تبیان، دستیار زندگی
یکی از راه‌هایی که انسان‌ها برای انطباق با محیط طبیعی خود از آن استفاده می‌کنند‏، استفاده از غذاهای متناسب با امکانات و نیازهای محیطی است. به این ترتیب انسان‌ها به نیاز زیستی خود پاسخی فرهنگی می‌دهند و نیاز به غذا خوردن و تطبیق با محیط زیست ...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

غذاها و شیرینی‌های سنتی یزد

یکی از راه‌هایی که انسان‌ها برای انطباق با محیط طبیعی خود از آن استفاده می‌کنند‏، استفاده از غذاهای متناسب با امکانات و نیازهای محیطی است. به این ترتیب انسان‌ها به نیاز زیستی خود پاسخی فرهنگی می‌دهند و نیاز به غذا خوردن و تطبیق با محیط زیست را با سنت‌ها و آداب و رسوم بسیاری درمی‌آمیزند.

غذاها و شیرینی های سنتی یزد

شهرستان یزد ‏، به علت قرار گرفتن در کمربند خشک جهانی، دارای زمستان‌های سرد و نسبتا مرطوب و تابستان‌های گرم و طولانی و خشک است، از سنت غذایی خاصی پیروی کرده و تابستان گرم، خشک و طولانی را با انواع آش‌ها و زمستان سرد را با غذاهای شیرین و شیرینی‌جات معروف خود سپری می‌کند. همچنین مردم یزد به استفاده از انواع گیاهان دارویی معروف هستند که در سایر شهرهای ایران نسبتا به فراموشی سپرده شده‌است. به علاوه در یزد بسیاری از غذاهای سنتی دارای مفاهیم ارزشی خاص خود بوده و هر یک آن‌ها در مراسم و مناسبت خاصی استفاده می‌شوند.

انواع شیرینی:

باقلوا (لوز پسته، لوز بادامی یا بیدمشک، لوز نارگیلی، لوز مخلوط دورنگ)، لوز ترحیمی، کیک یزدی، کیک تخته‌ای، حاجی بادام، نان برنجی، نان پنجره‌ای، نقل یزدی، قطاب، پشمک، آب‌نبات مغزی، سوهان‌ آردی،سوهان خانی، نان نارگیلی، نان منقا و باقلوا شامی که به دلیل نیاز داشتن مقدار زیادی هل و گلاب و شربت تولید آن مقرون به صرفه نیست.

انواع آش:

آش شولی، آش جو، آش گندم(حلیم)، آش ماش، آش شلغم، آش کلم، آش رشته، آش سمبوسک، آش عدس،آش کدو، آش آلو، آش سبزی و آش انار.

بررسی خوراکی‌های سنتی که در مراسم مختلف استفاده می‌شود:

مراسم عقد و عروسی:

انواع باقلوا، منقا و نان نارگیلی شیرینی‌های مخصوص مراسم ازدواج را تشکیل می‌دهند، که در «قاب» چیده شده و روی آن‌ها به وسیله «زورق» پوشیده می‌شود. همچنین از نبات پرده‌ای که به شکل گل یا عروس و داماد چیده شده‌اند در تزیین سفره عقد استفاده می‌شود.

مراسم ترحیم:

آش گندم(حلیم) و شب آش ماش از جمله غذاهای مربوط به عزاداری هستند. روز سوم و چهلم بعد از فوت آش ماش تهیه می‌شود. در مورد این آش عقیده بر این است که آش ماش بو دارد و بوی مرده را از خانه بیرون می‌برد.

حلوای تخته‌ای که سفت است و به صورت شیرینی بریده و در قاب چیده می‌شود، شیرینی مخصوص عزاداری است.

سورکوگ یا سوروک غذایی است که در روز چهلم و در مراسم نیمه سال (شش ماه پس از فوت) پخته می‌شود و از آرد ارده و شکر تشکیل می‌شود و آن را در روغن زیاد سرخ می‌کنند. در مورد این غذا هم مثل آش ماش این عقیده وجود دارد که بوی مرده را از خانه بیرون می‌برد. این دو غذا به درب منزل همسایه‌ها هم برده می‌شود، تا آنها هم از عزا خارج شوند.

از خرما، حاجی بادام و تره‌حلوا معمولا سرخاک استفاده می‌شود.

نان برنجی و پشمک از خوراکی‌ها چهلم هستند.

از میان میوه‌ها انار و خیار سبزگل برای عزاداری استفاده می‌شود.

عزاداری‌های مذهبی:

در دهه اول محرم و در ظهر روز دهم در مراسم عزاداری بیشترین غذایی که به عزاداران داده می‌‌شود قیمه است.

یکی دیگر از غذاهای مخصوص محرم آش گندم یا حلیم است که به آش امام حسین(ع) معروف است و معمولا در عصر روز یازدهم پخش می‌شود.

در شب‌های 21 و 19 رمضان شله زرد و خرما و زولبیا و بامیه، نان و پنیر و سبزی و آش همچنین غذاهایی مثل عدس‌پلو داده می‌شود.

باقلوا و قطاب و نان برنجی هم به عنوان شیرینی عزاداری مذهبی مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما بیش از هر نوع شیرینی کیکی یزدی استفاده می‌شود که مفهوم خرما را می‌رساند.

شربت‌های بی‌رنگ مثل شربت کاسنی، بید و شاتره نیز از شربت‌های مخصوص عزاداری هستند.

منبع: جام جم