تبیان، دستیار زندگی
دامپزشكی صرفا به معنای درمان یك بیماری در دام نیست، بلکه این رشته نقش موثری در بهداشت عمومی و ارتقای سلامت جامعه دارد...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

به مناسبت روز دامپزشكی، 14 مهر ماه

دامپزشک

دامپزشكی صرفا به معنای درمان یك بیماری در دام نیست، بلکه این رشته نقش موثری در بهداشت عمومی و ارتقای سلامت جامعه دارد و با فقدان دامپزشكی، بدون شك بخشی از سلامت جامعه به خطر خواهد افتاد.

در قانون سازمان دامپزشكی كلمه دام به حیوانات اهلی، طیور، ماهی، زنبور عسل، كرم ابریشم، حیوانات آزمایشگاهی و حیوانات باغ وحش اطلاق می‌شود و مقصود از كنترل بهداشتی، بازرسی و اقداماتی است كه از لحاظ پیش‌گیری و مبارزه با امراض دامی و بیماریهای مشترك بین انسان و دام لازم و ضروری است.

از جمله وظایف سازمان دامپزشكی، بررسی بیماری های دامی، شناسایی مناطق و منابع آلوده و راه سرایت و طرز انتشار بیماری ها، تامین بهداشت دام كشور از طریق پیش‌گیری و مبارزه با بیماریهای همه‌گیر و قرنطینه‌ای دام و همكاری با وزارت بهداشت در امر مبارزه با بیماری های مشترك انسان و دام است.

با توجه به اینكه حدود نیمی از عوامل بیماری زا در انسان ناشی از عوامل ایجاد بیماری‌های مشترك بین انسان و دام است، ضروری است رویكرد "دامپزشكی در خدمت سلامت جامعه" به عنوان یك شعار جدی مورد توجه قرار گیرد.

حدود 49 درصد از بیماری های موجود در جهان بین انسان و دام مشترك است كه با برنامه مدون برای واكسیناسیون دام ها، معدوم كردن دام های بیمار و نیز كنترل مرزهای جغرافیایی می‌توان تا حد زیادی از شیوع این نوع بیماری‌ها جلوگیری كرد.

از جمله بیماری‌های مشترك بین انسان و دام، تب مالت ، سل، هاری، مشمشه (بیماری مشترك بین انسان و اسب)، تب خونریزی‌دهنده كریمه كنگو و آنفلوانزای فوق حاد پرندگان است.

دكتر آرش آذرنوش، رئیس روابط عمومی سازمان دامپزشكی دراین خصوص می‌گوید: این بیماری‌ها جزئی از بیماری های مشترك بین انسان و دام هستند كه در ایران نیز طرح‌هایی در جهت كنترل آنها به انجام رسیده است و به نحو مطلوبی كنترل شده‌اند. علاوه بر این موارد، بیماری‌های نوپدید دیگری طی ساله ای اخیر به عنوان بیماری‌های مشترك بین انسان و دام شیوع یافته است كه از جمله آنها می‌توان به جنون گاوی اشاره كرد.

وی گفت: شرایط نامناسب بهداشت دام در كشورهای همجوار و نقل و انتقال بی‌رویه دام و فرآورده‌های دامی از عوامل تهدید بیماری های دامی در سطح منطقه است و با وجودی كه ایران از لحاظ ابتلا به بیماری مشترك بین انسان و حیوان در منطقه پرخطری قرار دارد، اما با اقدامات موثری كه در جهت كنترل این بیماری‌های انجام شده بر بسیاری از آنها غلبه شده است.

نقش دامپزشكی در بهداشت همگانی، تامین و حفظ بهداشت دام و فرآورده‌های دامی، مراقبت و پیشگیری و كنترل زئونوزها (بیماری‌های مشترك بین انسان و دام) و سلامت غذا است.

رخداد بیماری هایی نظیر تب برفكی در خاور دور و اروپا، جنون گاوی، تب‌های خونریزی‌دهنده كریمه كنگو ، سارس و آنفلوآنزای پرندگان در جمعیت های دامی و انسانی در سال های اخیر شواهدی بر بروز بیماری‌های نوپدید مشترك بین انسان و دام است.

یكی از فعالیت‌های مهم دامپزشكی در جهت ارتقای بهداشت عمومی، كنترل بهداشتی فرآورده‌های خام دامی است كه این كنترل در تمام مراحل پرورش و كشتار دام و مرحله عرضه و مصرف فرآورده دامی با نظارت و اقدامات بهداشتی صورت می‌گیرد.

واکسیناسیون گاو

دكتر آذرنوش می‌گوید: در مرحله قبل از كشتار دام، اقداماتی مانند شناسایی بیماری، واكسیناسیون سراسری، معدوم‌سازی دام‌های آلوده و اقدامات قرنطینه‌ای در واحدهای آلوده در جهت ارتقای بهداشت عمومی انجام می‌شود.

بعد از ورود دام به كشتارگاه، با بازرسی كه از دام ها قبل و حین كشتن آنها توسط گروه دامپزشكان انجام می‌شود، بیماری‌های دام مورد شناسایی قرار می‌گیرد كه بعد از این بررسی‌ها، دام های آلوده حذف می‌شوند.

از جمله شایع ترین بیماری‌هایی كه در این مرحله وجود دارد بیماری‌های انگلی، علایم عفونت‌های عمومی در لاشه دام و همچنین "كیست هیداتیك" است كه از شیوع بیشتری برخوردار است.

به گفته دكتر آذرنوش با حذف دام ها و گوشت‌های آلوده به این نوع ویروس‌ها، در واقع حلقه‌ای از انتقال بیماری‌های مشترك بین انسان و دام هم حذف می‌شود.

