تبیان، دستیار زندگی
در قرآن کریم میخوانیم: یَسْئَلُونَكَ مَاذَا یُنفِقُونَ...از تو سؤال می‌کنند چه چیز انفاق کنند؟(بقره/215) شخصى از ثروتمندان مسلمان خدمت رسول اكرم(صلى الله علیه وآله)رسید و عرض كرد: چه چیز انفاق كنم؟ محدوده انفاق تا كجاست؟ و به چه كسانى انفاق نمایم؟ (ق
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

آیا انفاق به والدین واجب است؟

در قرآن کریم میخوانیم: یَسْئَلُونَكَ مَاذَا یُنفِقُونَ...از تو سؤال می‌کنند چه چیز انفاق کنند؟(بقره/215)

شخصى از ثروتمندان مسلمان خدمت رسول اكرم(صلى الله علیه وآله)رسید و عرض كرد: چه چیز انفاق كنم؟ محدوده انفاق تا كجاست؟ و به چه كسانى انفاق نمایم؟

(قُلْ مَا أَنفَقْتُمْ مِنْ خَیْر) در پاسخ به سؤال اوّل فرمود: هر چیز خیرى قابل انفاق است، بنابراین محدودیّتى در انفاق وجود ندارد، مال و ثروت، ملك و املاك كتاب و نوشتجات، تهیّه ابزار آزادى زندانیان بى گناه، آماده ساختن جهیزیّه دختران دم بخت، اداى دین مقروضان، نشر علم و دانش و آگاهیها، استفاده از آبرو و اعتبار براى حلّ مشكلات، انفاق وقت براى جلوگیرى از هم پاشیدن زندگى مشترك زن و شوهر، تأسیس و تعمیر مساجد، حسینیّه ها، مدارس دینى و غیر دینى، درمانگاهها و بیمارستان ها و خلاصه هر گونه كار خیرى داخل در محدوده انفاق است.

نتیجه این كه خیر معناى وسیعى دارد كه شامل تمام كارهاى خوب مى شود، و انفاق منحصر در امور مالى و مادّى نیست.

و در پاسخ به سؤال دوم ـ كه به چه كسانى انفاق كنیم؟ ـ به پنج گروه اشاره مى كند:

والدین

1ـ فَلِلْوالِدَیْنِ; پدر و مادر اوّلین گروهى هستند كه شایسته انفاقند. پدر و مادر در صورت نیاز و عدم قدرت بر رفع نیازمندیها، واجب النفقه فرزندان خویش هستند. فرزندان ـ اعمّ از پسر و دختر ـ هر كدام در حدّ وسع مالى خود، باید نیازهاى مالى والدین را برطرف سازند. یعنى همان گونه كه انفاق بر همسر و فرزندان واجب و لازم است انفاق بر پدر و مادر نیازمند نیز واجب است، چرا كه همه اینها واجب النفقه انسان هستند. و اگر به اندازه كافى و گذران زندگى و رفع نیازها اموالى دارند، سزاوار است براى توسعه زندگى و راحت تر زندگى كردن به آنها انفاق كنند.

2ـ وَالاَْقْرَبِینَ; دومین گروهى كه خداوند دستور داده به آنها انفاق شود، بستگان و اقارب نسبى هستند. صله رحم فقط دید و بازدید و احوالپرسى نیست، بلكه یكى از مصادیق آن برطرف كردن نیازهاى بستگان و انفاق بر آنهاست.

3ـ وَالْیَتَامى; یكى از سفارشات پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) در خطبه شعبانیّه رسیدگى به یتیمان است. خداوند متعال نیز در این آیه شریفه نسبت به این موضوع سفارش و تأكید مى كند. ضمناً اگر كمك به ایتام بصورت برنامه اى منظّم و سازمان دهى شده صورت گیرد، همان گونه كه بعضى از سازمان هاى متكفّلِ كمك به نیازمندان برنامه ریزى كرده اند، بى شك مفیدتر خواهد بود.

4ـ وَالْمَسَاكِینِ; مسكین به شخص نیازمندى گفته مى شود كه در نهایت عُسرت و سختى به سر مى برد. این واژه از مادّه سكون گرفته شده، و علّت این نامگذارى این است كه چنین شخصى به قدرى نیازمند و وامانده است كه گویا به زمین افتاده و ساكن شده، و نمى تواند از جا برخیزد.

5ـ وَابْنِ السَّبِیلِ; واماندگان در راه و مسافران نیازمند و آبرومند، پنجمین گروهى هستند كه نسبت به آنها سفارش به انفاق شده است. ابن السبیل كسى است كه پول و توشه سفر خود را گم كرده، و یا سارقى از او به سرقت برده، و اكنون دست خالى و تهى دست در سفر نیازمند كمك و انفاق دیگران است، هر چند ممكن است در وطن فرد ثروتمندى باشد.

عجیب این كه شخصى با تحمّل سختیهاى سفر و هزینه كردن مبالغ زیادى خود را به حرم امامزادگان یا امامان یا پیامبر(صلى الله علیه وآله) یا خانه خدا مى رساند تا بار خود را سبك و براى گناهان و خطاهایش چاره اى بیندیشد، و شخص بینوا و بیچاره اى حتّى در آن مكانهاى مقدّس، دست به سرقت مى زند و بارى بر بار گناهانش مى افزاید. این كجا و آن كجا!

(وَمَا تَفْعَلُوا مِنْ خَیْر فَإِنَّ اللهَ بِهِ عَلِیمٌ). سپس مى فرماید: نسبت به انفاق هایى كه مى كنید لازم نیست مردم اطّلاع و آگاهى داشته باشند، بلكه كافى است خداوند متعال از آن مطّلع باشد، و خداوند نسبت به اعمال همگان آگاه است.

منبع: از تو می پرسند، آیت الله مکارم شیرازی


تنظیم برای تبیان: الف_شکوری