رفت و آمد فرستادگان قریش و رد و بدل پیامهاى صلح

قرشیان كه تصمیم گرفته بودند به هر قیمتى شده نگذارند پیغمبر اسلام به آن صورت وارد مكه شود و آن را براى خود خوارى و ذلت و ننگ مى‏دانستند و مى‏گفتند: اگر محمد بدین ترتیب به مكه در آید صولت و قدرت ما در نزد عرب شكسته خواهد شد و حرمت ما از میان خواهد رفت، با لشكرى انبوه از مكه بیرون آمده بودند و پیغمبر اسلام نیز همه جا با گفتار و رفتار خود مى‏خواست‏ بفهماند كه براى جنگ با قریش بیرون نیامده و جز انجام مراسم عمره و طواف و قربانى منظور دیگرى ندارد، از این رو وقتى بدیل بن ورقاء خزاعى، مكرز بن حفص و حلیس بن علقمه رئیس‏«احابیش‏» و به دنبال همه عروة بن مسعود ثقفى كه شخصیت‏بزرگى بود به نزد رسول خدا (ص) آمدند و با آن حضرت مذاكره كرده و هدف او را از این سفر و آمدن تا پشت دروازه مكه مى‏پرسیدند پاسخ همه را به یك گونه مى‏داد و به طور خلاصه به همه مى‏فرمود:

- ما براى جنگ نیامده‏ایم بلكه منظورمان زیارت خانه خدا و انجام عمره است، سپس مى‏خواهیم این شتران را قربانى كرده گوشت آنها را براى شما واگذاریم و باز گردیم!

فرستادگان كه این سخنان را مى‏شنیدند و وضع مسلمانان را نیز مشاهده مى‏كردند كه همگى در حال احرام هستند و اسلحه‏اى جز یك شمشیر كه آن هم در غلاف است ‏همراه نیاورده‏اند و شتران را نیز كه همگى نشانه قربانى داشتند از نزدیك مى‏دیدند خشمناك به سوى قریش باز مى‏گشتند و هر كدام به نوعى آنها را ملامت كرده و به دفاع از مسلمین برخاسته و مى‏گفتند:

- چرا مانع زیارت زائرین خانه خدا مى‏شوید؟ و چرا هر آدم بى‏نام و نشانى حق دارد به زیارت خانه خدا بیاید ولى زاده عبد المطلب با آن همه عظمت و شرافت ‏خانوادگى و دودمان سادات مكه حق زیارت ندارد؟ ما از نزدیك مشاهده كردیم كه اینان لباس جنگ نپوشیده و هر كدام دو جامه احرام بیش در تن ندارند، شتران قربانى را كه همگى علامت قربانى داشتند و در اثر طول كشیدن زمان قربانى كركهاى خود را خورده بودند به چشم خود دیدیم! چرا دست از لجاجت و كینه توزى بر نمى‏دارید؟

قریش در محذور سختى گرفتار شده بودند، از طرفى ورود مسلمانان را به مكه كه دشمنان سر سخت‏خود مى‏دانستند و بزرگان و پهلوانان نامى آنها به دست ایشان كشته شده بودند براى خود بزرگترین ننگ و شكست مى‏دانستند و حاضر نبودند به چنین خفت و خوارى تن دهند و زبان شماتت عربها را به روى خود باز كنند، از سوى دیگر روى هیچ قانونى حق نداشتند از زایرین خانه خدا - هر كس كه باشد - جلوگیرى كنند و او را از انجام مراسم عمره یا حج‏باز دارند، از این رو در كار خود سخت متحیر بودند.

بخصوص كه بسختى مورد اعتراض و انتقاد فرستادگان خود نیز قرار گرفته بودند تا آنجا كه بیم یك اختلاف داخلى و محلى نیز میان آنها مى‏رفت. حلیس بن علقمه - رئیس احابیش - وقتى از نزد محمد (ص) بازگشت‏به قریش گفت: به خدا سوگند اگر جلوى محمد را رها نكنید و مانع زیارت او شوید من با شما قطع رابطه خواهم كرد و احابیش را از دور شما پراكنده خواهم ساخت.

و نیز عروة بن مسعود ثقفى - كه مورد احترام همه قریش بود - وقتى از نزد رسول خدا (ص) بازگشت و به چشم خود دیده

بود كه پیغمبر اسلام چه احترام و عظمتى در نظر مسلمانان دارد تا آنجا كه اگر تار مویى از سر و صورت او بر زمین مى‏افتد فورا آن را از زمین برداشته و نگهدارى مى‏كنند و یا در وقت وضو نمى‏گذارند قطره آبى ازوضوى آن حضرت بر زمین بریزد و هر قطره آن را شخصى از آنها براى تبرك مى‏برد و به سر و صورت و بدن خود مى‏مالد. به قریش گفت:

- اى گروه قریش من به دربار پادشاهان ایران و امپراتوران روم و سلاطین حبشه رفته‏ام و چنین احترامى كه پیروان محمد از او مى‏كنند در هیچ كدام یك از دربارهاى آنها ندیده‏ام و با این ترتیب هرگز او را تسلیم شما نخواهند كرد و از دورش پراكنده نخواهند شد، اكنون هر فكرى دارید بكنید! و هر تصمیمى كه مى‏خواهید بگیرید!

رسول خدا(ص)نیز كه مامور به جنگ نبود، مى‏كوشید تا كمترین بهانه‏اى براى جنگ به دست قریش ندهد و به هر ترتیبى شده مى‏خواست خونى ریخته نشود و شمشیرى كشیده نشود و حرمت ماه محرم شكسته نگردد، و اگر چنین كارى هم مى‏شود از طرف قریش شروع شود تا آنها متهم به نقض حرمت ماه حرام گردند نه مسلمانان.

قرشیان كه سخت در محذور افتاده بودند مكرز بن حفص را كه به شجاعت و بى‏باكى معروف بود با چهل پنجاه نفر از سواركاران ورزیده مامور كردند تا در اطراف لشكر مسلمانان جولانى بزنند و اگر بتوانند كسى را از ایشان دستگیر ساخته به نزد قریش ببرند تا گروگانى از مسلمانان در دست قریش باشد و بلكه از این راه بتوانند پیشنهادهاى خود را برایشان بقبولانند، اما مكرز و همراهان نیز نتوانستند كارى انجام دهند و همگى به دست نگهبانان لشكر اسلام اسیر گشته و آنها را به نزد پیغمبر اسلام بردند و رسول خدا (ص) به همان جهت كه مامور به جنگ نبود دستور داد آنها را آزاد كنند و با اینكه آنها پیش از اسارت خود به سوى مسلمانان تیراندازى كرده و آزار زیادى رسانده بودند و حتى به گفته برخى: یكى از مسلمانان را نیز به نام ابن زنیم به قتل رسانده بودند، به دستور پیغمبر، همگى آزاد شده سالم به سوى قریش بازگشتند.