ایمنی راکتور(2)
در ادامه قسمت قبل به مقایسه حوادث هسته ای مختلف در دنیا می پردازیم:
جدول1 مقیاس بین المللی واقعه های هسته ای برای اعلام فوری شدت تاثیر بر ایمنی را نشان می دهد:
| سطح، حادثه | انعکاس تاثیر بر خارج سایت | انعکاس تاثیر بر داخل سایت | میزان تضعیف دفاع در عمق | نمونه ها |
| حادثه عظیم | رهایی عظیم مواد رادیو اکتیو: تاثیرات گسترده بر سلامتی و محیط زیست | چرنوبیل ، اکراین ، 1365 هخ (1986 م) | ||
| حادثه جدی | رهایی مواد رادیو اکتیو قابل توجه- اجرای جزیی برنامه های اضطراری | |||
| حادثه دارای مخاطره برای بیرون سایت | رهایی محدود مواد رادیو اکتیو- اجرای جزیی برنامه های اضطراری محلی | آسیب جدی به قلب | وینداسکیل ، انگلستان ، 1337 هخ (1957 م) (نظامی) . جزیره سه مایلی، آمریکا 1358 هخ (1979 م) | |
| حادثه در تاسیسات | رهایی کم مواد رادیو اکتیو: قرار گرفتن مردم در معرض تابش رادیو اکتیو | آسیب به بخشی از قلب، تاثیرات شدید بر سلامتی کارکنان | سنت لورن، فرانسه، 1359 ، (گسیختگی سوخت در راکتور توکای- مورا ، ژاپن 1378 هخ (1999 م)، (بحرانی شدن سوخت در یک راکتور آزمایشی). | |
| رخداد | رهایی خیلی کم مواد رادیو اکتیو: قرار گرفتن مردم در معرض پرتوهایی در حد کسری از مقدار مجاز | آلودگی زیاد، قرار گرفتن کارکنان در معرض پرتو های بسیار زیاد | رخداد فقدان دفاع در عمق | واندلوز، اسپانیا ، 1368 (توبین آتش بدون آلودگی رادیواکتیو). دیوید- بس ، آمریکا 1381 هخ (2002 م) خوردگی جدی |
| رخداد | ندارد | ندارد | وقایع با پیامد ایمنی | |
| شرایط غیر متعارف | ندارد | ندارد | انحراف از نواحی عملکردی مجاز | |
| پایین تر از مقیاس های هسته ای | ندارد | ندارد | فاقد اهمیت از نظر ایمنی |
تا کنون تعدادی از حوادث هسته ای در چندین راکتور آزمایشی و یک مورد در راکتور نظامی تولید پلوتونیم به وقوع پیوسته است ولی هیچیک از این موارد تهدید بسیار جدی برای زندگی و یا آلودگی محیط زیست ، در زمان طولانی ، را بوجود نیاورده اند. در جدول 14-6 حوادث جدی راکتور هم برای مواردی که مرگ و میر را در برداشته و هم برای حوادث جدی مربوط به راکتورهای قدرت درج شده است. این لیست احتمالا مربوط می شود به حوادث با درجه 4 یا بالاتر در مقیاس حوادث بین المللی (جدول 14-5). باید تاکید شود که یک راکتور قدرت به سادگی نمی تواند مانند یک بمب هسته ای منفجر شود.
حوادث جدی راکتور
در حوادث جدی راکتورهای نظامی ، تحقیقاتی و قدرت در همه موارد به جز نیروگاه امریکایی براونز فری و نیروگاه اسپانیایی واندلوس ، آسیب یا خرابی به قلب راکتور مربوط میشود. در اولی آتش باعث آسیب به کابلهای کنترل شد که در نتیجه آن راکتور به مدت 18 ماه برای تعمیر از کار افتاد و در دومی نیز آتش در توربین باعث شد که تعمیر این نیروگاه 17 شاه از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نباشد.
