موزه هنرهای معاصر

قسمت دوم 

نگارخانه ها  :

به آرامی وارد نگارخانه شدم با پرس و جوهایی که انجام دادم، متوجه شدم که این موزه نمایشگاه های خود را در هر بار " نه " نگارخانه بزرگ و کوچک برپا می سازد . نگارخانه ها یک به یک در مسیر حرکت بازدیدکنندگان قرار دارند و به این ترتیب ، امکان برقراری بیشتر و بهتر ارتباط میان تماشاگر و آثار هنری را فراهم می سازد . مثلا نگارخانه "الف -9" ویژه نمایش تازه ترین اعلان های هنرهای پوستر کاتالوگ ، و بروشورهایی است که به شکل های هفتگی ، ماهانه و یا سالانه از موزه ، مراکز و موسسات فرهنگی - هنری جهان به نشانی موزه هنرهای معاصر تهران فرستاده می شوند. نگارخانه " ب-9" ، نیز دارای ویترین سراسری در دو سوی سالن می باشد که مخصوص ارائه آثار گرانقیمت از مجموعه موزه است. شیشه های محافظ به گونه ای تعبیه شده که آثار هنری از هر گزندی مصون باشد.

کتابخانه  :

پس از بازدید از نگارخانه های مختلف به کتابخانه ای برمی خوریم که در مجاورت شیبه منتهی به بخش های امور اداری و امور هنری قرار دارد. به گفته آقای الهی مدیر روابط عمومی ، نزدیک به چهار هزار عنوان کتاب فارسی در زمینه های : معماری ، نقاشی ، طراحی ، ارتباط تصویری ، عکاسی ، صنعت سینما و دیگر زمینه های هنر، در آنجا گرد آمده است .

کتاب های کتابخانه ، به روش LC( کتابخانه کنگره) طبقه بندی و با نظام خاصی فهرست نویسی شده و اطلاعات مربوط به هر کتاب ، در برگه های : مولف ، عنوان و موضوع انعکاس یافته است . استفاده از کتابخانه ، ویژه اعضاست و البته دانشجویان و پژوهشگران رشته های گوناگون هنر ، می توانند با عضویت در این مرکز بخشی وسیعی از نیازهای آموزشی و پژوهشی خود را برطرف سازند . همچنین در بخش نشریات ادواری ، مطبوعات ارزشمند با موضوعات فرهنگی - هنری داخلی و برخی نشریات همسان خارجی ، نگهداری می شود.

فروشگاه کتاب  :

وقتی به سمت چپ سالن ورودی نگارخانه ها دقت کردم، متوجه فروشگاه کتابی شدم که در آن نشریات هنری ایران، انتشارات موزه ، نمونه های آثار و تالیفات هنرمندان و نویسندگان ایرانی ، انواع گاهشمار و کارت پستال هنری وجود داشت که به بازدیدکنندگان عرضه می شد .

سالن سینما  :

پس از گذشتن شیبه های دوم و سوم به سالنی رسیدم به نام سالن سینما که به گفته رئیس این سالن، جمعیتی معادل 275 نفر را در خود جای می دهد.

پرده نمایش سالن با ابعاد 6.4 متر، امکان نمایش فیلم و اسلاید را فراهم می سازد و دستگاه های نمایش فیلم 35، 16 و 8 میلیمتری ، ویدئو ، اسلاید 35 و 120 ، تلویزیون و میکسر صدا ، از جمله دیگر امکانات فنی این بخش است .

سمعی و بصری و عکاسی  :

وقتی وارد آخرین شیبه شدم وجود چند دوربین و وسایل مربوط به آن توجهم را به خود جلب کرد و باعث شد کنجکاوتر شوم و به حدسی که زده بودم یقیین پیدا کنم. سالن عکاسی و آرشیو عکس در آخرین شیبه وجود داشت؛ عکاسان و هنرمندان این بخش فعالیت های خود را که به طور عمده : تهیه عکس از آثار هنری عرضه شده در نمایشگاه ها ، کپی برداری از آنها ، ظهور و چاپ عکس و ظهور اسلاید است از انواع دوربین های : 135 میلیمتری ، تخت حرفه ای ، دوربین های مرسوم به 6.6 ، در دستگاه و نمایش اسلاید و ... امکان ظهور و چاپ عکس های سیاه و سفید ، طبقه بندی، تنظیم و نگهداری عکس و اسلاید است در آرشیو تخصصی این واحد انجام می دهند.

