آموزشگاه تشویق
اشاره:
... و این گفتار از آنجا كه است که رفتار تشویق آمیز، یكى از شیوه هاى نیك در معاشرت و برخورد با دیگران است.
شرایط تشویق
در یـك كـار تشویقى باید نكاتى مورد توجه قرارا گیرد كه به اثر بخشى تشویق، كـمك مى كند و بدون آنها یا از اثر مى افتد، یا اثر منفى به بار مى آورد. برخى از این نكات از این قرار است.
1 - تـشـویـق، هـمـراه بـا درك و تـشـخـیـص و كـشـف اسـتـعـدادهـاى رشـد طـرف مقابل باشد.
2 - ارزش عـمـل نیك و خصلت شایسته، شناخته شود و به فرد مورد تشویق هم شناسانده شود.
3 - تشویق رشوه به حساب نیاید و حق و حساب تلقى نشود.
4 - به اندازه و بجا باشد و از حد معمول و متناسب و متعارف، تجاوز نكند، تا خاصیت خود را از دست ندهد.
5 - هـمـراه و تـوام بـا عـمـل فـرد بـاشـد، چون فاصله زیاد بین تشویق و كار نیك، آن را ارزش و اثـر مـى‌اندازد و نقش شوق آورى آن از بین مى‌رود.در حدیث است كه: مزد كارگر را پیش از آن كه عرقش خشك شود بپردازید.
6 - تـشـویـق هـمـراه بـا توجیه و تبیین باشد و فرد بداند كه چرا و به خاطر چه كارى مورد تشویق قرار گرفته است. این مساله در توبیخ و تنبیه هم هست. همچنان كه مجازات، بـدون آنـكـه طـرف بـدانـد كـه بـراى چـه تـنـبـیـه مـى‌شـود، عـامـل بـازدارنـده نـیـسـت، تـشـویـق بـدون تـوجـیـه و تبیین هم اثر انگیزه آفرینى دارد و تحریكى به كار خیر ندارد.
7 - تـشـویق، با عمل خوب، تناسب داشته باشد، نه مبالغه آمیز، نه كمتر از حد مطلوب. تشویق، مثل مصرف دارو براى بهبود یك بیمارى است. مصرف بیش از حد یا كمتر از مقدار توصیه شده، اثر درمانى ندارد، بلكه گاهى هم زیانبار است.
گـاهـى مى‌توان با تشویق انسانهاى شایسته، راهى براى جلوگیرى از فساد فاسدان یـافـت.ایـن تـاثـیر غیر مستقیم تشویق است. پیامبران الهى، هم مبشربودند، هم منذر. ولى گاهى كار بشارت و تشویق كارسازتر از تهدید و تنبیه و توبیخ است.
حـضـرت عـلى عـلیـه السـلام مـى فـرمـایـد: بـا پاداش دادن و تشویق نیكو كار، شخص بدكار و فاسد را از بدى و
فساد باز دارید: ازجر المسیئى بثواب المحسن. 1
تشویق نسل جـوان، در زرورق پـیـچـیـدن و بـاد زدن و هـنـدوانـه زیـر بـغـل آن دادن نیست و تشویق واقعى عبارت است از درك و كشف استعدادهاى فرزندان و ایجاد فـرصـت و مـحـیـط مساعد براى تجلى و شكوفایى آن... محیط تشویق آمیز، عبارت است از پـیـونـد دادن آمـوزش و پـرورش بـه زنـدگـى اجـتـمـاعـى، آگـاه سـاخـتـن نسل جوان از مسؤ ولیتهاى خویش دادن فرصت مناسب براى ایفاى این مسؤ ولیتها. 2
به امید آنكه با بهره گیرى از تشویق (بیش از توبیخ و سرزنش )، زمینه هاى مناسبترى براى رشد فضایل اخلاقى در جامعه و خانواده و در رفتار و اخلاق افراد پدید آوریم.
1- نهج البلاغه، حكمت 168.
2- آموزش و پرورش براى فردا، ص 91 و 93.
تنظیم : گروه دین و اندیشه - حسین عسگری
