دوستی از جنس خودم

مروری اجمالی بر رابطه نوجوان با همسالان

همسالان در رشد روانی و اجتماعی غالب نوجوانان نقش عمده ای دارند، به خصوص در جامعه امروزی ما که سن ورود به بازار کار و پذیرش مسئولیت خانوادگی به طور روز افزونی به تاخیر افتاده است، دوره نوجوانی بر خلاف گذشته طولانی تر شده و به موازات آن نقش همسالان در این دوران، اهمیت بیشتری یافته است. روابط با همسالان در سالهای نوجوانی زمینه ای است برای روابط بزرگسالی، روابط اجتماعی، روابط کاری و... .

دختر یا پسر نوجوانی که در طی این دوره یاد نگرفته است چگونه با افراد همجنس خود کنار بیاید و یا روابط درستی با افراد جنس مخالف برقرار کند در بزرگسالی با مسائل و مشکلات زیادی رو به رو خواهد شد.

مطالعه یونیس و اسمولار(1995) نشان داده است که از هر سه نوجوان بیش از دو نفر عنوان کردند که دوستان نزدیک، آنها را بهتر از والدینشان درک می کنند؛ و اینکه آنان با دوستانشان بیشتر احساس می کنند که"خودشان" هستند؛ و دیگر اینکه در این برهه از زندگی بیشتر تمایل دارند از دوستانشان بیاموزند تا از والدینشان. اگر والدین در این دوران رفتاری خصومت آمیز،سهل انگارانه یا استثمارگرانه با نوجوان داشته باشند، همسالان نه تنها مفری برای نوجوانان محسوب می شوند بلکه او را درک کرده و از او حمایت می کنند و همین مساله باعث فاصله افتادن بیشتر بین نوجوان و خانواده می شود.

تا قبل از دوره نوجوانی افراد بیشتر وقت خود را با خانواده سپری می کنند و به برقراری رابطه نزدیک و عاطفی با اعضای خانواده اهمیت بیشتری می دهد اما از نوجوانی به بعد طبق آمارهای بدست آمده نوجوانان 52 درصد وقت خود را با همسالان، 27 در صد اوقات را تنها و فقط 19 در صد زمان خود را با خانواده سپری می کنند. به علت همین ارتباط زیاد نوجوان با همسالان است که مساله"همنوایی با فرهنگ همسالان" در این سنین از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

همنوایی با فرهنگ همسالان

نیاز به همنوایی با همسالان برحسب زمینه اقتصادی-اجتماعی، روابط با والدین و سایر بزرگسالان، محیط مدرسه و عوامل شخصیتی فرق می کند. برای مثال نوجوانانی که گرایش زیادی به سرزنش خود دارند( یعنی از خودپنداره ضعیف تری برخوردار هستند) بیش از سایر نوجوانان، به همنوایی با همسالان می پردازند در مقابل نوجوانانی که عزت نفس زیادی دارند و احساس توانایی می کنند با همسالان خود کمتر همنوایی می کنند.

نیاز به همنوایی با همسالان از اواسط کودکی آغاز شده و تا اوایل نوجوانی ادامه دارد و سپس از اواسط نوجوانی تا اواخر آن کاهش تدریجی دارد. با توجه به مطالبی که عنوان شد نباید این تصور در شما ایجاد شود که رابطه با همسالان در دوره نوجوانی خالی از فایده است بلکه می توان گفت رابطه نوجوان با همسالان همچون چاقوی دو لبه است یعنی همانطور که این رابطه زیاد نوجوان با همسالان، باعث فاصله افتادن وی از خانواده شده و در بعضی از موارد موجب یادگیری رفتارهای نادرست از همسالان می شود؛ اما از طرف دیگر این رابطه دارای فواید بسیاری نیز است.

فواید دوستی نوجوان با همسالان

1- نوجوانان وقتی با همسالان خود رابطه دوستی برقرار می کنند مشکلاتشان را به صورت درد دل بیان کرده تا از تنهایی و اضطراب رهایی یابند بنابراین در بسیاری از مواقع رابطه نوجوانان  با همسالان دارای "ویژگی حامیانه" است.

2- دوستی های دوره نوجوانی، فرصتی برای کشف خویشتن و درک عمیق تر دیگران است چرا که از طریق این ارتباط سالم، نوجوان نسبت به نقاط ضعف، قدرت، نیازها و آرزوهای دیگران حساس شده و در نتیجه خودشان و به تبع آن اطرافیانشان را بهتر و بیشتر شناخته و احساس همدلی بیشتری می کنند که این احساسات و برداشتها، جز آن دسته تجربیاتی است که در کانون خانواده بدست نمی آید و فراسوی چارچوب خانوادگی است.

3- رابطه با همسالان در دوران نوجوانی، از عواملی است که باعث می شود نوجوانان مدرسه را بهتر تحمل کنند . تجربه های علمی نشان می دهد که هر چه رفتار نوجوان با همسالان دوستانه تر باشد؛ در مدرسه عملکرد آنها بهتر و قوی تر بوده و از جمله عوامل موثر علاقمندی آنها به مدرسه است.

4- و در نهایت اینکه معاشرت داشتن با همسالان در این سنین اجتناب ناپذیر است و صد البته باید نگران نوجوانی بود که تنهاست و از برقراری رابطه دوستی خودداری می کند.

والدین عزیز باید به این مساله توجه داشته باشند که هرگاه قصد داشتند فرزند نوجوان خود را مورد ارزیابی قرار دهند، بهترین معیار و وسیله سنجش که می تواند به آنها کمک بسیاری در شناخت بیشتر نوجوانشان بکند، دوستان وی است. پس در شناخت دوستان و اطرافیان نوجوان خود سهل انگاری نکنید.

مریم عطاریان- بخش خانواده و زندگی

منابع:

اکبری، ابوالقاسم. مشکلات نوجوانی و جوانی. انتشارات رشد و توسعه،(1387)

برک، لورا. روانشناسی رشد. ترجمه سید محمدی، یحیی. انتشارات ارسباران، (1385)

لطف آبادی، حسین.روانشناسی رشد (2). انتشارات سمت، (1381).

ماسن، هنری. رشد و شخصیت کودک. ترجمه یاسایی، مهشید. انتشارات ماد، (1382).

مقالات مرتبط:

وقتی فرزندتان مثل شما فکر نمی کند.

من کیستم؟

تولد دوم زندگی