سازمان موزه  :

و در نهایت سازمان هنری موزه است که در طبقه زیرین موزه قرار گرفته و بخش بزرگ فعالیتهای امور هنری موزه را در برنامه ریزی و سازمان دهی و اجرای مراحل مختلف برگزاری نمایشگاه ها بر عهده دارد . دیگر فعالیت های آن عبارتند از : طراحی و اجرای برنامه ها ، دریافت آثار هنری و تهیه شناسنامه برای هر یک ، تنظیم آرشیو ، ثبت نام از هنرمندان و عناوین آثار هنری ، تبادل فرهنگی – هنری مشاوره و راهنمایی هنردوستان ، برنامه ریزی محتوایی نمایشگاه ها و تشکیل جلسات مختلف از وظایف مهمی است که این قسمت بر عهده دارد.

در صحبت انتهایی که با مدیر روابط عمومی انجام دادم ایشان هدف از تشکیل نمایشگاه در این موزه و دعوت از هموطنان برای بازدید از این موزه را چنین عنوان کردند:

«موزه هنرهای معاصر در سال 1356 فعالیت فرهنگی - هنری خود را آغاز کرد و با تداوم خدمات خود به عرصه هنر بعد از انقلاب اسلامی، کوشید تا به هدف مورد نظر دست یابد:

1- معرفی هنر و هنرمندان معاصر ایران و جهان

2- فن آوری کمی و کیفی هنر ایران زمین

3- راهبری هنرمندان به سوی فضایی سالم برای درخشش بیش از پیش هنر ایرانی

4- حمایت از آرمانهای ارزشمند هنرمندان برای پرتوان ساختن هویت ملی و اسلامی

5- یافتن استعدادهای جوان در دایره هنر و کمک به شکوفایی و گسترش آنها.»

ایشان یاد آوری نمودند که معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بر فعالیتهای موزه هنرهای معاصر تهران نظارت دارد .

باغ مجسمه  :

تصمیم گرفتم از موزه خارج شوم، خودم را به در انتهایی (در خروجی موزه) رساندم و از در بیرون رفتم "باغ مجسمه" نظرم را به خود جلب می کند . هر وقت از این مسیر عبور می کردم ، با خودم کلنجار می رفتم که خدایا این مجسمه ها چه چیزی را می خواهند بگویند و متعلق به چه کسانی هستند و ... حس کنجکاوی ام اجازه نداد که از دیدن باغ موزه صرف نظر کنم. پس مجددا به داخل موزه برگشتم. وقت بازدید از موزه تقریبا تمام شده بود و نگهبان موزه اجازه ورود به من را نمی داد ، بالاخره به هر ترتیبی که بود وارد موزه شدم و خود را به قسمت اداری آن رساندم. مجددا پای صحبت مدیر روابط عمومی نشستم تا کمی درباره باغ مجسمه ایران توضیح دهند ایشان فرموند «بر اساس تعریفی که ما از "مجموعه دایم" موزه هنرهای معاصر ، تندیس های زیبا و کم نظیر باغ مجسمه که نظر بازدیدکنندگان و دوستداران هنر مجسمه سازی را به خود جلب کرده و حسن کنجکاوری آنان را برمی انگیزد، در این طبقه بندی قرار می گیرند.»

مجسمه ها  :

مارسین ، مارینو 1966 – 1901 ایتالیا

اسب و سوارکار ، بیشترین موضوع آثار طراح ، نقاش و مجسمه ساز ایتالیایی مارسین مارینو را تشکیل می دهد. انسان رنجیده و گریزان از جنگ و ستیز ، بر ضد پدیده های زشت و آسیب رسان برمی آشوبد و عصیان خود را با به حرکت درآوردن دست ها به بالا و پایین و چپ و راست نشان می دهد . مارسین این اثر را در سال 1953 از برنز پدید آورده است.

ماگریت، مارنه 1967 – 1898 ، بلژیک

نقاش سورئالیست معاصر ، آثار خود را با الهام از فضایی توهم زا و فراتر از واقعیت پدید می آورد. درباره ماگریت گفت شده که : «او جایگاه انسانی معاصر را به زبان تجسم در دو بخش نقاشی و مجسمه سازی شکل تازه بخشیده و متحول ساخته است» . ماگریت عنوان اثری را که در سالهای 1967 خلق کرده " Le Therapeute" نهاده است .

