سینمای ایران و 4 عمل اصلی
سینمای ایران همچنان در امتداد فصل خزان گام برمی‌دارد.
پروانه‌های ساخت و نمایش یكی پس از دیگری صادر می‌شوند تا رونق به سینما بازگردد. مدیران تازه سینماكه سال‌ها منتقد سیاست‌های سینمایی بوده‌اند حالا بر مسند اجرا می‌كوشند تا ایده‌هایشان را عملی سازند و قرار است رونق دوباره به سینما بازگردد؛ هرچند هنوز هم انبوه فیلم‌هایی كه در مرحله پیش تولید قرار دارند( نزدیك به 60فیلم) از تداوم وضعیت نه‌چندان عادی حكایت می‌كند و از سوی دیگر این روزها نگرانی سینماگران از حذف یارانه‌های فرهنگی شدت یافته است؛ اقدامی كه بسیاری از اهالی سینما اعتقاد دارند می‌تواند ریزش مخاطب كه در این سال‌ها به صورت تدریجی رخ داده را با شدت بسیار گسترده‌ای همراه سازد، به طوری‌كه سینما كلا از سبد هزینه‌های خانواده‌ها حذف شود.
به گزارش همشهری ، سینمای ایران در طول همه این سال‌ها چنان به حمایت‌های دولتی وابسته شده كه با حذف یارانه‌ها، قطعا نخواهد توانست كمر راست كند؛ اتفاقی كه می‌تواند منجر به حذف كامل بخش خصوصی شود. سینمای ایران به دانش‌آموز تنبلی می‌ماند كه سال‌ها با تكیه بر حمایت بزرگترها و به صورت غیرطبیعی، روزگار را گذرانده و اگر این چوب حمایت از زیر بازوانش برداشته شود، حتی قادر به حل كردن مسئله‌ای ساده نیز نخواهد بود.
بحث هدفمند شدن یارانه‌ها، دامن سینمای ایران را هم خواهد گرفت؛ به این ترتیب كه هزینه‌های تولید فیلم شامل دستمزد عوامل، نگاتیو، خرج صحنه و... افزایش قابل توجهی خواهد داشت، به طوری كه اگر فیلمی را امروز بتوان با 300میلیون‌تومان هزینه، تولید كرد، با حذف یارانه‌های فرهنگی این مبلغ قطعا به بالای 600میلیون تومان خواهد رسید. خب فیلمی كه با این هزینه تولید شود، چقدر باید به اصطلاح پخش‌كننده‌ها در گیشه كار كند و بعد با فروش رایت ویدئویی‌اش، سرمایه‌اش بازگردد؟
گام بعدی هم افزایش قیمت بلیت سینماها خواهد بود، در حالی كه قیمت متوسط 2هزارتومان بلیت فعلی به نظر بسیاری از مردم گران است و خیلی‌ها ترجیح می‌دهند چند ماهی صبر كنند و با ورود فیلم‌ها به شبكه نمایش خانگی به تماشای آنها بنشینند. با این شرایط، فكرش را بكنید وقتی قیمت بلیت سینما 6هزارتومان شود، شاهد چه ریزش مخاطبی خواهیم شد؟ البته اگر متوسط هزینه تولید فیلم به بالای یك میلیارد تومان برسد باز هم در این سامان فیلم ساخته خواهد شد.
فراموش نكنیم كه همین الان فلیمی با هزینه بالای 6میلیارد تومان ساخته شده كه خبرهای غیررسمی از صرف شدن بیش از 10میلیاردتومان حكایت دارد و البته هنوز كارهای فنی به پایان نرسیده و هزینه‌ها بالاتر هم خواهد رفت. چنین آثاری با هر میزان افزایش قیمت بازهم ساخته خواهد شد ولی تكلیف سینمای آسیب‌پذیر بخش‌خصوصی چه خواهد شد؟
سینمایی كه البته همین الان هم به حال خود رها شده و برای ارتزاق، همچنان به سرهم كردن كمدی‌های بی‌كیفیت ادامه می‌دهد. با شرایط تازه اما، همین كمدی‌های بی‌كیفیت هم باید با پول بسیار بیشتری ساخته شوند.
