داستان پرداز عجایب
به مناسبت سالگرد تولد مارک تواین
تواین، مارک Twain, Mark نام مستعار، (ساموئل لنگهورن کلمنز Samuel Langhorne Clemens نام واقعی) داستانویس امریکایی (1835-1910) ساموئل در فلوریدا Florida زاده شد، پدرش مردی بیایمان و مادرش زنی مذهبی و متعصب بود. دوره کودکی را در قریه هانیبال Hannibal در کرانه رود میسیسیپی گذراند. این منطقه آرام بعدها زمینه مهمترین آثار وی قرار گرفت. از کودکی ذوق ماجراجویی بسیار داشت و پس از مرگ پدر که در دوازده سالگی او رخ داد، دنباله تحصیل را رها کرد و به نوبت کارگر چاپخانه، راننده کشتی بخار و سرباز داوطلب شد، مدتی نیز به گروه جویندگان طلا، پیوست و پس از آنکه از سفرهای متعدد و اشتغال به حرفههای گوناگون معرفتی وسیع از عالم انسانیت به دست آورد، به روزنامهنویسی پرداخت و در مقالهنویسی سبک خاص فکاهی را برگزید. در 1859 بود که نام مستعار مارک تواین را انتخاب کرد که اصطلاحی بود در دریانوردی. مارک تواین اولین داستان را در 1865 به نام "وزغ جهنده معروف ناحیه کالاوراس" The Celebrated Jumping Frog of Calaveras County در نیویورک انتشار داد که شهرتی ناگهانی برای او به دست آورد و موجب شد که مارک تواین راه قطعی داستاننویسی را دنبال کند. این قصه، داستانی است قدیمی و معروف که مارک تواین آن را تازه گردانیده است و مسابقهای را نشان میدهد میان معروفترین و جهندهترین وزغ منطقه متعلق به آسیابانی جوان و وزغ شخص دیگری به نام دنیل وبستر Daniel Webster. این داستان به ظاهر ساده با قلم طنزآمیز و لحن آمیخته با مسخره مارک تواین، به صورت داستانی بسیار زیبا و دلپذیر درآمد و مارک تواین را نویسنده محبوب عامه ساخت. مارک تواین پس از آن سفر طولانی خود را آغاز کرد و تقریباً سیزده سال در خارج کشور به سر برد، همهجا سخنرانیهایی ایراد کرد و زمینه آثار بعدی خود را فراهم آورد. "سادهدلان در سفر کشتی" The Innocents Abroad (1869) در واقع سفرنامهای است که آمد و شدهای دریایی نویسنده را به ایتالیا و بیتالمقدس وصف میکند. مارک تواین در این سفرنامه، تمدن کهن منطقه مدیترانه را با نگاهی طنزآلود مینگرد، توصیف موزهها، شهرها، خرابهها همه به مارک تواین این امکان را داده است که هنر مضحکهنویسی خود را آشکار کند و به هرچیز جنبه نمایشی طنز بخشد. این اثر نیز برای نویسنده شهرت و ثروت همراه آورد. مارک تواین در 1870 ازدواجی افسانهای انجام داد. عاشق عکس! یکی از دوستان برادرش شد و پس از ازدواج در نیویورک اقامت گزید.
