گفتگو با عثمان طه خطاط شهیر قرآن

هنر خوشنویسی را از چند سالگی شروع‏ كردید؟

حدود8 سالم بود كه قلم در دست گرفتم و خوشنویسی را شروع كردم.  هنوز هم بعضی از نمونه خط‏های دوران كودكی‏ام را دارم.  البته اولین قرآن را در سن 30 سالگی نوشتم و انگیزه‏ای جز علاقه و خدمت به ساحت قرآن  نداشتم.

فكر می‏كردید كه این‏قدر از خط شما استقبال‏ شود؟

اصلا پیش‏بینی نمی‏كردم كه چنین استقبالی از آن بشود و چنین جایگاهی پیدا كنم.  مدتی بعد از كتابت قرآن، مرحوم حافظ اسد مرا طلبید و از من قدردانی كرد؛ من هم یك قرآن نوشتم و به ایشان هدیه كردم.

خیلی‏ها به اشتباه تصور می‏كنند كه كتابت قرآن به روش«ختم به آیه » ابداع شماست.  در این خصوص توضیح می‏دهید؟

من همیشه گفته‏ام كه روش كتابت «ختم به آیه» متعلق به من نیست.  قرآن‏هایی را دیده‏ام مربوط به حدود 500 سال پیش كه به همین روش كتابت شده‏اند، اتفاقا من قرآن‏هایی هم دارم كه ختم به آیه نشده‏اند.  خودم این روش را از یك قرآن تركی یاد گرفتم.

شما مدام مشغول نوشتن قرآن هستید، قرآن‏های جدیدی كه نوشته‏اید چه فرقی با قبلی‏ها دارند؟

قرآن یك كتاب معمولی نیست كه بتوان به سادگی به اسرارش پی برد.  من هر بار كه قرآن را می‏نویسم، احساس می‏كنم كه كارم نقص دارد و باید آن را برطرف كنم.  البته قرآنی كه اخیرا تمام كردم و به چاپ رسید از نظر من نسبت به قرآن قدیم، از دقت بالایی برخوردار است و به نظرم حرفه‏ای‏تر است و از حیث قواعد خط، اندكی فرق دارد.  البته بعد از انتشار این قرآن، اعتراضات حفاظ قرآن برانگیخته شد مبنی بر اینكه این خط با قبلی فرق دارد و ما را به اشتباه می‏اندازد.  من هم گفتم قرآن قبلی برای شماست و حفّاظ جدید از قرآن جدید حفظ می‏كنند.

شنیده‏ایم كه فرزندان‏تان كار تذهیب قرآن‏های شما را انجام می‏دهند.

بله، من چهار فرزند دارم؛ دو دختر و دو پسر.  پسرانم احمد و محمد این كار را با وسواس و علاقه بسیار انجام می‏دهند. البته یكی از آنها در جده زندگی می‏كند ولی ارتباطش را با من قطع نكرده است. یكی دیگر هم لیسانس هنرهای زیبا و گرافیك دارد و با مشورت خودم كارها را انجام می‏دهد.

كدامیك از خطاطان كشور ما را می‏شناسید؟

از راه دور كارهای آنها را دنبال می‏كنم، البته با استاد امیرخانی ارتباط صمیمی‏تری دارم.  خطاطان مسلمان دیگر را هم می‏شناسم.  استاد هاشم‏ البغدادی، خطاط مشهور عراقی دوست بنده است.  یك خاطره هم از او دارم؛ روزی هاشم، قرآنی نوشت و آن را برای چاپ به آلمان برد.  در آلمان به ذهنش آمد كه الفاظ جلاله)الله(  با رنگ قرمز چاپ شود، اما چون آلمان‏ها از فرق بین حركات كوتاه آگاهی نداشتند، یك كلمه را از الفاظ جلاله الگو و نمونه گرفتند كه مفتوح بود به این ترتیب همه اسماء جلاله در قرآن هاشم، مفتوح شد!  هاشم، خوشحال همراه با چندین كارتن قرآن برگشت، خوشبختانه هنگام برگشت، نزد من آمد و یك نسخه چاپی از قرآنش را به من هدیه كرد و گفت اولین هدیه را به تو می‏دهم.  همانجا متوجه آن اشكال شدم و گفتم اگر به این شكل توزیع می‏شد هیچ‏كس چاپخانه را مقصر نمی‏دانست، برای تو مشكل بزرگی‏ ایجاد می‏شد.

شما به جز خط نسخ و ثلث با خط دیگری هم آشنایی دارید ؟

من با بیشتر خط‏ها آشنایی دارم و همه آنها را می‏نویسم، ولی اعتقاد دارم هر خطاطی، خطی را بهتر از دیگرخطوط می‏نویسد.  تخصص من بیشتر خط نسخ است و امیرخانی در نستعلیق ماهر است.  البته باید یك نكته را درباره رعایت نكردن نكاتی در خط ایرانی عرض كنم و آن در نوشتن بعضی از كلمات است؛ مثلا در نوشتن «اللهم صل علی محمد و آل محمد » نباید «صل علی » چسبیده به هم باشد؛ چرا كه كاملا غلط است و هیچ توجیهی ندارد و صحیح آن  «صل علی » است.

شما خودتان تاكنون صلوات شیعیان را نوشته‏اید؟

بله، من شیعیان را دوست دارم.  بارها صلوات بر پیامبر و خاندانش را نوشته‏ام، یك بار دیگر هم برای شما می‏نویسم تا تقدیم مخاطبانتان كنید.

متشكریم استاد.

یك هدیه دیگر هم برایتان دارم كه آن را به همه ایرانی‏ها تقدیم كرده‏ام، عبارت «جمهوریه الاسلامیه فی ایران» را برایتان نوشته‏ام، آن را هم از طرف من به ایرانی‏ها هدیه كنید.  من می‏دانم كه ایرانی‏ها دوستم دارند.  در نمایشگاه قرآن كریم كه چند سال پیش در تهران برگزار شد، خط بنده هم به نمایش گذاشته شده بود.  مسؤول غرفه كه اهل سوریه بود، به من گفت: «مردم ایران خیلی شما را دوست دارند. خیلی از مردم مرا به جای شما اشتباه می‏‏گرفتند، تصور می‏كردند كه من عثمان طه هستم، مرا می‏بوسیدند و عكس می‏گرفتند». حرف دوستم علاقه مرا به ایرانی‏ها بیشتر كرد.

سؤال آخرما این است؛ یكی از دوستان می‏گفت شما از اینكه قرآن‏تان در ایران بدون اجازه منتشر می‏شود، گلایه دارید.  صحیح است؟

من قبلا گفته بودم كه از این موضوع گلایه دارم.  دوست نداشتم قرآنی كه من نوشته‏ام بدون اجازه چاپ شود و با قیمت بالا به فروش برسد. حتما می‏دانید كه در كشور عربستان قرآن خرید و فروش نمی‏شود و فقط هدیه داده می‏شود.  از این شرایط گلایه داشتم.

خب، حتما برای گرفتن اجازه به شما دسترسی ندارند.

قبول ندارم.  من همیشه پذیرای میهمان‏انم بوده‏ام.  پیدا كردن من كار آسانی است، به‏خصوص برای مسؤولان!

در نهایت رضایت دادید یا خیر؟

حدود 5 سال پیش تعدادی از دوستان ایرانی نزد من آمدند و گفتند بیشتر مردم ایران از خط تو استفاده می‏كنند، خوب نیست كه رضایت نداشته باشی، من هم به دلیل علاقه‏ام به ایرانی‏ها گفتم اشكال ندارد.