در مورد تماشاگران نیز، قطعا طیفی وجود دارند كه با بلیت10هزارتومانی نیز به سینما بروند ولی اینها چند درصد مخاطبان فعلی سینما را تشكیل می‌دهند؟ احتمالا با ریزش 70درصدی مخاطبان مواجه خواهیم شد. در چنین شرایطی چه چیزی از سینمای ایران باقی می‌ماند؟ سینمایی كه همین امروز نیز چه در بحث كیفی و چه در میزان جذب تماشاگر با مشكلات ریز و درشتی مواجه است با حذف یارانه‌های بخش فرهنگ چه چشم‌اندازی را در پیش رو خواهد داشت؟
در این میان برخی از مدیران سینما نیز به اظهارنظر پرداخته‌اند. جوادشمقدری، معاون امور سینمایی، نسبت به مشكلاتی كه سینمای ایران با حذف یارانه‌ها دچارش خواهد شد هشدار داده و علیرضا سجادپور، مدیركل اداره نظارت و ارزشیابی گفته نگرانی‌های سینماگران در این خصوص را بر طرف‌خواهند كرد. اما چگونه و با چه تمهیداتی؟ هنوز كسی توضیحی نداده است....
مخاطب الزاما مشتری ابتذال نیست
میزان استقبال مردم از «درباره الی» كه چند روزی است به شبكه نمایش خانگی راه یافته بار دیگر نشان می‌دهد كه مخاطب الزاما مشتری ابتذال نیست.
در 4روز اول راهیابی فیلم فرهادی به شبكه ویدئویی، بیش از یك میلیون نسخه فروش رفته است. استقبالی كه نشان می‌دهد اگر فیلم در زمان مناسب خودش كه قراردادش نیز ثبت شده بود یعنی اكران نوروزی روی پرده می‌آمد تا چه اندازه می‌توانست به فروش بالایی دست یابد. میزان استقبال فوق‌العاده علاقه‌مندان سینما از «درباره الی» در حالی جالب توجه‌تر به نظر می‌رسد كه در این سال‌ها فروش بالای كمدی‌های مبتذل و ركوردشكنی‌شان در گیشه، از سوی سازندگان این نوارهای متحرك، به مثابه چماق بر سر منتقدان كوبیده شده است. با این منطق ازلی – ابدی تمام فیلمفارسی‌سازان تاریخ كه «مردم این‌فیلم‌ها را دوست دارند. شما چه می‌گویید؟!» حالا «درباره الی»موفق به برقراری ارتباط گسترده با مخاطبی می‌شود كه عده‌ای دوست دارند القا كنند سلیقه‌اش در حد فیلم‌هایی است كه روی فیلمفارسی‌های قبل از انقلاب را سفید كرده‌اند!
«درباره الی» بدون تن دادن به كلیشه‌های مهوع، لودگی و پرده‌دری، با ساختار مستحكمی كه منتقدان برجسته‌ای چون بوردول را نیز به ستایش وادار كرده، فیلم نمونه روزگار ماست؛ فیلمی درباره دشواری‌های قضاوت كه چالش اخلاقی كاراكترهایش را با هنرمندی به مخاطب نیز انتقال می‌دهد؛ فیلمی كه زبان سینمایی بین‌المللی دارد و پس از موفقیت در برلین و گرفتن جایزه مهم بهترین كارگردانی، حالا برای توفیق در عرصه‌های بین‌المللی دیگر نیز از بخت‌بالایی برخوردار است.
نفس‌های به شماره افتاده پاییز
اكران سینماها در آخرین هفته‌های اكران پاییز، همچنان روند متوسطی دارد. با نمایش عمومی «محاكمه در خیابان» و «نیش زنبور» سینمای ایران آخرین برگ‌های برند‌ه‌اش در اكران 88 را رو كرد؛ فیلم‌هایی كه هم اكنون نیز با فاصله از بقیه آثار روی پرده، بیشترین فروش روزانه را دارند.
