تبیان، دستیار زندگی
آیةالله بروجردی من از کارهای علمی خسته نمی شوم
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

ابعاد علمی آیةالله بروجردی
 آیةالله بروجردی

ایشان گاهی اوقات ،از کارهای روزانه و مراجعات ، به شدت خسته می شدند، به طوری که مراجعات را نمی پذیرفتند و به استراحت می پرداختند. در همین حال ،اگرازایشان مطلبی را سوال می کردیم ، فورا، بر می خاستند و می نشستند و به پاسخ و مذاکره می پرداختند.به ایشان عرض می کردیم : آقا! شماالان فرمودید: خسته ام بایداستراحت کنم . پاسخ می دادند :من از کارهای علمی خسته نمی شوم.

آیةالله شیخ علی صافی در این زمینه می فرمایند :تسلط ایشان براقوال عامه ، فوق العاده بود. به همین خاطر ، استنباط های خوبی داشتند. در فلسفه تبحر کامل داشتند.از شاگردان ممتاز جهانگیرخان در اصفهان بوده اند. گفته می شد در فلسفه ، بعداز مرحوم سبزواری ، تا آن زمان ، کسی مانند مرحوم کمپانی و آیه الله بروجردی نیامده است . شعرهای منظومه را به خوبی حفظ داشتند. در رجال ،اجتهاد می کردند و تنها به نقل نظر دیگران اکتفا نمی کردند. دراصول صاحب مبنی بودند. در مسائلی مانند مفهوم ، ترتب و... مبانی جدید داشتند.

علاوه براین که در مسائل اصول نیز، مانند فقه ، ریشه یابی می کردند. در مساله[ طلب واراده] بحث می کردند که از کجا و چگونه این مساله وارد علم اصول شده است و مناسبت آن ، بااین علم چیست . با توجه به همین ابتکارات و تحقیقات دقیق بود که مرحوم امام خمینی ، رحمه الله علیه ،اصول ایشان را می نوشت و در علت نوشتن می فرمودند:

چون دراصول زحمت کشیده اند و مطالبی دارند که نمی خواهم ضایع بشود.

از جهت ادبیات خیلی دقیق بودند. تا همین اواخر،اشعار سیوطی را در حفظ داشتند.یادم هست : نماز جمعه ایشان را تقریر کرده بودم ، خدمتشان دادم . بعداز مطالعه فرمودند:یک اشتباه ادبی دارید و آن این که ،اسم علمی را باالف و لام نوشته اید.

و آنچه را هم خوانده بود، خیلی دقیق و خوب خوانده بود.از همان اوان تحصیل بر کتابهایی که خوانده بود، به صورت تحقیقی واجتهادی ، حاشیه زده بودند.

نکته دیگر، جنبه تتبع و تحقیق آیه الله بروجردی بود. هرگاه به نقل قول و نظریه ای برخورد می کرد، تا حدامکان ، به جستجو می پرداخت تا مصدر اولیه آن را به دست آورد.به عنوان مثال : مفتاح الکرامه ، در نقل اقوال ، نسبت به کتاب  های دیگر ،کتاب معتبر و جامعه است ولی ایشان ، به نقل صاحب الکرامه ،اکتفاء نمی کرد و  از مصدراولیه اش ، نقل می نمود.

به خاطر همین روحیه تحقیق و تتبعی که در آیه الله بروجردی بود، گاه می شداستفتائی که ما براساس نظر خودایشان ، جوابش را تنظیم کرده بودیم ، وقتی به ایشان می دادیم نظریه مخالف می دادند و می فرمودند: [ انا فی کل یوم رجل].

اشتیاق به دانش

آن بزرگوار،از مذاکره علمی و مطالعه ، هیچ گاه خسته نمی شد. یادم هست :ایشان گاهی اوقات ،از کارهای روزانه و مراجعات ، به شدت خسته می شدند، به طوری که مراجعات را نمی پذیرفتند و به استراحت می پرداختند. در همین حال ،اگرازایشان مطلبی را سوال می کردیم ، فورا، بر می خاستند و می نشستند و به پاسخ و مذاکره می پرداختند.به ایشان عرض می کردیم : آقا! شماالان فرمودید: خسته ام بایداستراحت کنم . پاسخ می دادند :[من از کارهای علمی خسته نمی شوم].

گاهی اوقات ،اظهار تاسف می کردند که من وقتی در بروجرد بودم ، فراغت مطالعه و تحقیق داشتم ، ولی این جا، همه اش گرفتاراموری شده ام که مرااز تحقیق واداشته است .

