معلولین نیازی به ترحم ندارند

(به مناسبت روز جهانی معلولان)

سوم دسامبر (مصادف با 12 آذر 1388) روز جهانی معلولان نامگذاری شده است.

اعلام این روز از سوی سازمان ملل متحد، برای جلب توجه دولت ها و جامعه جهانی به پدیده معلولیت و مشکلات انسان های معلول است.

منشور سال 1982 سازمان ملل، روز معلولان را، برخاسته از نیازهای به حق افرادی می داند که به رغم داشتن محدودیت های حسی و جسمی، به دلیل برخورداری از جوهره ی انسانی، باید همچون دیگران، از امکانات رفاهی و اجتماعی برخوردار شوند.

حق بهره مندی از خدمات آموزش و پرورش، بهداشت، مسکن، اشتغال، امکانات تفریحی و ... ، همگی به عنوان موضوعات محوری در قوانین و آیین نامه های مربوط به حقوق معلولان به شمار می آیند.

معلول کیست؟

معلول به کسی گفته می شود که بر اثر نقص جسمی یا ذهنی، به طور مستمر اختلال قابل توجهی در سلامت و کارایی عمومی و یا شئون اجتماعی، اقتصادی و حرفه ای او به وجود آید، به طوری که این اختلال، از استقلال فردی، اجتماعی و اقتصادی وی بکاهد.

این گروه، شامل ناشنوایان، نابینایان، معلولین جسمی، حرکتی و ذهنی است.

آمار ارائه شده از سوی سازمان بهداشت جهانی (WHO)، نشان می دهد که تا سال 1378، ده درصد از جمعیت جوامع صنعتی و دوازده درصد از جمعیت جوامع رو به توسعه را افراد معلول تشکیل می دهند.

در ایران، حدود سه درصد به نوعی دچار معلولیت های جسمی جزئی یا کلی هستند. گاهی به علت فقدان امکانات درمانی مناسب، تا پایان عمر، معلولیت همراه این گونه افراد خواهد بود.

احترام، نه ترحم

ارتباطات اجتماعی با معلول باید همراه با احترام باشد و از ترحم به ایشان باید دوری گزید. تفاوت این دو نوع رفتار در این است که در حالت اول، طرفِ موردِ احترام، انسانی بزرگ به شمار می آید، اما در گزینه ترحم، مخاطب، انسانی ذلیل و خوار شمرده می شود که باید همواره دست او را گرفت. هنگام ترحم به شخصیت و روحیات معلول، توجهی نمی گردد. به یاد داشته باشیم آنچه توانایی را می سازد، اراده است و اگر اراده بخواهد جاری شود، هیچ بهانه ای را نمی شناسد.

اشتغال معلول

اشتغال هر فرد، موجب استقلال اقتصادی او می شود. داشتن شغل، به هر کسی هویت و تشخص اجتماعی بخشیده و در او اعتماد به نفس به وجود می آورد. متاسفانه تعداد زیادی از معلولان، به رغم گذراندن دوره های تحصیلات عالیه و کسب دانش و مهارت لازم، نمی توانند به اشتغال مناسب برسند.

در زمینه اشتغال زایی برای معلولان، تبعیض فاحشی وجود دارد و گاه میزان بیکاری میان معلولان، دو برابر بیکاران عادی است، در صورتی که بر اساس قانون، دولت موظف است سه درصد از اشتغال را به معلولان اختصاص دهد، ولی این قانون تا کنون به صورت مطلوب اجرا نشده و شاهدیم که موضوع اشتغال معلولان، با بی مهری رو به رو گردیده است.

به ناچار تعداد قابل توجهی از آنان، باید بیشترین وقت خود را در میان خانواده سپری کرده و زندگی خود را به سختی ادامه دهند.

تفریح و سرگرمی

توجه به تفریح و ورزش، باعث سلامت جسمی و روانی معلولان می شود. بیشتر این افراد نمی توانند از امکانات تفریحی موجود در جامعه استفاده ی مناسبی کنند، زیرا محیط های تفریحی و ورزشی، با شرایط جسمی معلولان متناسب نیست.

شایسته است که مسئولان، درصدی از امکانات رفاهی و ورزشی را به معلولان اختصاص دهند تا آن ها نیز مانند سایر افراد جامعه، از این امکانات استفاده نمایند.

مشارکت اجتماعی

افراد معلول باید در تصمیم گیری ها، به ویژه در سازمان هایی که اعضای آن را معلولان تشکیل می دهند، یا معلولان در آن عضویت دارند و برای معلولان خدمت رسانی می کنند، مشارکت جدی و موثر داشته باشند.

کمک به تشکیل گروه های خودیار به منظور حمایت و توسعه جامعه خاص معلولان، از مهم ترین اقدامات برای مشارکت اجتماعی این افراد می باشد.

تشکیل جوامع خاص معلولان نیز می تواند پاسخگوی نیازهای آنان باشد.

از سوی دیگر، وجود چنین تشکیلاتی موجب می شود تا افراد ضمن برخورداری از رابطه اجتماعی، استقلال اقتصادی، احترام اجتماعی، دسترسی به خدمات تخصصی و نیز زندگی زناشویی و تشکیل خانواده، بتوانند دیدگاه ها و ایده های شان را مطرح و در مورد مسایل مربوط به زندگی خود، تصمیم گیری کنند.

آموزش و فرهنگ

معلولان باید فرصت یابند تا استعدادهای خلاق هنری و فکری خود را رشد دهند و آن را نه تنها برای منافع خود، بلکه برای غنی سازی جامعه به کار گیرند. لذا باید دسترسی آنان برای مشارکت در فعالیت های فرهنگی تضمین شود.

از جمله ی این اقدامات، می توان تهیه وسایل کمک ارتباطی برای ناشنوایان، منابع و مطالب علمی به خط بریل یا نوارهای صوتی برای نابینایان، و مطالب خواندنی که با توان و استعداد افراد معلول ذهنی مناسب باشد، را نام برد.

یاری به معلولان

کمک و یاری رساندن به هم نوع، فضیلتی است بزرگ و در اسلام سفارش زیادی به آن شده است. البته این کمک باید به حال کمک گیرنده مفید باشد و موجب ناراحتی او نشود. کسانی که با انگیزه خودنمایی و ارضای حس خود بزرگ بینی و فخرفروشی به دیگران کمک می کنند، راه را به خطا می روند.

در این میان، کمک به افراد معلول، برداشتن همه موانع و مشکلات نیست، بلکه کمک به انجام کاری است که این افراد از عهده ی آن برنمی آیند. فراهم ساختن امکان شرکت واقعی معلولان جسمی در زندگی اجتماعی، در آن ها دلگرمی، اعتماد به نفس و نشاط می آفریند.

سخن آخر

افراد سالم و توانمند جامعه باید بدانند که معلولان هرگز نیازی به ترحم ندارند. همنوعان سالم باید همواره بکوشند تا کمبود موجود در معلولان رابه صورت یک جریان طبیعی نشان دهند و کاری نکنند که این کمبود، زندگی معلول را از حالت طبیعی خارج کند و او را به فردی منزوی و جدای از جامعه تبدیل سازد.

باید این حقیقت را بپذیریم که اگر فرد معلول به درون جامعه برمی گردد و به فعالیت می پردازد، حتما توانمندی دارد. پس نباید با ترحم یا تمسخر، هیاهوی زیبای بازگشت به زندگی را در او خاموش کنیم، بلکه باید او را بپذیریم و تشویقش کنیم تا کارهایش را درست انجام دهد و با خواستن کار از آن ها، آنان را در میان خود نگه داریم.

سایت حوزه