حج، یافتن تاریخ در جغرافى

كجاى «حج» را مى توان یافت كه نشان كسى، حادثه اى و خاطره اى نداشته باشد؟ كدام عمل حج است كه منقطع از ریشه اى در تاریخ باشد؟ بازشناسى این خاطره ها و یادآورى آن حادثه ها، هر كدام در تقویت ایمان و امیدبخشى به امّت اسلام، نقشى بسزا دارد.

زیارت حج، برداشتن گام بلندى است برفراز چندین هزار سال و شنیدن تاریخ زمان ابراهیم خلیل(علیه السلام) در امروز، و دیدن آثار هزاره هاى پیاپى ایمان و اعتقاد و عشق و ایثار. اگر گروهى به استخوانهاى پوسیده نیاكان و ستونهاى برافراشته كاخها مى بالند و افتخار مى كنند، امّت ابراهیمى، به یادگارهاى بازمانده از عقیده و برخاسته از ایمان و نشأت گرفته از «وحى» مى بالند و به بناى مقدّسى افتخار مى كنند كه بانى آن ابراهیم است و كمك كار او اسماعیل، كه هر دو از انبیاى بزرگند و شالوده این معبد، براساس عشق به خدا و یكتاپرستى است.

این رنگ خلوص و نشان تقواست كه در میان آن همه آثار رنگارنگ و ثابت و متغیّرهاى گوناگون قدیم و جدید، ماندگار شده است.

حج، تنها یادآور تاریخ اسلام و حتى تاریخ ابراهیم خلیل(علیه السلام)نیست، بلكه با تاریخ و سرگذشتِ همه انبیاى توحیدى و كلّ بشریّت، گره خورده است.

حج، یافتن تاریخ در جغرافى است.

حج، تاریخ مجسّم و عینیّت یافته است. حج، تجسّم تاریخ توحید است.

زیارت این میعادگاه، مرورى است بر یك تاریخ كهن و سرشار از معرفت و فرهنگ وتعالیم. لیكن این مرور تاریخى و این دیدار پر بار، براى كسى سودمندتر است كه با جزئیات تاریخ و حوادث و خاطراتِ نهفته در سنگ سنگ این شهر و گوشه گوشه این منطقه، آشنا باشد. آنچه شوق آفرین و شورافزاست و احساس لطیف و روحانى زائر را بر مى انگیزد، و او را در عالمى

سرشار از نور فرو مى برد، دانستن خاطره ها و رخدادهاست. در این صورت، زائر آنچه را قبلاً «شنیده» بوده، اینك مى بیند وآنچه را آموخته بوده، امروز، عیاناً با آن رو به رو مى شود و دانسته هایش «از علم به عین و از گوش به آغوش» مى آید.

مسلمان زائر، به آیینى معتقد است كه نخستین وحى آیات قرآن، در غار حراى همین شهر، بر جان پیامبر نازل شده است.

به قرآنى باور دارد كه نزول تدریجى آیاتش در همین شهر بوده و عناد مشركان قریش و ایمان خالصانِ صحابه، در همین شهر بروز مى كرده است.

برده داران كافر و ربا خواران خون آشام و سران قبایل، در همین جا به مخالفت با پیامبر برخاستند. جوانان پاكدل، پیروان روشن ضمیر، بلال ها، مصعب ها، عمارها، یاسرها و سمیّه ها در همین شهر، سخت ترین شكنجه ها را تحمل كرده اند.

یادآورى این صحنه هاى تاریخى در فرصتِ حج، سازنده تر و لذت بخش تر است و معنایى دیگر و طعمى شیرین تر در ذائقه زائر دارد.

نویسنده: جواد محدثی