«پدرخوانده» چگونه خلق شد؟
نسخه تكمیل شده شاهكار ماندگار فرانسیس فورد كاپولا در این ماه در اكثر كشورهای جهان به اكران مجدد در آمد.
37سال پس از اكران پدرخوانده هنوز این سؤال مطرح است كه چه فرمولی سبب ساخت یكی از موفق‌ترین فیلم‌های تاریخ سینما شد؟ نظر منتقدان در این زمینه متفاوت است ولی یك چیز محرز به‌نظر می‌رسد و آن تعادلی غریب بین سینمای سرگرم‌كننده و ایده‌های بدیع هنری است؛ هر چند كه برای رسیدن به این میزان از موفقیت فرانسیس فورد كاپولا و عواملش روزهای سختی را پشت سر گذاشتند و اصولا رسیدن به قله افتخار و موفقیت هرگز در ذهن او جایی نداشت. [نجات پدرخوانده]
فیلم با 6 میلیون دلار هزینه ساخته شد اما در اكران عمومی‌اش در سال1972 طی 18هفته بیش از 101میلیون دلار فروش كرد و نامزد دریافت 11جایزه اسكار شد و 3جایزه را به دست آورد. ال رودی تهیه‌كننده فیلم در یادآوری خاطرات آن روزها می‌گوید: پدرخوانده پردردسرترین فیلمی بود كه می‌توانم به خاطر بیاورم و هیچ‌كس حتی از یك روز حضور در سر صحنه آن لذت نبرد.كاپولا هم با این موضوع موافق است و می‌گوید: تنش‌ها بدون توقف ادامه داشت و من هر روز منتظر اخراج بودم. [پاییز پدرخوانده]
البته شاید این تنش‌ها و مشكلات از نویسنده رمان به فیلم و عوامل آن به ارث رسیده بود.ماریو پوزو، نویسنده كتاب هم مشكلات فراوانی برای انتشار كتابش داشت و 8ناشر آن را بدون توجه به محتوایش رد كرده بودند چون نمی‌خواستند از یك نویسنده میان‌رتبه با بدهی‌های فراوان و سابقه قماربازی كتابی چاپ كنند و آشنایی با یك دوست در نهایت مقدمات چاپ كتاب را فراهم كرد و برای 67 هفته پرفروش‌ترین كتاب فهرست نیویورك تایمز بود. پارامونت زمانی اقدام به خرید حقوق اقتباس رمان كرده بود كه پوزو تنها 100 صفحه از كتاب را نوشته بود و در مجموع 12500 دلار به پوزو پرداخت و قرار شد اگر فیلمی براساس آن ساخته شد دستمزد پوزو به 50 هزار دلار افزایش پیدا كند.
حالا همه پدرخوانده را بزرگترین فیلم پارامونت می‌دانند اما اگر هوشیاری رابرت اوانز، مدیر تولید استودیو نبود آنها قافیه را به برت لنكستر باخته بودند و تنها یك روز با وقوع این فاجعه فاصله بود: برت لنكستر در نقش دون كورلئونه بازی كند.
كاپولا هم گزینه اول هیچ‌كس نبود و تنها زمانی نوبت به او رسید كه جمعی از كارگردانان از جمله ارتور پن، پیتر یتس، كاستا گاوراس، اوتو پره مینجر، ریچارد بروكس، الیا كازان، فرد زینمان، فرانكلین جی شافنر، ریچارد لستر و... همگی به پارامونت نه گفتند.اوانز هم معتقد بود در گذشته فیلم‌های مافیایی به این دلیل موفق نشده‌اند كه توسط یهودی‌ها كارگردانی شده و بازیگران اصلی‌اش نیز یهودی بوده‌اند.او برای كارگردانی این فیلم، كاپولای آمریكایی- ایتالیایی را برگزید اما او هم ابتدا به اوانز نه گفت و تصور می‌كرد داستان پوزو اثری عامه‌پسند و احساساتی و بی‌كلاس است.
ولی ورشكستگی شركت فیلمسازی كاپولا به نام « امریكن زئو تروپ» او را ناچار به قبول این پروژه كرد و زمانی كه در سر صحنه حاضر شد در تغییر نگاهی عجیب داستان پوزو را روایت پادشاهی و 3پسرش خواند. پوزو شیوه كار كاپولا را دوست داشت و استودیو ابراز تمایل كرد تا لوكیشن اصلی فیلم برای كاهش هزینه‌ها به كانزاس سیتی منتقل شود اما كاپولا مخالفت كرد و درخواست 5 میلیون دلار بودجه كرد. برنامه كاری پیشنهادی كاپولا 80 روز فیلمبرداری بود اما استودیو تنها 53 روز به او فرصت داد.
سؤال بعدی و شاید مهم‌ترین سؤال انتخاب هنرپیشه نقش دون كورلئونه بود. پارامونت ابتدا آنتونی كویین را انتخاب كرده بود ولی در فهرست آنها نام‌هایی چون لاورنس اولیویه، جورج سی‌اسكات، ژان‌گابن، ویتوریو دسیكا و جان هیوستون دیده می‌شد اما كاپولا مارلون براندو را می‌خواست كه به‌دلیل فاجعه‌های متعدد در گیشه سال‌ها بود كه به لیست سیاه استودیوها منتقل شده بود.