«نیش زنبور» دومین ساخته حمیدرضا صلاحمند، یك كمدی متعارف و معمول است كه ویژگی متفاوتش را باید در حضور رضاكیانیان جست‌وجو كرد؛ بازیگری كه تاكنون به بازی در كمدی‌های سینمای بدنه تن نداده بود و حالا در «نیش زنبور» یك پای داستان است. فیلم اقتباسی است از «رذل‌های پست لعنتی» كه اینجا استیو مارتین و مایكل‌كین به عنوان رفقای كلاهبردار جای خود را به عطاران و كیانیان داده‌اند. صلاحمند كه 7سال پیش با «زمانه» شكستی همه‌جانبه را تجربه كرده بود، این‌بار موفق شده فیلمی پرفروش بسازد. «نیش زنبور» با گذر از فروش 500 میلیونی، با ادامه همین روند احتمالا به مبلغی 700میلیون تومان خواهد رسید.
دیگر فیلم پرفروش این روزها، «محاكمه در خیابان» است. آخرین ساخته مسعودكیمیایی، فیلمی است سیاه و سفید با داستانی تلخ پیرامون خیانت كه فروش بالایش در شرایطی كه این روزها اغلب فیلم‌های پرفروش را آثار كمدی تشكیل می‌دهند، جالب توجه است. «محاكمه در خیابان» با فروش بالای 400میلیونی‌اش قطعا از مرز نیم میلیارد تومان گذر خواهد كرد. «كتاب قانون» با از دست دادن تعدادی از سالن‌هایش،همچنان روی پرده است.
همچنان كه «آقای هفت‌رنگ» كه نتوانست انتظارات را برآورده كند، با فروش پایین این فیلم كمدی، گویا پویا فیلم در محصول تازه‌اش سراغ سینمای اكشن رفته است. فروش بقیه فیلم‌های روی پرده نیز پایین است. «پنالتی»، «چهره‌به چهره»، «خواب لیلا» و «شكار روباره» كه به تازگی روی پرده آمده‌اند وضعیت چندان جالب توجهی در گیشه ندارند.
«پنالتی» كه درامی ورزشی با پس زمینه جنگ است، دومین ساخته انیسه شاه‌حسینی است كه گرچه در تهران فروش بالایی ندارد ولی در آبادان با استقبال مخاطبان مواجه شده است؛ فیلمی كه تهیه‌كننده‌اش در اظهارنظری جالب‌توجه آن را بهترین فیلم ورزشی تاریخ سینما خواند!«چهره‌به چهره» به كارگردانی علی ژكان نیز یك فیلم پلیسی ضعیف است كه با داستانی كم رمق و پرداختی كم رمق‌تر، بار دیگر این نكته را اثبات می‌كند كه «مادیان» تنها یك اتفاق تكرار نشدنی در كارنامه ژكان بوده است.
«ماه‌وش» ساخته محمد درمنش نیز كه در گروه سینماهای آزاد به نمایش درآمده، در روزهای اول نمایش خود وضعیت چندان مناسبی در گیشه نداشته است. «خواب لیلا» و «شكار روباه» نیز كه به تازگی اكران شده‌اند، چنین وضعیتی دارند. «خواب لیلا» ساخته مهرداد میرفلاح است كه پس از گذشت 3سال سرانجام روی پرده آمد. این فیلم اثری در ژانر وحشت محسوب می‌شود. میرفلاح نزدیك به یك دهه پیش «خاكستری» را با بازی مهناز افشار كارگردانی كرده بود كه فیلم موفقی نبود، «خواب لیلا» نسبت به اولین ساخته سازنده‌اش گامی به پیش محسوب می‌شود.
«شكار روباه» نیز ساخته مجید جوانمرد است. جوانمرد پس از سال‌ها دوری از سینما، فیلم تازه‌ای ساخته است. درمجموع وضعیت اكران، چندان جالب توجه به نظر نمی‌رسد؛ اكرانی كه به زودی فیلم‌های «ماجرای اینترنتی» و «استشهادی برای خدا» نیز به آن خواهند پیوست.
تنظیم برای تبیان : مسعود عجمی