مور ، هنری 1898 انگلستان

هنری مور از مجسمه سازهای انگلیس ، در سال 1927 نخستین اثر خود « مجسمه لمیده » را ساخت و از آن پس ، «انسانهای لمیده» بخش عمده ای از آثار او را تشکیل دادند . آنچه در کارهای مور به وضوح نمایان است ، تلاشی است که برای بیان فضا در قالب حجم به کار می بندد . انسان لمیده در باغ مجسمه نشان تمایل هنرمند برای نزدیک تر شدن به هنر انتزاعی است .

کالار ، الکساندر 1976 – 1898

در نخستین سال های سده 20 میلادی ، کالار با استفاده از ورق های فلزی ، مفتول ، سیم ، پیچ و مهره و جوشکاری، فضایی معلق و متفاوت آفرید. او نوعی مجسمه غیر ثابت ساخت که از سقف آویخته می شد. پس از این دوره "کالار" سطوح مرکب از صفحه های بریده ساخت و آنها را به هم متصل کرد . او عنوان این نوع آثار را در برابر پیشین – یعنی "متحرک" ،" ثابت"ها نهاد که اثر موجود در باغ مجسمه ، یکی از آنهاست . از کالار دو اثر دیگر در موزه وجود دارد . "گلابی خار دار" و "ماهی نارنجی" .

جیاکومتی ، آلبوتر 1966 1901 ، سوئیس

«جیاکومتی» نقاش و مجسه سازی است که اگر چه در سوئیس زاده شده ، اما همه عمر خود را در پاریس گذرانده است. او هنر ایتالیا را مطالعه کرد و از تجربه های نقاشان و مجسمه سازان کوبیست در ساخت مجسمه های هندسی سود جست و سرانجام شیفته جاذبه های سورئالیسم شد.

در مجسمه های خطی و تک ساختی جیاکومتی ، هویت شخصی بشر جایی ندارد . آنها به انسانهایی می مانند که در آتش و یا در انفجار هسته ای سوخته اند. یا به بخت برگشتگانی شبیه هستند که از فرط گرسنگی ، توان کندن پاهای خود را از زمین ندارند و در هر حالت ، با فلاکت می زیند: "زن ایستاده" و "مرد روان" (1960 – 1956) از آن جمله اند.

بل ، ماکس ، 1908 سویس

این مجسمه ساز ، نقاش ، طراح و معمار سوئیسی را باید تصویرگر تکنولوژی پنداشت. بل ، برای بیان هنر ، نظریات علمی را ، مورد استفاده قرار می دهد "ضرب در فضا" عنوان اثری است که او در سال 1947 با مواد پلیمری و گرافیت سرخ قالب گیری و اجرا کرده است.

چیلیرا ، ادوارد – 1924 ، اسپانیا

طراح و مجسمه ساز اسپانیایی ، وی اثری را که از فولاد پدید آورده و آن را در ستایش "پابلونرودا" عنوان کرد.

پاپلونرودا دومین شاعر شیلیایی است که پس از خانم "گابریلا میسترال" در سال 1971 جایزه ادبی نوبل را از آن خود کرد. "بلیت غزلواره" و "یک غم آوا" مهمترین مجموعه او است که بیش از سه میلیون نسخه از آن در جهان به فروش رسیده است .

لازم به ذکر است که در حال حاضر در موزه هنرهای معاصر نمایشگاه هنرهای مفهومی برقرار است که تا آذر ماه ادامه خواهد داشت .

مطمئنا برگزاری این چنین نمایشگاهی در سطح ملی می تواند در راستای سامان بخشیدن به فعالیت های هنری معاصر و با توجه به ابعاد فرهنگی – بومی و حفظ شئون اعتقادی موثر باشد . در واقع یکی از اصول متمایز کننده چنین نمایشگاهی از  دیگر نمایشگاهها ، تحت عنوان هنر جدید و مفهومی این است که سعی در به نمایش گذاردن آثاری دارد که در عین همخوانی با زبان تکنولوژی هنر معاصر، توجه به ریشه های اصیل هنر ملی و اعتقادات فرهنگی را مورد توجه قرار داده است .

در آخر باید بگوییم ، موزه هنرهای معاصر ، وعده گاه هنرمندان و هنردوستان ، انباشتگاه عواطف و احساسات ، ظرافت ها و لطایفی است که در قالب آفریده هایی زیبا و گویا ، مسایل و دل مشغولی های جامعه را به نمایش گذارده و شور و شکوه زندگی را در درون انسانها بیدار می سازد.

آنچه خواندید خلاصه ای بود از چند و چون فعالیت ها ، موقعیت و شرایط ذهنی و هنری مکانی که میزبان هماره کسانی است که هنر را ارج می نهند و هنرمند را عزیز می دارند.