ساختمان زانو
مفصل زانو، مفصلی است که به وسیله یک کپسول متشکل از رباط ها احاطه می شود و حاوی مایعی است که به آن مایع سینوویال می گویند که اصطکاک مفصل را کاهش می دهد.
در مفصل زانو، انتهای استخوان ران با سر استخوان درشت نی (استخوان بزرگ تر ساق پا) کنار هم قرار می گیرند.
دو برجستگی استخوانی در دو طرف انتهای استخوان ران وجود دارند که به آن ها "کندیل" می گویند. این کندیل ها روی سطح فوقانی استخوان درشت نی قرار می گیرند.
این سطح را "کفه درشت‌نی" می گویند. این کفه به دو قسمت بیرونی و درونی تقسیم می شود. درشت نی در شیار خاصی میان دو کندیل استخوان ران، می لغزد.
استخوان کوچک تر ساق پا (نازک نی)، وارد مفصل زانو نمی شود. این استخوان، مفصل کوچکی را تشکیل می دهد که آن را به یک طرف درشت نی وصل می کند. این مفصل چندان حرکتی ندارد.
غضروف مفصلی، ماده‌ای است که انتهای استخوان ها در هر مفصل را می پوشانند. این ماده در اغلب مفاصل بزرگ تر حدود 2/5سانتی متر ضخامت دارد. این ماده، سفید و درخشان است و قوامی لاستیکی دارد. غضروف مفصلی یک ماده لغزنده است که اجازه می دهد سطوح استخوانی بدون آسیب دیدن، روی هم بلغزند.
کارکرد غضروف مفصلی این است که ضربات وارده را جذب و یک سطح کاملا صاف ایجاد کند تا حرکت استخوان ها آسان شود. تقریبا در هر نقطه ای از بدن که دو سطح استخوانی در مقابل هم حرکت می کنند، این غضروف مفصلی وجود دارد. در زانو غضروف مفصلی، انتهای استخوان ران، سر استخوان درشت نی و پشت استخوان کشکک را می پوشاند.
رباط ها
رباط ها (لیگمان‌ها) نوارهای محکم بافتی هستند که انتهاهای استخوان ها را به یکدیگر متصل می کنند. دو رباط مهم در هر طرف زانو قرار دارد: رباط کولترال داخلی (MCL) و رباط کولترال خارجی (LCL). داخل مفصل زانو، دو رباط مهم دیگر قرار دارد که بین استخوان ران و درشت نی قرار دارند: رباط صلیبی قدامی (ACL) در جلو و رباط صلیبی خلفی (PCL) در عقب.
رباط های کولترال داخلی و خارجی، مانع از حرکت بیش از حد زانو به طرفین می شوند. رباط های صلیبی قدامی و خلفی، حرکت جلو به عقب زانو را مهار می کنند.
رباط صلیبی قدامی مانع از لغزیدن بیش از حد درشت نی، روی استخوان ران به سمت جلو می شود. رباط صلیبی خلفی مانع از حرکت بیش از حد درشت نی، روی استخوان ران به سمت عقب می شود. این دو رباط همراه با هم مهم ترین رباط هایی هستند که پایداری زانو را حفظ می کنند.
مِنیسک ها (menisci)
دو نوع رباط اختصاصی به نام "منیسک" میان ران و درشت نی قرار دارند. این ساختارها را گاهی "غضروف زانو" هم می گویند، ولی در واقع منیسک ها با غضروف مفصلی که سطح مفصل را می پوشاند، متفاوت هستند.
منیسک های زانو به دو دلیل اهمیت دارند:
1- مانند یک ضربه گیر عمل می کنند و نیروی وارده از طرف وزن بدن را در سطح بزرگ تری پخش می کنند.
2- به رباط های اطراف زانو کمک می کنند تا زانو را پایدار نگه دارند.
یک توپ را تصور کنید که روی یک سطح صاف قرار گرفته است. این توپ انتهای استخوان ران است و آن سطح صاف سر استخوان درشت نی. منیسک‌ها در واقع به دور انتهای گرد استخوان ران می پیچند و فضای میان آن و کف استخوان درشت نی را پُر می کنند.
منیسک ها با این ساختار، به توزیع وزن استخوان ران روی استخوان درشت نی هم کمک می کنند.
اگر منیسک‌ها وجود نداشتند، هر وزنی که روی استخوان ران وارد می شد، روی یک نقطه از استخوان درشت نی منتقل می شد.
اما با وجود این منیسک ها، وزن روی تمام سطح کفه بالایی استخوان درشت نی توزیع می شود.
این توزیع وزن به وسیله منیسک ها اهمیت زیادی دارد، زیرا از وارد آمدن فشار بیش از حد بر غضروف مفصلی در انتهاهای استخوان ها جلوگیری می کند. فشار بیش از حد بر غضروف مفصلی می تواند به سطح آن آسیب برساند و باعث تحلیل آن در طی زمان شود.
منیسک‌ها علاوه بر محافظت از غضروف مفصلی، به رباط ها کمک کنند تا زانو را پایدار نگه دارند. منیسک ها مانند یک دیلم که زیر یک چرخ ماشین پارک شده قرار می گیرد، مفصل زانو را پایدارتر می کنند.
منیسک ها در لبه بیرونی شان ضخیم تر هستند و این ضخامت کمک می کند تا مانع از تکان خوردن انتهای استخوان ران روی کفه استخوان درشت نی شود.
در مجموع همه رباط های زانو از جمله مهم ترین ساختارهایی هستند که به پایداری زانو کمک می کنند. رباط ها استخوان ها را به استخوان ها متصل می کنند. بدون رباط های محکم و قوی، برای اتصال ران به درشت نی، مفصل زانو بیش از حد، شل و ول می شد.
تاندون‌ها
تاندون‌ها (زردپی‌ها) مانند رباط ها هستند، با این تفاوت که عضلات را به استخوان‌ها متصل می کنند. بزرگ ترین تاندون بدن، "تاندون کشککی" است که در اطراف زانو قرار دارد.
عضلات
حرکت زانو و راه رفتن ما به یک ساختار حرکتی وابسته است، که "ساختار راست کننده زانو" نامیده می شود. این ساختار که در جلوی زانو قرار دارد، شامل استخوان کشکک، تاندون کشککی، تاندون چهارسر و عضلات چهارسر است. عضلات چهارسر که در جلوی ران قرار دارند، عضلاتی هستند که به تاندون چهارسر متصل می شوند. هنگامی که این عضلات منقبض می شوند، زانو را راست می کنند، مثل زمانی که ما از وضعیت نشسته بلند می شویم.
کشکک مانند یک تکیه گاه عمل می کند و نیروی ایجاد شده به وسیله عضلات چهارسر را هنگام راست شدن زانو تشدید می کند. هنگامی که عضلات چهارسر منقبض می شوند، زانو راست می شود.
عضلات هامسترینگ در پشت ساق پا و ران قرار می گیرند. هنگامی که این عضلات منقبض می شوند، زانو خم می شود.
*مطالب مرتبط:
درد زانو با آب و هوا تغییر می کند
