خوشه کهکشانی رکورد زد

خوشه‌ی کهکشانی 041JKCS، رکورد دورترین خوشه‌ی کهکشانی را شکست. رکورد قبلی از آن خوشه‌ای بود که در فاصله‌ای حدود 1 میلیارد سال نوری از ما قرار داشت.

این جرم، که دورترین خوشه‌ی کهکشانی کشف‌شده تاکنون است، با ترکیب داده‌های رصد‌خانه‌ی پرتو ایکس چاندرای ناسا و تلسکوپ‌های نوری و فروسرخ شناسایی شده است. این خوشه، که در فاصله‌ی حدود 2/10 میلیارد سال نوری از ما قرار گرفته، متعلق به زمانی است که عالم فقط یک چهارم عمر فعلی خود را داشته است.

خوشه‌های کهکشانی بزرگ‌ترین اجرام موجود درعالم‌اند که اجزایشان به‌سبب نیروی گرانش کنار هم جمع‌اند. کشف چنین ساختار عظیمی در آن دوران آغازین عالم می‌تواند اطلاعات مهمی را درباره‌ی چگونگی تحول کیهان در این مرحله‌ی بحرانی در اختیارمان قرار دهد.

خوشه‌ی کهکشانی 041JKCS زمانی شناسایی شد که دانشمندان به این باور رسیدند که خوشه‌های کهکشانی را می‌توان براساس مدت زمان سپری‌شده از تشکیل آنها، در آغاز عالم یافت. بنابراین، با بررسی ویژگی‌های این خوشه‌ی کهکشانی -مانند ترکیبات، جرم و دما- می‌توان اطلاعاتی از چگونگی شکل‌گیری عالم به دست آورد.

در اغلب موارد، خوشه‌های کهکشانی دوردست را نخست با رصدهای مرئی و فروسرخ شناسایی می‌کنند که آشکارساز ستاره‌های پیر و سرخ حاکم در کهکشان‌های سازنده‌ی خوشه‌هاست. خوشه‌ی کهکشانی 041JKCS در حقیقت در سال 2006/1385 در نتیجه‌ی مطالعاتی کشف شد که با تلسکوپ فروسرخ بریتانیا (UKIRT) صورت گرفت. سپس، فاصله‌ی این خوشه را به کمک رصدهای مرئی و فروسرخ تلسکوپUKIRT ، تلسکوپ کانادا-فرانسه-هاوایی و تلسکوپ فضایی اسپیتزر ناسا مشخص کردند.

رصدهای فروسرخ اهمیت بیشتری دارند، چراکه نور مرئی کهکشان‌ها به‌سبب انبساط عالم در فواصل بسیار زیاد به طول موج‌های فروسرخ انتقال می‌یابد.

داده‌های چاندرا آخرین مدرک بود که 041JKCS واقعاً یک خوشه‌ی کهکشانی به معنای حقیقی کلمه است. تابش پرتو ایکس انبساط ‌یافته‌ای که چاندرا دید، نشان‌دهنده‌ی این است که در بین این کهکشان‌ها گازهای داغی وجود دارد که این مسئله را می‌توان از خوشه‌های کهکشانی انتظار داشت تا از خوشه‌هایی که در حال شکل‌گیری‌اند. همچنین، بدون مشاهدات پرتو ایکس این احتمال باقی می‌ماند که این جرم ترکیبی از گروه‌های مختلف کهکشانی است که در امتداد مسیر دید ما قرار گرفته یا اینکه رشته‌ای بلند است از کهکشان‌ها و گاز که از مقابل دیده می‌شود. جرم و دمای این گاز داغ، که از رصدهای چاندرا به دست آمد، تمام این احتمالات را منتفی کرد.

گستردگی و شکل این تابش ایکس همراه با نبود منبع رادیویی مرکزی، این احتمال را مورد تردید قرار می‌دهد که گسیل پرتو ایکس به‌سبب پراکنده شدن تابش زمینه‌ی ریزموج کیهانی به‌وسیله‌ی ذرات گسیل‌کننده‌ی امواج رادیویی، ایجاد شده باشد.

هنوز ممکن نیست که با شناسایی تنها یک خوشه‌ی کهکشانی در فاصله‌ی بسیار دوردست بتوان مدل‌های کیهان‌شناختی را بررسی کرد، اما تحقیقات جهت شناسایی دیگر خوشه‌های کهکشانی در فواصل بسیار دور همچنان ادامه دارد. به گفته‌ی بِن موگان، از دانشگاه بریستول در بریتانیا، «این کشفی هیجان‌انگیزاست چراکه شبیه این است که فسیلی از دایناسور تیرانوزروس رِکس بیابیم که بسیار قدیمی‌تر از دیگر نمونه‌های شناسایی شده باشد. یک فسیل ممکن است درست با شناخت ما از دایناسورها منطبق باشد اما اگر تعداد بسیاری فسیل شناسایی کنیم می‌بایست به بررسی مجدد چگونگی تکامل دایناسورها بپردازیم. همین مسئله را می‌توان به خوشه‌های کهکشانی و شناخت ما از کیهان‌شناسی نیز  تعمیم داد».

منبع:

sciencedaily

به نقل از:

nojumnews.com

تنظیم برای تبیان:

ا.م.گمینی