درباره نفوذ این ازدواج بر شخص مارک تواین و آثارش گفتگوی بسیار به وجود آمد. گفته میشود که از آن پس بر استعدادهای طبیعی مارک تواین سدی بسته شد، زیرا عقاید تعصبآمیز و محافظهکارانه همسرش؛ او را از انتشار بعضی از آثارش منع میکرد. با وجود این مارک تواین آثار قابل ملاحظهای انتشار داد. داستان "سخت گذرانی" Roughing It (1872) خاطرات قسمتی از حوادث سفر او به غرب دور است. مارک تواین که برای به دست آوردن ثروت از هیچ تلاشی دریغ نداشت، خود را به کار استخراج طلا و نقره مشغول میداشت تا شغل مناسبتری که با استعداد طبیعیش سازگارتر باشد به دست آورد. زمینه این زندگینامه ماجراهای این سفرهاست که با لحن طنزآمیز به صورت قصه خیالانگیزی درآمده است. در عین حال از زندگی مردم امریکای عصر او و تمایل جوانان به ماجراجویی تصویری پیش چشم گذاشته است. داستان "قرن طلایی" The Gilded Age (1873) خاطرات نویسنده را از شهر هانیبال نشان میدهد. آمیخته با هجوی تند از دوره پس از جنگهای داخلی. قهرمان داستان نوعی دونکیشوت خیال‌پرور است با چهرهای عامهپسند. در 1876 "ماجراهای تام سایر" The Adventures of Thom Sawyer منتشر شد که به دوران کودکی مارک تواین ارتباط مییابد و قهرمانان آن دوستان دوره تحصیلی اویند. نویسنده در این داستان خصوصیتهای اخلاقی و عقاید خرافی جوانان غرب امریکا و روی هم رفته خصایص توده ملت را به طور گویا و جانداری نمودار میسازد. تام سایر از مهمترین آثار مارک تواین به شمار میآید و دنباله ماجراهای آن در اثر دیگرش به نام "ماجراهای هکلبری فین" The Adventures of Huckleberry Finn گرفته شد که در 1885 منتشر گشت و بیشک شاهکار مارک تواین و از شاهکارهای ادبیات امریکا شناخته میشود. هکلبری فین با داشتن پدری نالایق و دائمالخمر پسر ماجراجویی بدون هیچگونه تعلیم و تربیت بارآمده که به حال خود رها شده و با حوادث فراوان زندگی روبرو میگردد. داستان هکلبری فین نمونه کاملترین زندگینامه طنزآمیز به شمار رفته است. مارک تواین که در این دوره مورد ستایش فراوان قرار گرفته و نویسنده محبوب توده مردم گشته بود، از 1893 دچار یک سلسله حوادث ناگوار شد مانند ورشکستگی مالی، از دست دادن سلامت و کاهش قدرت خلاقه، مرگ یک دختر و دیوانگی دختر دیگر، بیماری و مرگ همسر. این تلخیها و مصائب پی در پی نوعی بدبینی درباره عالم و خالق عالم در او پدید آورد که به نوشتن آثاری تازه انجامید. در داستان "مردی که هدلی برگ را فاسد کرد" The Man That Corrupted Hadleyburg (1900) حمله تندی به تظاهر و خودپسندی و دئانت مردم شهرهای کوچک شده است و اوج این بدبینی در داستان "بشر چیست؟" What Is Man دیده میشود که در 1906 بدون نام نویسنده منتشر شد و مکالمهای است فلسفی درباره قدرت الهی و اثبات این امر که بشر فاقد هرگونه اراده و اختیار است و در دست قوائی نامرئی به این سو و آن سو کشیده میشود.
مارک تواین در این دوره به نوع دیگری از نویسندگی روی آورد و آثاری انتشار داد برمبنای تاریخ، از جمله "ژاندارک" John of Arc در 1896 که با دقت و امعان نظر بسیاری از روی اسناد و مدارک تهیه شده است. در واقع ژاندارک قهرمانی است که مارک تواین در کودکی به خواندن سرگذشت او بسیار علاقه داشت و او را تجسمی از زن کامل میدانست. در داستان "یانکیی از مردم کونکتیکت در دربار کنیگ آرتور" A Connecticut Yandee in King Arthur’s Court (1889) اوضاع و احوال به صورت خندهآورترین و مسخرهآمیزترین شکل خود درآمده است. آخرین اثر مارک تواین "بیگانه اسرارآمیز" The Mysterious Stranger نام دارد که پس از مرگ نویسنده در 1916 منتشر شد و با قصههای فلسفی ولتر مقایسه گشت. آثار چاپ نشده مارک تواین در 1940 انتشار یافت.
مارک تواین سالهای آخر زندگی را با شهرت و افتخار گذراند. مارک تواین را بیشتر داستانپرداز عجایب به شمار میآورند. اشخاص داستانهایش افرادی فراموشنشدنیاند که همواره موجب سرگرمی نسلهای آینده گشتهاند. ارنست همینگوی درباره هکلبری فین گفته است: «همه ادبیات جدید امریکا از یک کتاب مارک تواین سرچشمه گرفته و آن هکلبری فین است... و بهترین کتابی است که ما در دست داریم.»
زهرا خانلری. فرهنگ ادبیات جهان. خوارزمی.
مطالبی از این نویسنده در سایت تبیان:
مردی که می خواست فقیر باشد ، اما نشد!
تنظیم:بخش ادبیات تبیان