تشویق فضلای مستعد

نسبت به طلبه هایی که اهل تلاش و کوشش بودند،اظهار علاقه می کردند و آنان را مورد تشویق قرار می دادند. یادم هست : یکی از طلبه های فاضل ، که درامتحانات موفق بود، خدمت ایشان مقداری سهم امام آورده بود.

من عرض کردم : آقاایشان از طلبه های خوب هستند.

آقا تمام پول رابه خود این اقا برگرداند به مناسبتی از خوبی امتحان این آقا گفتم .ایشان ، مجددا به آن طلبه پول دادند.

باز به مناسبتی ، گوشه ای ازامتحان ایشان را گفتم . آن مرحوم ، برای بار سوم نیز، به ایشان پول دادند.

این چنین ،افراد بااستعداد و خوب را مود تشویق قرار می دادند. 1

آیت الله بروجردی و بحث ولایت فقیه

آیت الله فاضل لنکرانی (ره) در این زمینه می فرمایند: آیه الله بروجردی گر چه در قم ، بحث ولایت  فقیه را مستقل، مطرح نکردند ولی نظرایشان همانندامام ، بر ولایت مطلقه برای فقیه بود.

شاهدم این است که :ایشان به هنگام تاسیس مسجداعظم ، ناچار شدند، محیطی را که وضوخانه آستانه و  بقعه ای را خراب کنند و جز صحن مسجداعظم قرار دهند.ایشان ، وضوخانه و بقعه را خراب کردند ( البته بدون این که اصل قبرها رااز بین ببرند) و جزء مسجداعظم قرار دادند.

کسی به ایشان اعتراض می کند که : حیاط مربوط به آستانه است و بقعه ها مربوط به دیگران ، شما به چه مجوزی ، آنها را تصرف کردید،ایشان لبخندی می زنند می فرمایند:

معلوم می شوداین آقا هنوز ولایت فقیه ، درست برایش جا نیفتاده است.معنای سخن ایشان این است که : فقیه ، ولایت مطلقه دارد، کاری را که مصلحت ببیند، به حکم این ولایت ،انجام می دهد2

مقبولیت علمی  در میان علماء

آیت الله سید محمد باقر سلطانی طباطبائی می گویند:بنده به مشهد مقدس، مسافرت کرده بودم، شبی در جلسه مرحوم آیت الله حاج میرزا مهدی اصفهانی، که بهترین مدرس حوزه مشهد بود، شرکت کردم. به مجرد این که نشستم، پیشکار آقا آمد و گفت: آقا از قم تلگراف آمده که آیت الله حائری فوت کرده است. قرار است فردا جلسه ای با حضور آقایان تشکیل شود و برای برگزاری مجالس ختم اقدامی شود.

از طرف رضا خان، هرگونه مجلسی ممنوع شده بود. در همان سر درس، چراغ را خاموش کردند و مختصر روضه ای خوانده شد. بعد که مقداری مجلس خلوت شد، کسی از آیت الله حاج میرزا مهدی پرسید که: آقا مقلدین آیت الله حاج شیخ عبدالکریم، به چه کسی رجوع کنند؟  ایشان در پاسخ فرمودند:

« حاج آقا حسین بروجردی، ملای پروپا قرصی است. »

در زمان مطرح شدن آیت الله بروجردی، به عنوان مرجع، تنها مرجع مشهور، مرحوم آیت الله حاج آقا حسین قمی بود که در کربلا اقامت داشت. که پس از فوت آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی، ایشان را به نجف اشرف، منتقل کردند. در قم هم عده کمی از آیت الله حاج آقا حسین قمی تبلیغ می کردند. البته پس از چند ماه، آیت الله قمی فوت کرد و مرجعیت شیعه، منحصر در آیت الله العظمی بروجردی شد.

آیت الله سیّد مصطفی خوانساری فرمودند:وقتی آیت الله حاج سید جمال الدین گلپایگانی(ره)، برای معالجه به تهران آمده بودند، به ملاقات ایشان رفتیم، فرمودند: به حاج آقا حسین سلام مرا برسانید و بگوئید: اگر بنا بود سید جمال مقلد باشد از شما تقلید می کرد و فرمود: ما تصور می کردیم که بعد از مرحوم حاج میرزا حسین نائینی(ره)، اعلمی وجود ندارد، ولی هنگامی که آیت الله حاج آقا حسین بروجردی را دیدم، مرحوم نائینی یادمان رفت!

از آن جهت که مرحوم آیت الله حاج سید جمال الدین گلپایگانی، اهل معنی و عرفان بود، به آسانی به کسی آیت الله نمی گفت، اما نسبت به مرحوم آیت الله بروجردی، چنین تعبیر می کرد.

 گرد آوری حسن رضایی گروه حوزه علمیه


منابع حوزه نت و سایت آیةالله بروجردی