حسابرسی اعمال
انتظار دیگری كه امام صادق(علیهالسلام) از شیعیانش دارد، رسیدگی به اعمال و داشتن محاسبه در طول شبانه روز است. لازم است انسان در ابتدای هر روز نسبت به اعمال نیك و دوری از گناه خود «مشارطه» و قراردادی داشته باشد، و در طول روز مواظبت و «مراقبه» داشته باشد و در پایان روز «محاسبه» و حسابرسی کند. در این زمینه امام صادق(علیهالسلام) سخنان ارزشمندی دارد كه به برخی از آنها اشاره میشود، در ادامه حدیث موجود در تحف العقول میفرماید:
«ای پسر جندب لازم است هر مسلمانی كه ما را میشناسد (یعنی شیعه ما هستند) در هر شب و روز به ارزیابی اعمال خود بپردازد و محاسبه نفس نماید، اگر (بعد از محاسبه) در كارنامه خود كردار نیكی دید بر آن بیفزاید و اگر گناهی مشاهده كرد از آن آمرزش بخواهد تا روز قیامت رسوا نگردد.»
خوشا به حال کسی كه بر خطاكارانی كه از نعمتها و خوشیهای دنیا برخوردار شدهاند، غبطه نبرد. خوشا به حال بندهای كه دنبال آخرت باشد و برای به دست آوردن آن بكوشد.»(1)در جای دیگر فرمود: «بیدار باشید سپس محاسبه كنید نفستان را قبل از آن كه مورد محاسبه قرار گیرید. براستی در قیامت پنجاه موقف(برای حسابرسی) وجود دارد كه در هر موقفی هزار سال توقف لازم است. سپس آیه را تلاوت كرد كه «در روزی كه مقدار پنجاه هزار سال» (2) حسابرسی برای آن است كه انسان گذشته را جبران، و در مقابل عمر این سرمایه گرانبها كه از دست داده چیزی بدست آورده باشد، وای بحال آن كسی كه سرمایه را از دست بدهد و سودی نبرد و بدا بحال آن كس كه سرمایه را بدون هیچ نتیجهای از دست بدهد. امام صادق(علیهالسلام) در این زمینه میفرماید:
كسی كه دو روزش مساوی باشد ضرر كرده (چرا كه سرمایه را از دست داده و سودی نبرده) و كسی كه آخرین روزش بدتر از روز قبل باشد، ملعون(و از رحمت خدا به دور) میباشد و كسی كه (از نظر روحی و معنوی) فزونی در جان خود نمییابد رو به كاستی است، و هر كسی كه رو به كاستی باشد مرگ برای او بهتر است (چرا كه جلو ضرر و زیان بیشتر او گرفته میشود.)»(3)
پینوشتها:
1- تحف العقول، ص 536 .
2- تفسیر نورالثقلین، ج 5، ص 413 .
3- شیخ صدوق، امالی، ص531 .
گروه دین و اندیشه تبیان، مهری هدهدی .
