تبیان، دستیار زندگی
علی علیه السلام قرآن ناطق(1)
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

علی علیه السلام قرآن ناطق

امام علی علیه السلام

قرآن کریم و این کتاب آسمانی آنقدر با عظمت و گرانسنگ است که تاکنون هیچ گفته و نوشته با آن برابری نکرده و تا روز قیامت نظیر و مانندی برایش پیدا نخواهد شد. چرا که این کتاب، کلام خداوند است؛ وحی الهی است که بر رسول بشریّت و پیامبر خاتمیّت نازل گشته است.

این قرآن که در زمان نزول، توسّط پیامبرصلی الله علیه وآله وسلم شرح و تفسیر و تأویل می شد؛ پس از وی شرح و تفسیرش به عهده خاندان پاک و معصوم آن حضرت واگذار گردید.

به آنانکه امینِ وحی خدا، بارها برای آوردن پیام خدا برای پیامبرصلی الله علیه وآله وسلم به خانه شان آمد.

به او که پیامبر بارها درباره اش فرمود: «او همراه قرآن است و قرآن همراه اوست.»

به او که هزار درب علم از علوم توسّط پیامبرصلی الله علیه وآله وسلم برایش گشوده شد و به او که داناترین فرد در امّت به قرآن بود.

آری، آن کس عهده دار چنین کاری شد که هم کاتب وحی بود و هم جامع آیات و سور قرآنی و هم بزرگ ترین مفسّر کتاب آسمانی.

او علی بن ابی طالب بود که از دوران نه سالگی؛ یعنی آن زمانی که قرآن کریم بر پیامبر نازل گردید، همراه قرآن بود.

سخن و گفتارش از قرآن بود و راه و روشش قرآنی، او به حق «قرآن ناطق» شمرده می شد، و تا آخرین لحظات عمر پربرکتش از کتاب آسمانی سخن گفت و همگان را بر محورش فراخواند.

صفحاتی که در پیش روی شماست، چشم انداز کوتاهی به سیره قرآنی این شخصیّت بزرگ می باشد.

تبیین فضائل قرآن

از امیرمؤمنان علیه السلام در باره فضائل این کتاب آسمانی، سخنان فراوانی به یادگار مانده است که هر خواننده را به فکر و اندیشه در این کتاب وا می دارد.

شما اگر به کتاب شریف نهج البلاغه مراجعه کنید، به بسیاری از این سخن ها و گفته ها و بیان ها در شأن و منزلت و فضیلت کتاب خدا برخورد می کنید.

آن حضرت در این گفته ها قرآن کریم را نور آشکار، سرچشمه حیات، ناصحی راستگو، کتابی هدایتگر، راهنمای روز، روشنایی شب تاریک و مایه عزّت دانسته که نظر شما را به برخی از این موارد جلب می نماییم.

قرآن

1. ظاهری دلپذیر

حضرت در خطبه 18 ضمن سخنانی دراین باره می فرماید: «انّ هذا القرآن ظاهره أنیق، و باطنه عمیق، لاتفنی عجائبه، ولاتنقضی غرائبه ولاتکشف الظّلمات الاّ به (1)؛ این قرآن ظاهری دلپذیر دارد و درونش بسیار عمیق و شگفتی هایش بی پایان است، و به وسیله قرآن است که پرده های تاریکی کنار می رود.»

2. خانه ای است که ویران نگردد

و در خطبه دیگری فرمود: «کتاب الله بین أظهرکم ناطق لایعیا لسانه و بیت لاتهدم أرکانه و عزّ لاتهزم أعوانه (2)؛ کتاب خدا در پیش روی شماست که زبانش خسته نمی شود، و خانه ای است که پایه هایش فرو نریزد و مایه عزّتی است که پیروانش هرگز شکست نخورند.»

3. راهنمایی که راه گم نکند

همچنین در خطبه دیگری می فرماید: «واعلموا أنّ هذا القرآن هو النّاصح الّذی لایغش و الهادی الذی لایضلّ والمحدّث الّذی لایکذب، و ماجالس القرآن أحدٌ الاّ قام عنه بزیادة أو نقصان، زیادة فی هدی، او نقصان من عمی (3)؛ بدانید قرآن همانا ناصحی است که خلاف نمی گوید و راهنمایی است که راه گم نمی کند و گوینده ای است که دروغ نمی گوید، و هیچ کس با قرآن نمی نشیند و بر نمی خیزد مگر به زیادت و یا نقصان، زیادت در راه یابی و یا نقصان در نابینایی.»

4. راهنمای روز و روشنای شب

امام صادق علیه السلام از امیرمؤمنان علیه السلام روایت کرده که فرمود: «إعلموا أنّ القرآن هدی النّهار و نورالّلیل المظلم (4)؛ بدانید که این قرآن رهنمای روز است و روشنایی شب تاریک.»

