تبیان، دستیار زندگی
در گذشته تصور بر این بود که اختلال بیش فعالی - کم توجهی با افزایش سن و ورود افراد به نوجوانی بهبود می یابد اما نتایج مطالعات نشان داده است که گاه علایم این اختلال در نوجوانی تغییر ظاهر می دهد و..
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

من هنوز بی قرارم

اختلال بیش فعالی- کم توجهی درنوجوانی
من هنوز بی قرارم

زمانی اختلال بیش فعال ـ کم توجهی (ADHD) بیماری دوران کودکی تصور می شد که با افزایش سن، علایم کاهش یافته و بیماری تاثیر کمی روی عملکرد فرد در دوران نوجوانی و بزرگسال می گذارد و به خاطر همین والدین بدون آن که اقدام خاصی انجام دهند منتظر می ماندند تا کودک بزرگ شود و همه چیز تمام شود و می گفتند: بزرگ که شود خوب می شود. ولی حالا تحقیقات نشان می دهد که علایم و جنبه هایی از این بیماری ادامه یافته و بر عملکرد زندگی کودک در دوران نوجوانی و بزرگسالی تاثیر می گذارد و نیز علایمی چون مشکل توجه و تمرکز، بی نظمی، رفتارهای تکانشی و بدون فکر، بی ثباتی هیجانی و .... باعث مشکلاتی در زندگی فرد شده و عملکرد او را در این حوزه های مهم که برای یک زندگی خوب و لذت بخش لازم است تحت تأثیر قرار می دهند.

مشخصات و ویژگی های اختلال بیش فعال ـ کم توجهی درنوجوانان و بزرگسالان چیست؟

1. نقص توجه و تمرکز

این نقص بخصوص برای دانش آموزان و دانشجویان مشکل زا خواهد بود. این افراد در توجه و تمرکز هنگام مطالعه و انجام امور روزمره مشکل دارند، زمانی که مشغول خواندن هستند به رؤیا فرو می روند، دقایق سپری می شود و آنها هنوز در همان صفحه اول در جا می زنند. به چیزهای مختلف فکر می کنند الاّ به آن چیزی که باید دقیقاً روی آن تمرکز داشته باشند. این مسئله به ویژه برای دانشجویان و دانش آموزان دبیرستانی می تواند مشکل ایجاد کند. مشکل عدم توجه و تمرکز باعث می شود که فرد وسایل کوچک مورد نیازش را گم کند و نداند آنها را کجا گذاشته است، مثل کلید، سوئیچ، خودکار، کیف و ... و مرتب دنبال وسایل می گردد. نمی تواند مکالمات (سخنرانی، صحبت طرف مقابل، برنامه تلویزیون) را گوش دهد و در این زمان ها حواسش متوجه موضوع دیگری است.

مشکل عدم توجه و تمرکز  در دوران نوجوانی باعث می شود که فرد وسایل کوچک مورد نیازش را گم کند و نداند آنها را کجا گذاشته است

2. مشکلات حرکتی

مثل بیقراری هنگام نشستن و سرپا ایستادن، توانایی های ورزشی ضعیف تر، دست خط بد، اینها بیشتر سرپا هستند تا نشسته. در هنگامی که مجبور به نشستن هستند احساس بیقراری دارند و با پا یا دست خود ضرب می گیرند.

3. رفتارهای تکانشی و بدون فکر

فرد خیلی ناگهانی بدون مقدمه، بدون فکر کردن و بررسی عواقب پیامدهای کارش رفتاری را انجام می دهد یا حرفی را می زند. در نتیجه به علت سخنان نسنجیده ممکن است منجر به رنجش دیگران شود. یا حرفی را بزند، شوخی کند که مناسب جمع نیست و بعد از آن پشیمان شود. تصمیم گرفتن بدون فکر و عمل کردن به آن باعث می شود که عجولانه ازدواج کند، عجولانه طلاق بگیرد، عجولانه شغل خود را ترک کند، استعفا دهد یا عوض کند، بی محابا رانندگی کند، تصادفات منجر به جرح داشته باشد و .....

این علامت در نوجوانان منجر به بروز رفتارهای پر خطری مثل مصرف مواد مخدر، وارد شدن به ارتباطات جنسی محافظت نشده، رانندگی های پر خطر و ... می شود.

من هنوز بی قرارم

4. بی نظمی

اتاق و میز کار او نامنظم و به هم ریخته است، هیچ چیزی در جای خودش قرار ندارد برای پیدا کردن یک کپی، مدرک و یا پرونده مورد نیاز مجبور است ساعت ها بگردد، دیگران او را شلخته و بی نظم توصیف می کنند، دیر در مدرسه یا دانشگاه حاضر شود، چند کار را همزمان شروع می کند آنها را به اتمام نرسانده، سراغ کار و برنامه دیگری می رود. کمد، لباس ها، وتخت و اتاق او نامرتب و به هم ریخته است.

5. مشکل در روابط بین فردی

روابط او با اطرافیان، دوستان و اعضای خانواده تحت تاثیر علایم بیماری است. به خاطر حرفها، شوخی های نسنجیده، برخوردهای تند و بدون فکر اکثر دوستان و اطرافیان خود را می رنجاند، بخاطر مشکل عدم توجه و تمرکز و فراموشکاری ممکن است نتواند به وعده و قول خود عمل کند، دیر در محل قرار حاضر می شود و یا اصلاً قرارش را فراموش می کند. اینها همه مسایلی است که در روابط او با دوستان و اطرافیان مشکل ایجاد می کند.

