افسردگی دوران بارداری
دیگر آن زن شاد و پرانرژی روزهای پیش از بارداری نیست. از صبح كه بیدار می‌شود، غمگین و كسل یک جا می‌نشیند و مدام اشك‌هایش را پاك می‌كند؛ یا زیاد غذا می‌خورد یا اصلا نمی‌خورد؛ یا زیاد می‌خوابد یا تا صبح بیدار است؛ حوصله ی هیچ كس را ندارد حتی شوهرش را.
پزشكش می‌گوید: این ها نشانه‌های افسردگی دوران بارداری است و شاید بعد از زایمان هم ادامه پیدا كند. پزشك می‌گوید: این افسردگی باید درمان شود، وگرنه... .
بارداری یك تغییر مهم و بزرگ در زندگی زن‌هاست و تغییرات بزرگ در زندگی، حتی اگر خوشایند باشند، بعضی وقت‌ها ممكن است آدم را گرفتار افسردگی كنند.
بنا به گفته پزشكان، این نوع افسردگی‌ها اگر خفیف باشند بی‌خطرند، اما گاهی كار به جایی می‌رسد كه مادر ممكن است زایمان زودرس داشته باشد، یا كودكی با وزن كم به دنیا آورد، یا تا سال‌ها پس از زایمان نیز افسرده باقی بماند و حتی شاید دست به اقداماتی خطرناك بزند.
غصه از كجا می‌آید؟
دكتر فاطمه سمائی تهرانی، متخصص زنان و زایمان، افسردگی‌های مربوط به بارداری را مساله‌ای شایع می‌داند كه ممكن است در مواردی خطرناك شود. او این گروه افسردگی‌ها را از نظر زمان وقوع، به دو گروه پیش از زایمان و پس از آن تقسیم می‌كند.
این متخصص توضیح می‌دهد: حدود 12 درصد از جمعیت كشور ما دچار افسردگی هستند.
افسردگی دوران بارداری در زنان معمولا از 3 ماهگی با علائمی مانند غمگینی، بی‌علاقگی به انجام امور روزمره زندگی و برقراری ارتباط اجتماعی، دردهای جسمانی بی‌دلیلی كه پزشك برای آنها توجیه بدنی ندارد، احساس بیماری و خستگی و ضعف مزمن، ناتوانی در كنترل خشم و احساسات منفی، بی‌منظمی در خواب و خوردن ظاهر‌می‌شود.
به گفته سمائی تهرانی، هم عوامل محیطی و هم عوامل غیرمحیطی در بروز افسردگی در زنان باردار نقش دارند. او از ژنتیك به عنوان عاملی غیرمحیطی نام می‌برد و می‌گوید: زنانی كه مواردی از ابتلا به افسردگی را در بستگان نزدیك شان دارند، 25 درصد بیشتر از دیگر زنان، در معرض خطر ابتلا به افسردگی در دوران بارداری و پس از آن هستند.
حوادث ناخوشایند و ناگهانی در خانواده، مصرف الكل و كشیدن سیگار، درمان‌های پزشکی طولانی مدت و اعتیاد به داروهای غیرمجاز هم از عواملی محیطی هستند كه به گفته این متخصص، احتمال بروز افسردگی را در مادران بالا می‌برند.
همچنین بارداری برای برخی از زنان به عنوان عاملی استرس‌زا محسوب می‌شود كه ممكن است خلق و خوی‌شان را تغییر دهد. نبودن همسر یا بی‌توجهی او، بارداری‌های ناخواسته، شرایط نامناسب اقتصادی، سطح پایین فرهنگی خانواده و حاملگی در سن كم هم ممكن است از علل افسردگی باشند.
این متخصص، سطح هورمون محرك غده آدرنال (غده فوق کلیوی) در بدن را هم در افسردگی تاثیرگذار می‌داند و شرح می‌دهد: زنانی كه در دوران بارداری با كاهش شدید میزان این هورمون در خون مواجه می‌شوند نیز ممكن است به افسردگی دچار شوند.
علاوه بر این عوامل، امكان ظهور افسردگی در زنانی كه در بارداری اول دچار این افسردگی شده‌اند، 50 تا 70 درصد افزایش می‌یابد.
زنانی كه ویارها و استفراغ‌های شدید در دوران حاملگی دارند و آنها كه پیش از بارداری هم سابقه مشكلات روانی داشته‌اند، بیشتر در معرض خطر افسردگی قرار دارند.
افسردگی پس از زایمان، بیشتر است
به اعتقاد سمائی تهرانی، شیوع افسردگی در زنان معمولا پس از زایمان بیشتر از دوران بارداری است و در دو هفته ی اول پس از زایمان ظاهر می‌شود.
تغییرات هورمونی در بدن، در بروز این نوع افسردگی نقش دارند. هر چند افزایش میزان هورمون استروژن در دوران بارداری به عنوان عاملی برای جلوگیری از افسردگی به حساب می‌آید و برخی از زنان را شاداب‌تر می‌كند، اما پس از بارداری، ناگهان میزان این هورمون كاهش می‌یابد و باعث احساس غمگینی می‌شود.
چند توصیه
دكتر سمائی تهرانی اظهار می‌كند: درمان بستگی به شدت افسردگی دارد و در مواردی كه شدید باشد، قطعا نیاز به درمان دارویی دارد و با رها كردن بیماری به حال خودش، بهتر نمی‌شود. در این گونه موارد برخی از زنان اقدام به درمان‌های خودسرانه می‌كنند كه به شدت خطرناك است و عوارضی جبران‌ناپذیر دارد. مهم‌ترین نكته این است كه پزشك باید تشخیص دهد، مشكل این زنان چیست.
این متخصص هشدار می‌دهد: درمان افسردگی به خصوص پس از زایمان حتما باید جدی گرفته شود، زیرا احتمال دارد با افزایش افسردگی، این گروه از بیماران دست‌به خودكشی یا فرزندكشی بزنند.
همچنین مركز بین‌المللی سلامت زنان، برای جلوگیری از ابتلا به افسردگی پیش و پس از زایمان توصیه‌هایی به زنان می‌كند كه عبارتند از:
* داشتن برنامه‌ریزی دقیق در طول روز كه در این برنامه، زمان خواب و استراحت و برنامه‌هایی هر چند ساده برای تفریح مشخص باشد.
* تقسیم امور مربوط به خانه و نوزاد با همسر و صحبت كردن با او درباره نگرانی‌های احتمالی
* گذراندن اوقاتی با دوستان و آشنایان
* مشاوره با پزشك در صورت بروز نشانه‌های افسردگی
* مشورت كردن با مادرانی كه در نگهداری از فرزند تجربه دارند.
* پرهیز از ایجاد تغییرات ناگهانی در برنامه زندگی روزمره در دوران بارداری
*مطالب مرتبط:
افسردگی بعد از زایمان طبیعی است؟
نگاهی به افسردگی دوران بارداری و پس از زایمان
زنان دو برابر مردان در افسردگی!
بخش تغذیه و سلامت تبیان