5. شفاعتگری مقبول

امیرمؤمنان علیه السلام در ادامه خطبه 176 می فرماید: «واعلموا أنّه شافع مُشفَّع و قائل مصدّق و أنّه من شفع له القرآن یوم القیامة شفّع فیه (5)؛ بدانید که قرآن شفیعی است که شفاعتش پذیرفته می شود و گوینده ای است تصدیق شده، و برای هر که در روز قیامت شفاعت کند، شفاعتش پذیرفته خواهد شد.»

6. بهاردلها و سرچشمه دانش ها

و در همین خطبه اضافه می کند: «انّ الله سبحانه لم یعظ أحداً بمثل القرآن، فانّه حبل الله المتین، و سببه الأمین و فیه ربیع القلب و ینابیع العلم، و ما للقلب جلاء غیره (6)؛ خداوند به هیچ چیز همانند قرآن موعظه و پند نفرموده، قرآن ریسمان محکم الهی است، قرآن بهار دل و سرچشمه علم است و چیزی مانند قرآن، قلب را جلا نمی دهد.»

7. ریسمان محکم

همچنین بدین اشاره می کند که قرآن ریسمان محکمی است که هرگز پاره شدنی نیست، آنجا که می فرماید: «علیکم بکتاب الله فانّه الحبل المتین، والنّور المبین، والشّفاء النّافع، والرّیّ النّاقع والعصمة للمتّمسّک والنّجاة للمتعلّق، لایعوجّ فیقام و لایزیغ فیستعتب (7)؛ برشما باد به کتاب خدا، زیرا ریسمان محکم و نور آشکار و درمانی است سودمند، و سرچشمه حیات، و دست آویزی برای پیرو، هرگز کج نمی شود تا احتیاج به راست کردن داشته باشد و نیز اشتباه نمی کند تا سرزنش گردد.»

8. جداکننده حقّ و باطل

در خطبه دیگری که در مقام تبیین فضائل قرآنی بود، حضرت به بیش از چهل وصف از قرآن کریم می پردازد که هریک از آن فرازها شایان دقّت و مورد تأمّل و بحث و بررسی است. امام علیه السلام در خطبه 198 می فرماید:

سپس قرآن را بر او نازل فرمود؛ قرآن نوری است که خاموشی ندارد، چراغی است که درخشندگی آن زوال نپذیرد، دریایی است که ژرفای آن درک نشود، راهی است که رونده آن گمراه نگردد، شعله ای است که نور آن تاریک نشود، جداکننده حقّ و باطل است که درخشش برهانش خاموش نگردد، بنایی است که ستون های آن خراب نشود، شفا دهنده ای است که بیماری های وحشت انگیز را بزداید، قدرتی است که یاورانش شکست ندارند، و حقّی است که یاری کنندگانش مغلوب نشوند. قرآن، معدن ایمان و اصل آن است، چشمه های دانش و دریاهای علوم است، سرچشمه عدالت، و نهرجاری عدل است، پایه های اسلام و ستون های محکم آن است. نهرهای جاری زلال حقیقت، و سرزمین های آن است. دریایی است که تشنگان آن، آبش را تمام نتوانند کشید، و چشمه ای است که آبش کمی ندارد، محلّ برداشت آبی است که هرچه از آن برگیرند، کاهش نیابد. منزلی است که مسافران راه آن را فراموش نخواهند کرد. و نشانه هایی است که روندگان از آن غفلت نمی کنند، کوهسار زیبایی است که از آن نمی گذرند.

خدا، قرآن را فرونشاننده عطش علمی دانشمندان، و باران بهاری برای قلب فقیهان و راه گسترده و وسیع برای صالحان قرار داده است.

قرآن دارویی است که با آن بیماری وجود ندارد، نوری است که با آن تاریکی یافت نمی شود، ریسمانی است که رشته های آن محکم، پناهگاهی است که قلّه آن بلند، و توان و قدرتی است برای آن که قرآن را برگزیند، محلّ امنی است برای هرکس که وارد آن شود، راهنمایی است که تا از او پیروی کند، وسیله انجام وظیفه است برای آن که قرآن را راه و رسم خود قرار دهد، برهانی است بر آن کس که با آن سخن بگوید، عامل پیروزی است برای آن کس که با آن استدلال کند، نجات دهنده است برای آن کس که حافظ آن باشد و به آن عمل کند، سپر نگهدارنده است برای آن کس که با آن خود را بپوشاند، دانش کسی است که آن را به خاطر بسپارد، حدیث کسی است که از آن روایت کند و فرمان کسی است که با آن قضاوت کند.(8)