6. هیجانی بودن

زود رنج و حساس است، زود از کوره در می رود، زود آرام می شود، با کوچکترین تحریکی خشمگین می شود و واکنش نشان می دهد، خلق او مرتب تغییر پیدا می کند. گاهی سر حال و شاداب و گاهی غمگین، ناراحت و در خود فرو رفته است. بتدریج که سن افزایش می یابد و شخص از دوران کودکی وارد نوجوانی و بزرگسالی می شود، بالا رفتن های خلق کمتر می شود و ما بیشتر خلق افسرده، عصبی و مضطرب را در او می بینیم. یکی از مهم ترین دلایل این مسئله تجربه مکرر ناکامی ها و دریافت پیامهای منفی از اطرافیان است.

7. عدم تحمل استرس

نسبت به استرس های معمول زندگی واکنش و پاسخ های شدید و غیرمعمول می دهد. چیزهای خارج از برنامه را نمی تواند مدیریت کند. تحت استرس، مضطرب، آشفته و تکانشی می شود.

با توجه به علایم فوق تصور می رود که زندگی فرد مبتلا به ADHD با مسایلی روبرو است که عملکرد فرد را در حوزه های اصلی با مشکلاتی روبرو می کند، همانطور که در قبل اشاره شد این بیماری روی عملکرد شخص در موارد زیر تاثیر می گذارد:

1. پیشرفت تحصیلی

جامعه پیچیده امروزی، استفاده از تکنولوژی، اینترنت، کامپیوتر و ... نیاز فرد را به تحصیلات فراتر از مدرسه و آموزش دانشگاهی و ثانویه بیشتر می کند. درمدرسه و دانشگاه است که خیلی از نگرش ها، عقاید و افکار شکل می گیرد، هویت پیدا می کنیم و شغل و آینده خود را انتخاب می کنیم. تکمیل و انجام موفقیت آمیز تحصیلات عالیه برای تطابق و پیشرفت شغل آینده ما ضروری است ولی ADHD ها برای رسیدن به چنین اهدافی در زندگی مشکل دارند آنها معمولاً:

• 3-2 سال کمتر از گروه کنترل تحصیل می کنند.

• در دبیرستان بیشتر مردود می شوند.

• کمتر وارد دانشگاه می شوند و یا کمتر آن را به اتمام می رسانند.

من هنوز بی قرارم

2. روابط صمیمی

اکثراً در روابط با دوستان، اطرافیان و خانواده تعارض و استرس را تجربه می کنند. اعتماد به نفس پایین، تجربه شکست های مزمن، اختلال توجه و تمرکز، رفتارهای تکانشی و بدون فکر، بی ثباتی هیجانی، تحمل پایین ناکامی، کله شقی، سوء مصرف مواد و سایر مشکلات تأثیر منفی بر روابط بین فردی آنها دارد.

ممکن است بطور تکانشی تصمیم به ازدواج یا طلاق بگیرند. میزان طلاق و جدایی در اینها بیشتر است. هر چند یک همسر حمایتگر و صبور از زندگی با یک فرد ADHD رنج می برد و دچار خستگی و فرسودگی می شود اما وجود او می تواند خیلی در روند درمان بیمار کمک کننده باشد.

ولی شاید برای شما این سوال مطرح شود که آیا همه کودکان ADHD دچار چنین سرنوشتی در دوران نوجوانی می شوند؟ در پاسخ به این سؤال باید به چند نکته اشاره کرد:

• معمولا تا سن 12-11 سالگی پر تحرکی واضحاً بهبود می یابد اما مشکلات توجه و تمرکز بخصوص و مشکلات رفتارهای تکانشی ادامه پیدا می کند.

• درصدی از بیماران ADHD به دوران بلوغ که می رسند خوب می شوند ولی در اکثر موارد (60 در صد موارد) این بیماری یک بیماری طول عمر است هر چند ممکن است نمود بیرونی علایم تغییراتی کند بطور مثال شکل رفتارهای تکانشی در یک کودک 4 ساله متفاوت از یک فرد 15 ساله است در صورت تشخیص و درمان به موقع بیمار می توان از بسیاری از پیامدهای منفی آن بر زندگی فرد جلوگیری کرد.

تمام انواع ADHD به بزرگسالی کشیده نمی شوند و زندگی فرد را تا این درجه دچار مشکل نمی کنند .

درمان

اگر اطلاعاتی در مورد ADHD دوران کودکی داشته باشید حتماً می دانید که درمان این بیماری در درجه اول به کمک داروست و انتظار می رود که علایم مرکزی بیماری (اختلال توجه و تمرکز، پرتحرکی و تکانشگری) حتماً با دارو بهبود یابند و درمان های غیر دارویی می تواند در مواردی که کودک دچار اضطراب، اعتماد به نفس پایین، افسردگی و ... شده باشد کمک کننده باشد.

والدین این افراد باید تحت آموزش فرزند پروری قرار بگیرند و بدانند برای بهبود رفتارهای اجتماعی و مناسب آنها چه باید بکنند.

در مورد نوجوانان و بزرگسالان نیز نیاز به درمان دارویی به قوت خود باقی است ولی مسلم است به علت تأثیرات منفی این بیماری بر زندگی فرد، نیاز به مشاوره و درمان های غیر دارویی نیز وجود دارد.

منبع: انجمن روانپزشکی کودک و نوجوان

تنظیم برای تبیان: مریم عطاریان

مقالات مرتبط:

10 مشکل دوره نوجوانی

رفتارش طبیعی است اما...

ماهیت مشکلات نوجوانان

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.