استرس کمتر با سرسختی بیشتر

سخت رویی چیست؟

با آغاز سده بیست و یک، گروهی از روان‌شناسان به رهبری مارتین سلیگمان، روان‌شناس و پژوهشگری مشهور در رویکرد روان‌شناسی بیماری گرا که نخستین بار، مفهوم ناتوانی اکتسابی را مطرح کرد، تصمیم گرفتند به بررسی یافته‌های پژوهشی خود در پنج دهه گذشته با نام مکتب روان‌شناسی بیماری‌گرا بپردازند. آنها به این نتیجه رسیدند که با وجود دستاوردهای چشمگیری که در یافتن درمان های موثر برای بیماریهای ذهنی و رفتارهای ناکارآمد حاصل شده بود، در روان‌شناسی، در کل، توجه اندکی به رشد، توسعه و خود شکوفایی افراد سالم شده بود.

در نتیجه، سلیگمان و همکارانش در صدد برآمدند، در جهت دهی دوباره به پژوهشهای روان‌شناختی، دو ماموریت کاملا جدید را موردنظر قرار دهند:

?) کمک به افراد با شخصیت سالم، برای برخورداری از شادی و بهره وری بیشتر در زندگی؛

?) کمک به شکوفاسازی قابلیت های انسانی.

و بدین ترتیب بود که مکتب روان‌شناسی مثبت گرا ایجاد شد. علم روان‌شناسی که در آغاز به جای مطالعه سلامت روان به بررسی بیماری روانی می پرداخت تا مدتها استعداد بالقوه آدمی برای رشد و کمال را نادیده می گرفت. اما در سالهای اخیر، شمار روزافزونی از روان‌شناسان، به قابلیت کمال و دگرگونی در شخصیت آدمی ایمان آورده اند. تصویری که روان‌شناسان مثبت گرا از طبیعت انسان به دست می دهند خوش بینانه و امید بخش است، زیرا آنها به قابلیت گسترش، پرورش، شکوفایی و کمال انسان و تبدیل شدن به آنچه در توان آدمی است، باور دارند.

یکی ازمباحث مهم در روانشناسی مثبت گرا که بسیارمورد توجه قرار گرفته است،سخت رویی است. اصطلاح سخت رویی در مورد افرادی به کار برده می شود که در برابر فشار روانی مقاوم تر هستند و نسبت به بیشتر افراد کمتر مستعد بیماری هستند. افرادی که دارای این ویژگی هستند معمولا بر زندگی خود کنترل بیشتری احساس می کنند، نسبت به آنچه انجام می دهند تعلق خاطر بیشتری دارند، و در قبال عقاید و تغییرات جدید پذیرا هستند. تحقیقات جدید تر نشانگرپیوندی  نه تنها بین سخت رویی و بیماری بلکه بین سخت رویی و طول عمر می باشد.بنابراین داشتن این ویژگی نه تنها ما را در قبال بیماری ها ایمن می کند بلکه باعث افزایش طول عمر نیز می شود. در ادامه این بخش به بررسی مولفه های سخت رویی،هدف از ایجاد آن و همچنین روش های ایجاد این ویژگی در افراد می پردازیم.

سخت رویی یک سبک عمومی و یا شکلی از کارکردهاست که شامل مولفه های زیر می باشد:

1. مولفه شناختی: مربوط به چگونگی تفسیر و درک رویدادها می باشد.

2. مولفه رفتاری: نحوه عملکرد و رفتار در پاسخ به رویدادهای محیطی است.

3. مولفه هیجانی: مربوط به احساس یا روحیه عاطفی فرد می شود.

ویژگی های افراد سخت رو

کوبازا(1979) بیان می کند که افراد دارای ویژگی سخت رویی دارای سه ویژگی هستند:

1. تعهد: منظور توانایی درگیرشدن عمیق با فعالیت ها و رویدادهای زندگی است

2. کنترل: فرد به این مساله اعتقاد داشته باشد که می تواند بر روی رویدادهای زندگی خود کنترل داشته و بر روی آنها تاثیر بگذارد

3. چالش: منظور آن است که فرد علی رغم تغییرات زیادی که در زندگی با آن مواجه می شود، می تواند همواره به رشد خود ادامه دهد

فواید آموزش سخت رویی

1. آموزش این ویژگی باعث رشد و پرورش ویژگی های فردی، روانی و شخصیتی از قبیل تطابق و سازگاری، انعطاف پذیری و تاب آوری در افراد می شود.

2. شناخت و پرورش مهارت ها و استعدادهای چندگانه (یعنی آموزش این مساله که افراد بتوانند در یک زمان به چند نوع از ویژگی ها و استعدادهای خود توجه داشته باشند) از فواید دیگر این ویژگی به شمار می رود.

3. شناخت این مساله که استرس یک بخش طبیعی از زندگی است و این روش بهترین رویکرد نسبت به این مسائل است، نه این که سعی کنیم با اجتناب یا پرخاشگری،  با این نوع موقعیت ها مقابله کنیم.

4. افراد با دارا بودن این توانایی قادر می شوند استرس حاد و استرس مزمن را از هم تمیز داده و روش های مقابله با آن را بیاموزند.

5. درک این مساله که همه انسان ها در زندگی روزمره استرس را تجربه می کنند، اما واکنش هر یک از ما در مقابل این موقعیت ها متفاوت خواهد بود. برای مثال برخی افراد واکنش های جسمانی و برخی واکنش های شناختی و روانی از خود بروز می دهند.

6. کسب توانایی در این حوزه که شیوه های تفکر منفی را به وسیله روش های تفکر مثبت جایگزین کنیم.

7. کسب مهارت در جهت مدیریت هیجان ها و در نتیجه کنترل علائم جسمانی از مشخصه های اصلی سخت رویی است.

8. استفاده از تجارب مثبت و ثمر بخش با دوستان و آشنایان در برخورد با موقعیت های استرس زا می تواند از دیگرفواید سخت رویی باشد.

9. نکته آخر این که باید به این نکته توجه داشت که مدیریت تعارضات در محیط های اداری، آموزشی ، نظامی و غیره بسیار بهتر و موثرتر از روش های توبیخ،بازداشت، تعلیق و اخراج می تواند مفید واقع شود. نباید به اشتباه تصور کرد که برخوردها ی خشن وبسیار محکم در پرورش افرادی مقاوم و سخت رو موثر واقع می شود. بنابراین بهتر است به این مساله توجه داشت که آموزش سخت رویی کمک بسیار زیادی به مدیریت این تعارضات و تنش ها خواهد کرد. بدین ترتیب آموزش سخت رویی از مولفه های بسیار مهم در بهداشت روان افراد است که کمک بسیار زیادی به سلامت جسم و روان آنان خواهد کرد.

مریم عطاریان- بخش خانواده و زندگی

مقالات مرتبط

پرداخت هزینه برای خوشبختی

مهم ترین نیاز برای موفقیت

فرمانده ی زندگی خود باشید