چالش‌های ‌اوباما ‌برای ‌خلع ‌سلاح هسته‌ای

اوباما در حالی در نشست یك روزه هسته‌ای سازمان ملل اظهار داشت كه 12 ماه آینده در زمینه خلع سلاح هسته‌ای در جهان بسیار تعیین كننده و سرنوشت ساز خواهد بود كه به نظر می‌رسد مانع اصلی در این زمینه خود آمریكا و به ویژه جمهوریخواهان این كشور هستند. آمریكا تاكنون علاوه بر این كه خود را به پیشرفته ترین سلاح‌های كشتار جمعی تجهیز كرده، این سلاح‌های ممنوعه را در اختیار هم‌پیمانانش و بویژه رژیم اسرائیل قرار داده است.

خبرگزاری آسوشیتدپرس در تحلیلی تحت عنوان "مساله تسلیحات هسته ای، اوباما را در سال 2010 به چالش خواهد كشاند"،‌ آورده است: باراك اوباما رییس جمهور آمریكا، به خوبی می‌داند كه موفقیت در زمینه خلع سلاح هسته ای در جهان، در گرو رفع برخی موانع بزرگ در سال 2010 است. شورای امنیت هفته گذشته در نشستی به ریاست باراك اوباما، استراتژی بلند پروازانه‌ای را تصویب كرد كه در راستای ایجاد جهان عاری از تسلیحات هسته ای است. اوباما در سخنرانی ماه آوریل كه به شرح دستور كاری خود پرداخت اهداف این استراتژی را تبیین كرد. وی در این سخنرانی همچنین قول داد پیگیر اقدامات ویژه‌ای باشد كه هم اكنون در قطعنامه جدید سازمان ملل ذكر شده است. اوباما در نشست روز پنجشنبه شورای امنیت اظهار داشت "ما هیچ توهمی را در خصوص مشكلات در ذهن خود نمی‌پرورانیم".

این خبرگزاری در این گزارش تحلیلی به تشریح مشكلات پیش روی اوباما و مذاكره كنندگان بین‌المللی‌اش كه برای دستیابی به اهداف اعلام شده حل و فصل آنها ضروری است، پرداخته است.

پیمان منع آزمایش بمب‌های هسته ای

پیمان جامع منع آزمایش بمب‌های هسته ای كه در سال 1996 از سوی بسیاری از كشورها مورد تایید قرار گرفت، هم اكنون یك "پیمان در تعلیق" است؛ زیرا برای عملیاتی شدن نیازمند تصویب 9 كشور دارای تسلیحات و راكتورهای هسته ای است. یكی از این كشورها ایالات متحده آمریكاست.

یك دهه پس از آن كه سنای تحت كنترل جمهوری‌خواهان در آمریكا این پیمان را رد كرد، هم اكنون كاخ سفید امیدوار است در سال 2010 پیمان مذكور مورد تصویب قرار گیرد. دموكرات‌های حامی اوباما در حال حاضر دارای اكثریت قدرتمند در مجلس سنا هستند، اما همچنان باید سخت تلاش نمایند تا آرای جمهوری‌خواهان را نیز جلب نمایند تا اكثریت دو سومی لازم برای تصویب پیمان‌ها فراهم شود.

مدافعان پیمان مذكور امیدوارند نتایج بررسی‌های آتی سازمان اطلاعات آمریكا و آكادمی ملی علوم در خصوص این پیمان،‌ به جلب آرای جمهوری‌خواهان كمك نماید. جمهوری‌خواهان در مخالفت خود اعلام كرده بودند كه این پیمان برای شناسایی كشورهایی كه به طور مخفیانه دست به انجام فعالیت های ممنوع هسته ای می‌زنند، راهكاری ارایه نداده است.

پیمان مواد اولیه فسیلی

كنفرانس خلع سلاح هسته ای سازمان ملل با حضور 65 كشور عضو آن در ژنو، در حال حاضر برای مدت 12 سال است كه بن‌بست رسیده است. این كنفرانس قصد داشت پیمانی را به تصویب برساند كه بر اساس آن از تولید مواد فسیلی مورد نیاز برای ساخت مواد اولیه هسته ای جلوگیری می‌شود. بخشی از دلایل توقف روند تصویب این پیمان به خاطر مخالفت آمریكا بود. جرج بوش رییس جمهور سابق آمریكا كه درخصوص بازرسی‌های سرزده از تاسیسات هسته ای مشكوك بود، به مخالفت با آن پرداخت و اظهار داشت كه این ‌پیمان را نمی‌توان به طور قابل اعتمادی عملیاتی كرد.

