کاهش اضطراب و افسردگی با ورزش

تحقیقات بسیاری نشان داده است كه ورزش علاوه بر اینكه ابزار ارزشمندی برای حفظ سلامت جسمانی است رابطه نزدیكی با سلامت روانی و بویژه پیشگیری از بروز ناهنجاری‌های روانی دارد. ورزش از اضطراب و افسردگی می‌كاهد، اعتماد به نفس را افزایش می‌دهد و خود پنداره را تقویت می‌كند. ورزش به ویژه در سنین كودكی و نوجوانی مفر سالمی برای آزاد كردن انرژی‌های اندوخته شده است و این خود بسیار لذت‌بخش و آرامش‌دهنده است.

شركت در فعالیت‌های ورزشی به اجتماعی شدن و كسب مهارت و كفایت و همچنین دوست‌یابی و ارتباط سالم با همسالان كمك می‌كند. در جریان یكی از پژوهش‌های اخیر در ایالات متحده 65 درصد از جوانان ابراز كردند كه ورزش آنها را از اعتیاد به الكل و مواد مخدر باز داشته است. در جریان فعالیت‌های ورزشی شدید میزان ترشح اندورفین‌ها افزایش می‌یابد و به همین دلیل ورزشكاران پس از انجام تمرین‌ها احساس لذت و آرامش خاصی می‌كنند. با توجه به شباهت بین اندورفین‌ها و تركیبات افیونی، ورزش كردن می‌تواند جایگزین سوء مصرف مواد مخدر در معتادان شود.

در نتیجه تمرین‌های ورزشی مدام میزان جریان خون در مغز را افزایش می‌یابد. افزایش جریان موجب اكسیژن رسانی و تغذیه بهتر نرون‌های مغز شده و از تنگ شدن عروق مغز جلوگیری می‌كند. این تأثیرات خود موجب پیشگیری از فراموشی و زوال توانمندی‌های ذهنی در سالمندی می‌شود. تمرین‌های ورزشی همچنین موجب آزادسازی نوعی فاكتور رشد به نام B.D.N.F می‌شود كه می‌تواند نرون‌ها را در مقابل آسیب و صدمه مقاوم نموده و از بروز بیماری‌های آلزایمر و پاركینسون تا حدود زیادی جلوگیری كند.

تأثیر تمرین‌های یوگا

آزمایشی كه در بنیاد كلیولند بر روی 70 نفر از سالمندان بالای 55 سال دارای پرتنشی خفیف تا متوسط انجام شد نشان دهنده تأثیر تمرین‌های یوگا بر متغیرهای روان‌شناختی است. در این آزمایش سالمندان به طور تصادفی به دو گروه تقسیم شدند. یك گروه به مدت 12 هفته دو بار در هفته به انجام تمرین‌های ساده یوگا پرداختند و گروه دیگر در همین مدت به انجام تمرین‌های ورزشی همراه با موسیقی پرداختند. وضعیت بالینی دو گروه در زمینه‌های اضطراب، افسردگی، پرتنشی، احساس خستگی، عصبانیت و اختلالات خواب قبل و بعد از انجام تمرین‌ها و همچنین 12 هفته بعد از خاتمه تمرین‌ها (به عنوان پیگیری) بررسی شد. نتایج نشان داد كه گروهی كه تمرین‌های ساده یوگا را انجام می‌داد در تمام زمینه‌های یاد شده در مقایسه با دیگر گروه تمرین‌های ورزشی همراه با موسیقی بیشتر بهبود یافته بود. تحقیقی كه در جنبش سالمندان امریكا در فلوریدا بر روی بیش از صد نفر از زنان سالمند انجام گرفت نشان داد كه انجام تمرین‌های یوگا می‌تواند اضطراب، تنش و عصبانیت را كاهش داده و عزت‌نفس را افزایش دهد.