جدول 2 حوادث صنعتی هسته ای که در دسته حوادث مهم از نظر بین المللی محسوب می شود.
| راکتور | تاریخ | مرگ و میر فوری | اثرات محیطی | اقدامات بعدی |
| NRX، کانادا (آزمایشی، MWth 40) | 1331 هخ (1952 م) | ندارد | ندارد | تعمیر شده (قلب جدید) بسته شد 1992 |
| وینداسکیل- 1، انگلستان (راکتور تولید پولوتونیم برای مقاصد نظامی) | 1336 هخ (1957 م) | ندارد | انتشار سریع آلودگی. اثرات کشاورزی (1.5*1015 بکرل) | پوشیده شده با بتن، در حال تخریب |
| 1- SL ، آمریکایی (آزمایشی، نظامی، 3MWth) | 1340 هخ (1961 م) | 3 اپراتور | آزاد شدن رادیو اکتیویته خیلی کم | برچیده شده |
| فرمی – آمریکایی، (راکتور زاینده، 66MWe) | 1345 هخ (1966 م) | ندارد | ندارد | تعمیر و شروع بکار مجدد 1972 |
| لوسنس، سوئیس (آزمایشی، 7.5MWe) | 1348 هخ (1969 م) | ندارد | آزاد شدن رادیو اکتیویته خیلی کم | برچیده شده |
| براونز فری، آمریکا (تجاری، 2*1080MWe) | 1354 هخ (1975 م) | ندارد | ندارد | تعمیر شده |
| جزیره سه مایلی 2، آمریکا (تجاری 880MWe) | 1358 هخ (1979 م) | ندارد | در تابشی کم داده شده در زمان کوتاه (در محدوده مقدار ICRP) آزاد شدن اکتیویته تاخیری Bq 2*1014 از کریپتون 85 | برنامه پاکسازی کامل |
| سنت لورن- A2 ، فرانسه (تحاری 450MWe) | 1359 هخ (1980 م) | ندارد | آزاد شدن مقدار کم تشعشع (8*1010Bq) | تعمیر شده (برچیده شد 1992) |
| چرنوبیل- 4، اکراین (تجاری، 950MWe) | 1365 هخ (1986 م) | 31 کارمند و آتش نشان | آزاد شدن تشعشع کم در سراسر اروپای شرقی و اسکاندیناوی (11*1018Bq) | دفن شده |
| واندلوس-1، اسپانیا (تجاری 480MWe) | 1368 هخ (1989 م) | ندارد | ندارد | برچیده شد |
در یک حادثه راکتور مانند وینداسکیل (برای کاربرد نظامی) در سال 1336 و همینطور حادثه چرنوبیل در سال 1365 ، خطر اصلی برای سلامتی، از پخش مواد رادیو اکتیو به ویژه محصولات شکافت حاصل از ید- 131 و سزیم- 137 ناشی می شود. این رادیو ایزوتوپ ها از نظر بیولوژیکی، فعال هستند به طوری که چنانچه از طریق غذا وارد بدن شوند ، در اندام ها باقی می مانند. مثلا ید- 131 با نیمه عمر 8 روز برای ماه اول یک خطر به شمار می رود ، این رادیو ایزوتوپ ، بعد از حادثه چرنوبیل ، ایجاد سرطان های تیروئید نمود. گیاهان و محصولات کشاورزی است. همانند این دو عنصر ، سزیم- 134 نیز نیمه عمری حدود 2 سال دارد. مادامی که اندازه گیری ها ، مقدار در یافت ید-131 را نشان دهند، باید اقدامات جدی را انجام داد ، این مسئله با تخلیه چند هفته ای محل زندگی و خوراندن قرص ید مرتفع می شود. برداشت و تولید مواد غذایی از زمین های آلوده شده به سزیم رادیو اکتیو در قلب راکتور مشکل کمتری دارند زیرا آنها نه فرار هستند (مانند استرانسیم و عناصر ترانس اورانیم) و نه از نظر بیولوژیکی (مانند تلوریم- 132) فعالند.
پیشرفت های بسیار زیاد در زمینه صنعت انرژی هسته ای و مهندسی سیستم ها و ساختمانهای راکتور به عمل آمده است، به گونه ای که آزاد شدن مواد رادیو اکتیو و بروز یک فاجعه هسته ای در راکتورهای غربی بسیار غیر محتمل است. معذالک کسانی هستند که اداره هیچ خطری را نمی خواهند بپذیرند، بهر حال ترس از وقوع یک حادثه هسته ای وزنی دارد ، که باید در مقابل فواید انرژی هسته ای قرار گیرد. بدین ترتیب، شاید بشود مقایسه کرد که بعضی از مردم می ترسند، هواپیماها در ارتفاعات دچار اشکال شده سقوط کنند ولی باید این ترس در مقابل فواید این وسیله سودمند در جابجایی افراد و حمل بار قرار گیرد. در نهایت می توان گفت که موازنه خطرات و فواید ، یک تمرین عملی ساده نیست.
تهیه و تنظیم: مژده اصولی
