تبیان، دستیار زندگی
آداب و رسوم ایرانیان در آستانه ی سال نو ( قسمت ششم ) از دوران قاجار به بعد ، مراسم سلام رسمی با تشریفات بیشتر و با وضع باشکوه تر برگزار می شد و این مراسم را هر سال در سه عید ، انجام می دادند . 1 - عید نوروز 2 - عید مبعث 3 -...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

مراسم سلام رسمی در اعیاد

آداب و رسوم ایرانیان در آستانه ی سال نو ( قسمت ششم )

از دوران قاجار به بعد ، مراسم سلام رسمی با تشریفات بیشتر و با وضع باشکوه تر برگزار می شد و این مراسم را هر سال در سه عید ، انجام می دادند .

1 - عید نوروز

2 - عید مبعث

3 - عید غدیر خم

ترتیب برگزاری سلام رسمی عام در پایتخت ( تهران ) چنین بود :

چند روز قبل از عید و موعد برگزاری سلام ، رئیس تشریفات دربار ، دعوتنامه ای برای علما ، وزرا ، سُفرای خارجی ( در اعیاد مذهبی فقط سفرای کشورهای اسلامی ) امرای ارتش ، نخست وزیران و وزیران و سفرا و استانداران ، رجال مهم کشور ، نمایندگان مجلس ، مدیران مؤسسات دولتی و ملی ، مدیران جراید ، اعضای انجمن شهر و رؤسای اصناف می فرستاد و درخواست می کرد که در ساعت معین که معمولاً از ساعت 8 صبح شروع می شد ، در محل معین که اکثراً در کاخ مجلل گلستان بود ، در این مراسم شرکت نمایند . لازم به توضیح است که هر طبقه در ساعت مخصوص دعوت می شدند . برای علما محل خاصی تعیین می گردید و اولین طبقه ی شرکت کننده هم علما بودند . شاه ، با لباس نظامی تمام رسمی که نشان ها هم به سینه آن نصب بود و شمشیر تشریفاتی به کمر ، در آنجا جلوس می کرد و علما هم روی صندلی یا مبل می نشستند و یک نفر از آنها که از حیث مقام علمی و سن بر دیگران مقدم بود آن عید را به شاه تبریک می گفت و سلامت و موفقیت برای شاه در خدمت به مردم و کشور ایران و خیر و برکت ، و آسایش و سعادت جهت عموم و ترویج دین را از درگاه خداوند مسئلت می نمود . شاه هم ، از تبریکات آنها تشکر می کرد ، این مراسم در مدت نیم ساعت به پایان می رسید .

نخست وزیر و وزیران ، همگی با لباس تمام رسمی که عبارت بود از : ژاکت دنباله دار یقه بسته از ماهوت مشکی که دور یقه و دو طرف سینه و سردست با گلابتون ( طلایی) گلدوزی شده و نشان های نصب شده بر سینه چپ و شمشیر تشریفاتی به کمر بسته و طرف چپ آویخته و کلاه پردار و دستکش سفید به دست چپ ، در سالن تشریفات کاخ سلطنتی در یک صف سرپا می ایستادند .

شاه ، از اطاق مخصوص که جنب سالن تشریفات قرار داشت در حالی که رئیس تشریفات جلوتر وارد سالن شده و ورود شاه را اعلام می داشت ، با وزیر دربار و آجودان های کشوری و لشکری که همگی با لباس تمام رسمی مخصوص خود که شاه را همراهی می کردند و پشت سر او حرکت می نمودند به سالن وارد می شد. در اول صف ، نخست وزیر توقف داشت و شاه جلو او می ایستاد . نخست وزیر ، ضمن ایراد خطابه ای از روی نوشته ، آن عید را از طرف خود و وزراء و کارکنان دولت و ملت ، به شاه تبریک و تهنیت می گفت ، و با اشاره به بعضی موفقیت ها یا تحولات و پیشرفت ها در طول سال گذشته ، اظهار امیدواری می نمود که ، با تأییدات خداوند متعال ، موفقیت بیشتری در سال آینده نصیب گردد . شاه از تبریکات نخست وزیر تشکر می نمود و به مناسبت سیاست روز اشاراتی به اوضاع جهان و کشور می کرد و در هر مورد ، نقطه نظر خود را متذکر می شد . ضمناً به هر یک از وزرا یک سکه طلا عیدی می داد ؛ بعد به اطاق مخصوص خود باز می گشت و وزرا از سالن خارج می شدند .

