خاندان سبز (اجداد شیخ بهایی)
پدر بزرگوار شيخ بهايى، عزالدين حسين بن عبدالصمد بن محمد بن على بن حسين (918 ـ 984 ق.) از فقيهان و دانشوران بزرگ قرن دهم هجرى است كه در دانش فقه، اصول، حديث، رجال، حكمت، كلام، رياضى، تفسير، شعر، تاريخ، لغت و بسيارى از علوم رايج آن عصر مهارت داشت. وى از شاگردان ممتاز شهيد ثانى است كه گاه در سفرها نيز همراه استاد بود. او پس از شهادت استاد به ايران آمد و در اصفهان به تدريس علوم اسلامى مشغول شد. شاه طهماسب صفوى از او درخواست كرد كه به قزوين، پايتخت صفويان بيايد. او نيز پذيرفت و به عنوان (شيخ الاسلام) حكومت صفويه انتخاب شد. وى سالها در هرات و مشهد به ارشاد و هدايت مردم اشتغال ورزيد.
عزالدين معتقد به وجوب عينى نمازجمعه بود و در دوران سكونتش در قزوين، مشهد و اصفهان نماز جمعه را اقامه مى كرد. وى پس از سفر حج آهنگ بحرين نمود و تا آخر عمر در آنجا به تبليغ فرهنگ اسلامى پرداخت و سرانجام در هشتم ربيع الاول 984 ق. رحلت كرد و در روستاى (مصلى) حومه (هجر) از نواحى بحرين به خاك سپرده شد.
پدر بزرگ شيخ بهايى، شيخ عبدالصمد (متوفاى 935 ق.) نيز از علماى بزرگ قرن دهم هجرى است. وى استاد شهيد ثانى بود. شمس الدين محمد (متوفاى 876 يا 886 ق.) جد شيخ بهايى نيز از علماى بزرگ قرن نهم هجرى است كه مجموعه گرانبهايى در فوائد رجاليه و شرح حال علما نوشت كه علامه مجلسى بسيارى از مطالب آن را در آخر مجلدات بحارالانوار آورده است.
نسبت خاندان شيخ بهايى به حارث همدانى، يار وفادار حضرت على عليه السلام مى رسد. جبل عامل، زادگاه شيخ بهايى، زادگاه مجتهدان، دانشمندان و نويسندگان بزرگ شيعى مانند محقق ثانى (متوفاى 940 ق)، شهيد اول (734 ـ 786 ق) و شهيد ثانى (911 ـ 966 ق) است. ابوذر غفارى، نخستين مبلغ شيعه در منطقه شام و لبنان است. وى در دورانى كه از جانب عثمان در شام تبعيد بود به تبليغ فرهنگ تشيع در آن سامان پرداخت و بذر تشيع را در آن ديار افشاند. پدرش پس از شهادت شهيد ثانى (متوفى 966 ق) تصميم گرفت مهر از آب و خاك بر كند و عازم مهد تازه شيعه، ايران شود. پدرش علاقه خاصى به شهيد ثانى داشت. شهيد ثانى نيز زادگاهش (جبع) و ساليانى استاد وى بود. و در مسافرتهاى مصر و استانبول ايشان را به همراه داشت.
پس از شهادت استاد كه به تحريك علماى سنى و به دست كارگزاران حكومت عثمانى صورت گرفت، جبل عامل براى شيعيان و علماى شيعى ناامن مى نمود و از آن سو حكومت نوپاى صفوى با به رسميت شناخت مذهب شيعه در كشور، بستر مهاجرت علماى شيعه از سراسر دنيا به ايران را فراهم نمود. بسيارى از دانشمندان بزرگ شيعى كه از آزار ابرقدرت بزرگ آن عصر (امپراتورى عثمانى) به تنگ آمده بودند به ايران آمدند و حوزه هاى علميه ايران را رونقى تازه بخشيدند. محقق كركى (متوفى 940 ق.)(4) شيخ لطف الله ميسى (متوفى 1032 يا 1035 ق.) و شيخ على منشار عاملى از انديشه وران جبل عامل هستند كه به ايران هجرت كردند.
شاه طهماسب در سال 962 ق. قزوين را پايتخت ايران قرار داد و قزوين در ايام حكومت وى دوران اوج طلايى خود را مى گذراند. در همين زمان علماى شيعه از سراسر جهان به قزوين آمدند و بدين سان حوزه علميه قزوين تاءسيس شد.
منبع: سایت حوزه نت
تهیه و تنظیم: فریادرس گروه حوزه علمیه
