شهید ذكوان بن عبد قیس
تاریخ شهادت : سال سوم ه.ق
محل شهادت :احد
مزار شهید :احد
ذكوان فرزند «عبد قیس خلده بن مخلد» و دختری از قبیله «اشجع» بود او از اهالی مدینه به شمار میرفت كه در بیعت عقبه اول و دوم به رسولالله (ص) دست یاری دادند. ذكوان كنیهاش «ابو سبع» بود زمانی كه جنگ بدر آغاز شد، او در ركاب پیامبر (ص) با مشركان مكه به سختی جنگید. علاقه او به خاتمالانبیا (ص) آن قدر بود كه در دفاع از حضرت (ص) همیشه پیشقدم میشد، با شروع جنگ احد ، ذكوان در سپاه اسلام به نبرد با كفار مكه پرداخت، تا این كه «ابوالحكم بن خنس» با اسب خویش به سمت او تاخت. ذكوان با پای میدوید، ابوالحكم ضربتی با شمشیر خود به او زد، ناگهان امیرالمؤمنین او را دید، سریع به سمت او رفت و با شمشیر خود ضربهای به پای ابوالحكم زد و او را از اسب پائین انداخت، لحظه ای بعد او به هلاكت رسید، امام علی (ع) به نزد ذكوان بازگشت، اما او به شهادت رسیده بود. پس از اتمام جنگ پیامبر (ص) از مسلمانان در مورد ذكوان پرسید حیدر كرار پاسخ داد: من دیدم كه ابوالحكم به دنبال او می دود و می گوید: من نخواهم گذاشت كه تو رهائی یابی، بگیر كه من ابن علاجم هستم ، او ذكوان را به شهادت رساند و من او را به هلاكت رساندم.
از ذكوان هیچ فرزندی به یادگار نماند.
زمانی كه پیامبر (ص) در شعب ابیطالب در محاصره اقتصادی، سیاسی بود. «اسعد بن زراره» و «ذكوان بن عبدالقیس» به نمایندگی از قبیله «خزرج» به نزد «عقبه بن ربیعه» رفتند، تا با او در مورد جنگ با قبیله اوس صحبت نمایند. عقبه كمك به آنان را نپذیرفت و گفت: «علاوه بر دوری راه مكه و یثرب (1) در شهر ما مردی به نام محمد (ص) فرزند عبدالله ادعا میكند، او رسول خداست و میان جوانان ما تفرقه انداخته و در ضمن آن، به بتهایمان ناسزا میگوید. ذكوان با یافتن محل زندگی حضرت (ص) به دیدار ایشان رفت و در همان دیدار اول به اسلام ایمان آورد. سپس عرض كرد: « ای رسول خدا (ص)! مردی را با ما به یثرب بفرست تا قرآن را به ما آموزش دهد. پیامبر (ص) مصعب بن عمیر را فرستاد. اسعد و ذكوان با فرستاده پیامبر (ص) به زادگاهشان بازگشتند و برای افراد قبیلهشان از دین و آیین جدید محمد (ص) گفتند، آنان نیز خیلی زود پذیرای حضور پیامبر در شهر خویش شدند. بعد از بیعت عقبه دوم ذكوان در شهر مكه ماند و همزمان با هجرت رسول الله (ص) به مدینه رفت. به همین دلیل او را مهاجری انصاری می نامند.
1- نام قبلی مدینةالنبی
منبع :
سایت صبح - برگرفته از : كتاب طبقات جلد 4
كتاب مغاذی جلد 1
كتاب شهدای اسلام فی عصر رساله
تنظیم برای تبیان :
بخش هنر مردان خدا - سیفی