یكی از وظایف سازمان دامپزشكی این است كه دام بیمار یا مظنون به بیماری یا ناقل عامل بیماری را معدوم كند و اگر قابل مصرف تشخیص داده شد، برای ذبح، به كشتارگاه اعزام كند.

بعد از این مرحله در مراكز بسته‌بندی و فرآوری گوشت به منظور مقابله با آلودگی‌های ثانویه كه ممكن است در اثر نگهداری‌ نامناسب گوشت به وجود آید، نظارت‌ بیشتری انجام می‌شود.

در مواردی نیز ممكن است بر اثر كشتارهای غیر مجاز، مواردی از آلودگی های گوشت به انواع بیماری‌ها وجود داشته باشد كه باید با نظارت بیشتر در مرحله بسته بندی، آن موارد شناسایی و از چرخه مصرف حذف شوند.

افراد به هنگام خرید گوشت باید توجه داشته باشند كه گوشت را حتما از كشتارگاه‌های مجاز تهیه کنند و خریدار در خصوص گوشت چرخ كرده باید توجه كند كه عمل چرخ كردن گوشت باید در حضور او انجام شود و از خرید گوشت‌هایی كه قبلا چرخ شده اند، خوداری نماید.

از جمله دستورالعمل تهیه گوشت چرخ كرده این است كه به گوشت چرخ كرده نباید هیچگونه ماده افزودنی و نگهدارنده اضافه شود، تمام تجهیزات و وسایل مورد استفاده باید از مواد زنگ نزن كه به آسانی قابل شستشو و ضد عفونی باشد، ساخته شده باشند و در پایان هر روز، تمامی تجهیزات و لوازم با آب گرم و مواد ضدعفونی‌كننده مجاز كاملا تمیز و ضدعفونی شوند.

گوشت چرخ‌كرده باید حداكثر 25 درصد چربی داشته باشد و بر اساس میزان چربی آن درجه گوشت چرخ‌كرده تعیین می‌شود به این صورت كه گوشت درجه یك حداكثر 10 درصد، گوشت درجه دو حداكثر 17 درصد و گوشت درجه سه حداكثر 25 درصد چربی دارد.

ویژگی‌های گوشت قرمز تازه و سالم

رنگ گوشت باید رنگ طبیعی گوشت دام باشد و رنگ روشن طبیعی آن نباید تیره شده باشد. تغییر رنگ قرمز به سبز، قهوه‌ای و خاكستری و ایجاد یك لایه لزج و چسبناك از علائم فساد گوشت است.

سطح خارجی باید بدون رطوبت باشد، هیچ گونه بوی غیرطبیعی مثل بوی ترشیدگی یا تعفن نباید حس شود. گوشت باید سفتی و قوام خاص خود را داشته باشد و كاملا تمیز و عاری از خون‌مردگی و اثرات ناشی از ضربه باشد.

گوشت نباید خشك و حالت چروكیده داشته باشد، چربی باید سفت و سفید یا متمایل به سفید و بدون هیچ گونه بوی بدی باشد.

گوشت قرمز منجمد علاوه بر خصوصیات بالا باید فاقد آثار سوختگی ناشی از انجماد باشد و در داخل بسته بندی گوشت نباید خونابه یا آب منجمد وجود داشته باشد.

ویژگی های مرغ تازه

از نظر ظاهری، پوست مرغ باید به طور یكنواخت روی بدن كشیده و عاری از هر گونه پارگی یا تورم، خونمردگی یا تغییر رنگ و خراش باشد.

هیچ گونه بوی غیر طبیعی مانند بوی ترشیدگی یا تعفن از آن به مشام نرسد و عضلات دارای سفتی و قوام طبیعی و چربی ها به رنگ زرد روشن یكنواخت و بدون هر گونه بوی زننده باشد.

مرغ منجمد ، علاوه بر ویژگی های عنوان شده باید در كیسه‌های پلاستیكی شفاف و بی‌عیب و دست نخورده عرضه شود و در داخل بسته‌بندی خونابه یا آب منجمد شده وجود نداشته باشد.

ویژگی های ماهی تازه

آبزیان را فقط از عرضه‌كنندگان مجاز باید خریداری كرد. ماهی تازه باید در كنار یخ و یا در یخچال نگهداری شود و از خرید ماهی هایی كه بدون یخ و یا خارج از یخچال عرضه می شوند، باید خودداری كرد.

ویژگی‌های ماهی تازه شامل چشم های برآمده، رنگ طبیعی آبشش ها، پوست مرطوب لزج و براق، جداره شكمی سفت و محكم است. همچنین در ماهی تازه فلس ها به راحتی كنده نمی‌شود و بوی علف دریایی می‌دهد.

افراد باید از خرید آبزیان منجمدی كه در دمای محیط و یا در آب، انجماد زدایی شده و به اسم ماهی تازه به فروش می‌رسند پرهیز كنند كه خروج خونابه از بدن ماهی و وجود بافتی نرم و شل ویژگی چنین ماهی هایی است.

انجمن های اردلان آنلاین

*مطالب مرتبط:

دام و درد سر ما

مهم ترین‌ بیماری‌های قابل‌ انتقال‌ از‌ حیوان‌ به انسان‌

چرخه انتقال برخی بیماری های مشترک...

درد مشترک

مرغ‌ های هورمونی

مرغ‌های هورمونی، توهم یا واقعیت؟

توصیه‌هایی در آستانه عید قربان

جمع‌آوری میلیون‌ها كیلو گوشت در آمریكا

بخش تغذیه و سلامت تبیان

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.