تأثیر ورزش بر حافظه

تحقیقات دكتر هیتر.س. اولیف در دانشگاه علوم تندرسی اورگان در امریكا نشان داد كه سالمندانی كه یك برنامه تمرینی شامل راه رفتن سریع بر روی نوارگردان را سه بار در هفته و به مدت یك ساعت، در طول چهار ماه انجام می‌دادند حافظه و زمان واكنش آنها، بهبود یافته بود. تحقیقات بیشتر نشان داد كه آهسته دویدن (Jogging)، راهپیمایی، دوچرخه‌سواری و حركات موزون نیز مانند راه رفتن سریع موجب بهبود حافظه و زمان واكنش در سالمندان می‌شوند.

پژوهشگران همچنین دریافتند كه سالمندانی كه در یك برنامه تمرینی قدرتی و انعطافی به مدت یك ساعت سه بار در هفته و در طول 4 ماه شركت كردند عملكردشان در اجرای آزمون‌های حافظه، بهبود یافت. اگر چه این گونه بهبود حافظه بیشتر در سالمندانی كه تمرین‌های هوازی انجام می‌دهند رخ می‌دهد اما تحقیقات بیشتر نشان داده است كه هیچ تمرین ورزشی نسبت به تمرین‌های ورزشی دیگر از لحاظ تأثیر بر حافظه برتری ندارد. به عبارت دیگر بین ورزش‌های مختلف از حیث تأثیر بر حافظه تفاوت معنی داری مشاهده نمی‌شود.

در تحقیقی دیگر، سالمندانی كه به تازگی بازنشسته شده بودند و زندگی كم تحركی را آغاز كرده بودند، در طول 4 سال مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج بررسی‌ها، نشان داد كه توانمندی‌های شناختی این سالمندان از زمان بازنشستگی تا 4 سال بعد از آن به طور فزاینده‌ای كاهش می‌یابد. از سوی دیگر، سالمندانی كه پس از بازنشستگی در تمرین‌های منظم از قبیل راهپیمایی، آهسته دویدن، دوچرخه‌سواری و حركات پژوهشگران معتقدند كه ممكن است فرآیندهای مشابهی در مغز انسان وجود داشته باشد. به عبارت دیگر، تمرین‌های ورزشی ممكن است موجب تقویت ساختار هیپوكامپ در انسان شوند.

دكتر نیكل بركتولد معتقد است كه تمرین‌های ورزشی برای سلامت جسم و روان، به یك اندازه، ضرورت دارد. كشف هیجان انگیزی كه صورت گرفته این است كه تمرین‌های ورزشی علاوه بر افزایش جریان خون در مغز، میزان تولید مولكول BDNF را هم افزایش می‌دهند. BDNF نوعی فاكتور رشد است كه نرون‌های مغز را در مقابل آسیب و صدمه مقاوم می‌كند و به بقای آنها كمك می‌كند. این مولكول همچنین می‌تواند از تباهی سلولها در اثر بیماری‌های آلزایمر و پاركینسون جلوگیری كند.

او مدعی است كه بر طبق نتایج آزمایش‌هایی كه اخیراً در رابطه با تأثیر ورزش بر حافظه انجام شده، افزایش میزان تولید BDNF می‌تواند بر یادگیری و حافظه تأثیر مثبت داشته باشد. بنابراین در نتیجه تمرین‌های ورزشی، میزان جریان خون در مغز، تعداد سلول‌های مغز در ناحیه هیپوكامپ و ترشح مولكول‌های حفاظتی مانند BDNF افزایش می‌یابد. مجموعه این فرآیندها می‌تواند موجب بهبود حافظه و به تعویق انداختن بیماری آلزایمر شوند.

به طور كلی پژوهشگران دریافتند كه محیط‌های چالش برانگیز كه شامل سه عامل موقعیت‌های یادگیری فشرده، تعامل‌های اجتماعی و فعالیت‌های فیزیكی هستند نقش مهمی در افزایش تعداد سلول‌های مغز در جانداران مختلف و حتی در انسان دارند.

تنظیم برای تبیان: رضا سیگاری