اوباما در سخنرانی ماه آوریل خود این موضع را تغییر داد و در قطعنامه سازمان ملل خواستار یك پیمان قابل تحقق شد؛ در ماه مه كنفرانسی كه برای تزریق خون تازه جهت تصویب پیمان مذكور در ژنو برگزار شد، با یك دستور كار برای چنین مذاكراتی موافقت كرد. با این وجود در ماه سپتامبر به خاطر مقاومت پاكستان، پیشرفت بیشتر متوقف شد.

در حال حاضر فقط هند و پاكستان - احتمالا رژیم اسرائیل و كره شمالی - پلوتونیوم یا اورانیوم غنی شده برای تسلیحات هسته ای تولید می‌كنند. پاكستانی‌ها كه دارای زرادخانه‌ كمتری هستند خواستار پیمانی هستند كه علاوه بر قطع تولید، هند (كشور رقیب) را مجبور به كاهش زرادخانه‌های خود كند. دولت اوباما قول داده در زمان بازگشایی كنفرانس در ماه ژانویه، تلاش‌های دیپلماتیك خود را افزایش دهد.

بانك‌های سوخت

در قطعنامه اخیر سازمان ملل، تلاش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای تاسیس بانك بین‌المللی سوخت اورانیوم كمتر غنی شده برای راكتورهای موجود در كشورهای در حال توسعه، مورد تحسین قرار گرفت. این اقدام به جلوگیری از دسترسی كشورهای بیشتری به فناوری غنی سازی كمك می‌كند. این فناوری این امكان را فراهم می‌كند تا سوخت مورد نیاز بمب‌های هسته ای نیز تولید شود.

در ماه ژوئن شورای حكام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مانع درخواست آژانس شد، زیرا برخی هیات‌های حاضر اظهار داشتند كه ممكن است این برنامه‌ها حقوق آنها را برای دستیابی به فناوری هسته ای صلح آمیز زیر پا بگذارد.

اوباما در این تلاش دارای یك متحد ثروتمند است: وارن بافیت یك میلیاردر آمریكایی كه قول داده برای ایجاد بانك چند جانبه سوخت هسته ای پنجاه میلیارد دلار كمك كند؛ اما موافقت شورای حكام آژانس انرژی اتمی نیازمند مذاكرات بیشتر و تصحیح بسته پیشنهادی سال 2002 است.

تروریسم هسته ای

اوباما قصد دارد در بهار سال آینده میزبان یك نشست هسته ای باشد تا در خصوص راه‌های مبارزه با دستیابی تروریست‌ها و كشورهای بیشتری به سلاح هسته ای بحث و مذاكره كند.

قطعنامه سازمان ملل از كشورهای عضو درخواست كرده تا اقدامات بیشتری در جهت جلوگیری از قاچاق مواد هسته ای، محافظت بیشتر از تاسیسات هسته ای خود و اعمال محدودیت در صادرات هسته ای انجام دهند.

هیچ فردی خواستار وجود تروریست‌هایی با بمب‌های هسته ای نیست؛ اما برخی دولت‌ها در عین حال دوست ندارند محدودیت‌های سنگینی بر تجارت سودمند و رقابت‌آمیز فناوری هسته ای اعمال شود.

آمریكا در زمان ریاست جمهوری جرج بوش خود قوانین جهانی را زیر پا گذاشت و با هند یك توافقنامه‌ همكاری هسته ای به امضا رساند. این احتمال وجود دارد كه اوباما در داخل كشور و خارج با مخالفت‌هایی در خصوص اعمال محدودیت‌ها مواجه شود.

پیمان منع تكثیر تسلیحات هسته ای

سازمان ملل قصد دارد در ماه مه سال آینده كنفرانسی را كه هر دهه دو مرتبه برگزار می‌شود، برپا كند تا به نوعی پیمان منع گسترش تسلیحات هسته ای را تقویت نماید. این پیمان در سال 1968 تصویب شد.

بسیاری از مفاد قطعنامه سازمان ملل كه از ابتكار عمل اوباما الهام گرفته بر پایه دو هدف اصلی است:

1- توقف گسترش تسلیحات هسته ای2- حذف نهایی زرادخانه‌های هسته ای پنج كشور قدرتمند دارای این توانایی.

تنها زمانی كه آمریكا و سایر كشورهای هسته ای، پیمان منع آزمایش‌های هسته ای را عملیاتی كنند و یا این كه مذاكره كنندگان روسی و آمریكایی موفق شوند از شمار كلاهك‌های هسته ای خود بكاهند، سایر كشورهایی كه بدون تسلیحات هسته ای هستند مایل به انجام بازرسی‌های جدی‌تر و اعمال محدودیت‌های بیشتر و همچنین تحریم‌های قوی‌تر می‌شوند.

منبع: جام جم آنلاین