اما با اظهارنظر استن‌جاف، مدیر استودیو پارامونت مبنی بر اینكه مارلون براندو هرگز در این فیلم بازی نخواهد كرد به‌نظر می‌رسید حتی امكان چانه‌زنی هم وجود نخواهد داشت.كاپولا كه برنامه‌هایش را برای این فیلم از دست رفته می‌دید در ملاقاتی با مدیران استودیو اصرار كرد براندو بهترین هنرپیشه حال حاضر دنیاست و در اواخر جلسه در حالی‌كه روی این اظهارنظرش تاكید می‌كرد ناگهان از حال رفت و مدیران استودیو كه تصور كردند كاپولا دچار حمله قلبی شده ناگهان با درخواست او موافقت كردند.
ولی انتخاب باقی تیم بازیگران هم دردسرساز بود. پارامونت رابرت‌ردفورد یا رایان‌اونیل را برای نقش مایكل می‌خواست ولی ردفورد و پس از او وارن‌بیتی نقش را رد كردند و برای آن دیوید كارادین و دین استاكول در نظر گرفته شدند و حتی رابرت دنیرو برای آن تست داد و فیلم‌های تست آنها همچنان موجود است ولی كاپولا با دیدن بازی پاچینو او را انتخاب كرد و فرد راس بازیگردان فیلم، او را به‌رغم جثه كوچكش انتخاب كرد هر چند كه دستمزدش برای كل فیلم 35 هزار دلار بود. جیمزكان هم كه برای خودش در آن زمان كسی بود برای نقش مایكل تست داد ولی در نهایت نقش سانی به او رسید و جان‌كزل هم برای نقش فردو انتخاب شد. اما پیتر فالك و جان كازاوتس هر دو برای نقش تام هاگن كه به رابرت دوال رسید از كاپولا درخواست نقش كردند و جواب منفی شنیدند..
فیلم درگیری‌های خانوادگی را هم برای كاپولا به‌دنبال داشت.كاپولا ابتدا با مادرش برای بازی خواهرش تالیا شایر در فیلم درگیری پیدا كرد اما مشخص بود در نهایت رای مادر پذیرفته می‌شود و پدرخوانده به فیلمی خانوادگی با حضور خواهر، پدر و مادر كاپولا و دختر یك ماهه‌اش سوفیا بدل می‌شود. دوران فیلمبرداری هم برای كاپولا زجرآور بود و او همیشه باید با مشكلات پیش‌بینی نشده دست و پنجه‌نرم می‌كرد و البته ذهن او پر از افكار منفی بود كه آرامشش را حین كار می‌گرفت.
او به شكل تصادفی از چند تن از عوامل شنیده بود كه فیلم را یك تكه آشغال توصیف كرده بودند و او را نادیده می‌گرفتند. در چنین شرایطی كاپولا تصور می‌كرد هر روز ممكن است كارگردانی مثل كازان سر صحنه بیاید و از او محترمانه بخواهد كه لوكیشن را ترك كند ولی براندو تهدید كرد در صورت عدم‌حضور كاپولا از كار كناره‌گیری می‌كند.
حتی پاچینو هم با وجود دستمزد اندكش جایگاه محكمی در فیلم نداشت و تنها پس از فیلمبرداری صحنه انتقام‌‌گیری خونین در رستوران بود كه مدیران استودیو او را برای این نقش پسندیدند.براندو هم خوب بود.همه خوب بودند و كاپولا اشاره می‌كند: بدون استثنا تمامی ایده‌های عجیب من برای این فیلم عالی از آب درآمد.ولی دردسرها تمامی نداشت.
در اواخر كار اوانز تصور می‌كرد فیلمبرداری صحنه مرگ دون كورلئونه ضروری نیست ولی این سكانس یكی از بهترین سكانس‌های فیلم حاضر محسوب می‌شود. گوردون‌ویلیس، كاپولا را غیرحرفه‌ای می‌دانست و از این تیم بازیگران متنفر بود حتی موسیقی به یاد ماندنی نینا روتا هم توسط اوانز رد شد و تنها زمانی جایگاهش در فیلم تثبیت شد كه در اكران آزمایشی مورد توجه تماشاگران قرار گرفت.
مشكل نهایی زمان فیلم بود. كاپولا به‌دلیل قوانین عجیب استودیو زمان فیلم را به 135دقیقه كاهش داد ولی اوانز او را به دفترش فراخواند و گفت: تو یك حماسه را فیلمبرداری كردی و حالا داری تیزر تحویلم می‌دهی؟ من از تو یك فیلم می‌خواهم! فیلم با تدوین مجدد نزدیك به 3ساعت شد و فیلم محبوب منتقدین در دهه1970شد.
منبع : همشهری
تنظیم برای تبیان : مسعود عجمی
