏هاى صنفى در راس آن تفرقه ميان حوزه و دانشگاه برنامه‏ريزى و سرمايه گذارى كلانى انجام گرفته است و اگر كمى بى‏دقتى بكنيم و قضيه را ساده بگيريم، قافيه را خواهيم باخت. بايد از دستاوردهاى آن ارواح پاك و آن‏ها كه خون دل خوردند و خون دادند، حراست كنيم.

تلاش‏هاى نسل‏هاى اول و دوم حوزه و دانشگاه

تلاش‏هايى كه به نسل اول حوزه و دانشگاه در زمان معاصر مربوط بوده عبارت است از: هدف گذارى براى ارتباط حوزه و دانشگاه، ايجاد تفاهم بيشتر درك متقابل در جهت رفع سوء تفاهم‏ها، آشنايى با روش‏هاى هم‏ديگر، آشنايى با علوم و محيط آموزشى يك‏ديگر و نزديك شدن صفوف هم‏ديگر در مبارزه با استبداد و ستم و استكبار. اين تلاش‏ها به ثمر نشست و حاكميتى را برانداخت و حاكميت جديدى با اهداف و مبانى جديد به ثمر نشست.

اما نسل دوم حوزه و دانشگاه كسانى بوديم كه در دو دهه گذشته زحماتى كشيديم و سرمايه‏گذارى‏هاى كلانى كرديم و نسبتا موفق بوديم، گر چه ضعف‏هاى زيادى داشتيم و نتوانستيم بعضى از مسايل را طى دو دهه گذشته، يعنى در دو دهه آغاز حكومت دينى به درستى حل كنيم; هر چند مسائل مهمى را حل كرديم، ولى مسايل حل نشده مهمى هم باقى است. علت آن نيز روشن است ، چون نظام سازى از نظام براندازى به مراتب سخت‏تر است; چند بار انقلاب كردن از يك بار درست‏حكومت كردن آسان‏تر است.

 اگر ما شكست‏بخوريم و نتوانيم به تجربه ساختن جامعه دينى و وعده‏هايى كه داده‏ايم، عمل كنيم و نتوانيم پروژه حكومت دينى را درست پيش ببريم، مطمئن باشيد كه چند صد سال ديگر بايد طول بكشد و مجاهدت‏هاى بزرگى انجام پذيرد و تازه دوباره به اول خط برسيم. بنابراين، موضوع بسيار حساسى است. البته نوع برنامه‏ريزى و هدف گذارى براى نسل سوم حوزه و دانشگاه پيچيده‏تر و مهم‏تر است. هر چند اصول مشتركى ميان اين نسل و دو نسل قبلى وجود دارد، ولى شعار اين دوره بايد اين باشد «ساده انديشى نظرى و راحت‏طلبى عملى در حوزه و دانشگاه ممنوع است‏».

مقايسه حوزه و دانشگاه امروز با قبل از انقلاب

آن وقت‏ها آرزو مى‏شد كه طلبه‏ها اهل قلم و اهل تفكر اجتماعى باشند و مسايل زمانه را بشناسند. امروز ده‏ها مؤسسه تحقيقاتى و صدها فاضل روشن‏انديش و اهل قلم و فكر در حوزه وجود دارد. دانشگاه امروز هم از دانشگاه سى سال پيش به مراتب دينى‏تر مردمى‏تر، زنده و دردمندتر است.

بهترين و پاك‏ترين استعدادها و بچه‏ها در همين نسل سوم، در دانشگاه‏ها حضور دارند كه اگر به درستى با اين‏ها ارتباط برقرار شود و درست گفت و گو شود، بهترين سربازان اين نهضت‏خواهند بود كه اين گونه هم هستند.

از جهاتى اين نسل از دو نسل قبلى مستعدتر هستند، زيرا در محيط گندآبى كه نسل اول پيش از انقلاب رشد كرده‏اند، نبوده‏اند. وضعيت فعلى در نسل سوم به تيغ دو لبه‏اى مى‏ماند. اين فرصتى «له‏» يا « عليه‏» ما، هر كس زودتر بجنبد و دقيق‏تر و صحيح‏تر عمل كند اين فرصت «له‏» او خواهد بود، و اگر كسى غفلت كرد، اين فرصت « عليه‏» او خواهد بود. بنابراين همه چيز به زحمات ما و شما بستگى دارد. نبايد ترسيد و مايوس شد و نبايد خسته و مردد بود. اگر ما تجربه جامعه‏سازى جديد را بر اساس دين درست پيش ببريم، يعنى كارى كنيم كه در دهه سوم و چهارم اين نظام به آبرويى براى اسلام تبديل شود، و اگر حوزه و روحانيت‏بتواند از عهده وعده‏هايى كه به مردم داده و براساس آن مردم ده‏ها هزار نفر از جوانان خود را به جبهه‏ها فرستادند، به طور نسبى عمل كند، حتما آينده بسيار درخشانى در سطح جهانى و در كل جهان اسلام در انتظار ما است.

نقش حوزه و دانشگاه در تمدن سازى

واحد زمانى در تاريخ تمدن‏ها هر ده سال است و چند دهه طول مى‏كشد كه يك تمدن و فرهنگ و جامعه جديد پى‏ريزى شود. براى برپايى تمدن غرب كه امروز بر تمام دنيا حاكم است، دست كم پنج قرن وقت صرف شده است، اين صرف وقت و زحمات از اين طرف نيز بايد كشيده شود. اين پديده انقلاب را مى‏توان به رنسانس اسلامى تبديل كرد تا حوزه و دانشگاه هر كدام نقش خود را در اين رنسانس ايفا نمايند. جرقه آن نيز دو سه دهه زده شده و شروع شده است و كوچك‏ترين اشتباه در حوزه و دانشگاه زير ذره‏بين تاريخ قرار خواهد گرفت.

ملت‏هاى زيادى منتظر هستند كه از روى دست‏شما نسخه بردارى كنند و جامعه جديدى بر همين اساس بسازند. بايد ترم آموزش جهانى را تكميل كرد و درس حكومت و جامعه‏سازى را پس از درس انقلاب به درستى ياد داد و جامعه‏اى ساخت كه از زير فشار عادات و خرافاتى قديم رها شود و در عين حال به دام آفات دنياى مدرن غرب نيفتد.