سپس رئیس تشریفات سفرای خارجی مقیم پایتخت را که لباس رسمی به تن داشتند ، به همان سالن راهنمایی می کرد و آنها در آنجا در یک صف می ایستادند . یک نفر از سفرا که از حیث طول مأموریت و اقامت در ایران سابقه بیشتری از دیگر سفرا داشت به عنوان شیخ السفرا در اول صف قرار می گرفت .

شاه با همان تشریفات وارد می گردید و جلو شیخ السفرا می ایستاد . آن سفیر عید را از طرف خود و سایر همکارانش به شاه تبریک می گفت و آرزوی سلامت برای شاه و سعادت و ترقی برای ملت و کشور ایران می نمود . شاه هم جواب تشکر آمیزی می داد و با یکایک سفرا دست داده و گاهی هم به هر یک از آنان یک سکه طلا عیدی می داد .

بعد به ترتیب ، هر طبقه به مدت یک ربع ساعت با همین تشریفات به حضور شاه می رسیدند و این مراسم تا ساعت یک بعد ازظهر ادامه داشت و در رأس هر طبقه رئیس یا مسن تر آن طبقه ، عید را به شاه تبریک می گفت و شاه هم تشکر می کرد .

در مراکز استان ها ، مراسم سلام در حضور استاندار، با شرکت روحانیون در جلسه ای خاص انجام می شد ، سپس همین مراسم در سالن تشریفات با شرکت فرمانده لشکر ، مدیران کل ادارات ، رؤسای مؤسسات دولتی و ملی و معاریف شهر و سران طبقات ، اهالی و اصناف و مدیران جراید در سالن استانداری و شهرداری برگزار می شد . در این مراسم هر طبقه در دور سالن جای معینی داشتند . استاندار در صدر سالن قرار می گرفت ، قضات و مدیران کل با لباس تمام رسمی و یا کت و سایرین با لباس سیاه در طرف راست استاندار و فرمانده لشکر و فرمانده ناحیه ژاندارمری و رئیس شهربانی استان و افسران ارشد به ترتیب مقام و درجه و بعد بازنشستگان و معاریف شهر و مدیران جراید و اعضای انجمن شهر و سران اصناف و غیره در طرف چپ استاندار در یک صف مرتب مستقر می شدند .

پس از حضور و استقرار شرکت کنندگان در مراسم سلام ، رئیس تشریفات مراتب را به استاندار که در اطاق مخصوص بود اطلاع می داد . او به سالن وارد می شد و در جای خود قرار می گرفت . دسته موزیک که خارج از سالن قرار داشتند با اشاره رئیس تشریفات ، آغاز مراسم را با نواختن سرود ملی اعلام می کرد . بعد شهردار محل به نمایندگی مردم ، عید را به استاندار تبریک می گفت و تقاضا می کرد تبریکات مردم را به حضور شاه تلگراف نماید.

استاندار ضمن تشکر از تبریک شهردار و اهالی ، متن تلگراف تبریکی را که از طرف خود و مدیران کل و رؤسای ادارات و مؤسسات و اهالی به حضور شاه مخابره کرده بود قرائت می کرد . بعد مراسم رسمی خاتمه می یافت و در سالن دیگر از مدعوین با صرف شیرینی و میوه پذیرایی به عمل می آمد و مقارن ظهر ، مراسم پایان می یافت .

در شهرستان ها نیز، این مراسم به ترتیبی که در مرکز استان برگزار می شد ، در حضور فرماندار انجام می گرفت .

منبع : فرهنگ مردم

تألیف : سیدعلی میرنیا