قلعه‌های استان ایلام (2)
قلعه پور اشرف
در 6 کیلومتری ضلع جنوب شرقی شهرستان دره شهر در روستای شیخ مکان قرار گرفته است.مطابق سنگ نوشته نصب شده روی دیوار ورودی قلعه، در سال 1335 قمری بدستور میر صید محمد خان پور اشرف در این منطقه از دره شهر ساخته شده است.بیشترین مصالح بکار رفته در اسکلت بنا، قلوه سنگ و در مواردی از آجر جهت ترئین از جمله سر در ورودی ها و برجستگی‌ها روی دیوار استفاده شده است.این قلعه کاربرد نظامی- مسکونی داشته و متعلق به دوران قاجار می‌باشد و در نوع خود بی نظیر می‌باشد.
قلعه زینل(زبیده)
این اثر تاریخی در جنوب روستای الیاس آباد چمکلان از توابع شهرستان دره شهر واقع شده است. قلعه زینل همانند دیگر قلاع محدوده زاگرس بر روی تپه ای نسبتاً بلند ساخته شده است.قلعه فعلی یک بنای دوره اسلامی متاخر است که در دوره صفویه ساخته شده و در دوره‌های بعد مورد استفاده حاکمان محلی قرار گرفته است. مصالح بکار رفته در ساخت این قلعه سنگ و گچ می‌باشد.
دژ شیخ مکان
این دژ در داخل تنگه شیخ مکان در 8کیلومتری شرق دره شهر و در سمت غربی تنگه، آثاری از یک دژ جالب توجه در دل کوه به چشم می‌خورد که از لحاظ مصالح و سبک معماری، نشانی از دوره ساسانی دارد.دژ چهار اتاق و تنها یک در ورودی در ضله شمالی دارد. مصالح اصلی دژ قلوه سنگ و گچ است که در انتهای دیواره دژ با اندودی از گچ پوشیده شده است.
قلعه میر غلام هاشمی(سیکان)
قلعه میر غلام هاشمی یکی از بناهای دوره قاجاریه است که به استناد سنگ نوشته نصب شده بر دیواره ورودی بنا، در سال 1303 قمری میر غلام هاشمی در روستای فرخ آباد احداث کرده است.
بنای قلعه به سبک دوره ساسانی و به شکل چهار ایوانی و با مصالحی از سنگ و ملات گچ ساخته شده که در زمان خود کاربرد مسکونی داشته است. پلان بنا مربع شکل می‌باشد. این قلعه در دره سیکان به فاصله 8 کیلومتری شمال غرب شهر دره شهر ساخته شده است.
قلعه هزار در
این قلعه در شرق شهرستان دره شهر واقع گردیده است که قدمتش به دوره ساسانی می‌رسد. نمای اصلی این اثر، طاق‌های هلالی شکل می‌باشد.با توجه به ساختار معماری،اثر احتمالاً قلعه یا پادگان نظامی بوده است. مصالح بکار رفته در ساخت این قلعه شامل سنگ‌های تراشیده و قلوه سنگ‌هایی است که از گچ پخته به عنوان ملات استفاده شده است.
قلعه ارمو
در روستای ارمو دره شهر بخشی از یک بنا در محل قبرستان باستانی ارمو باقی مانده است که به نظر می‌رسد آثار یک قلعه باستانی باشد. از دیگر قلعه‌های شهرستان دره شهر می‌توان به قلعه کلم،قلعه تیغن، قلعه ماژین اشاره کرد.
قلعه پنج برار مورموری(قلعه تاجمیر)
پنج برار محدوده‌ای تاریخی است که در کوهپایه‌های جنوبی کوه کاه ماس، مشرف بر دشت مورموری واقع شده و قلعه پنج برار یکی از این آثار محسوب می‌شود.مصالح ساخت قلعه سنگ‌های نسبتاً بزرگ که از سنگ‌های رودخانه‌ای و بومی منطقه است. قلعه متعلق به دوران اسلامی است. این قلعه شامل دژ پیرامونی و بناهای داخل محوطه دژ می‌باشد.
قلعه شیاخ (شهاق)
این قلعه در روستای بردی از توابع بخش زرین آباد قرار دارد و مربوط به دوران ساسانیان می‌باشد. قلعه روی محدوده‌ای نسبتاً بلند نسبت به زمین‌های پیرامونی قرار گرفته است. مصالح بکار رفته در بنا سنگ و گچ است.
قلعه میمه زرین آباد
این قلعه تاریخی در حاشیه شمالی شهر میمه و بر فراز تپه ماهورهای مشرف بر شهر و جاده اصلی ایلام- میمه ساخته شده است.قلعه شامل پله، زیرزمین، راهرو، برج دیده بانی و تعدادی اتاق است. مصالح بکار رفته در این بنا قلوه سنگ و گچ می‌باشد و نمای داخلی دیوارها با ساروج اندود شده است.
قلعه آسمان آباد دوله شیروان
این قلعه در فاصله 700 متری جنوب روستای علی آباد وسطی روی یکی از تپه ماهورهای کوهپایه‌ای مشرف بر رودخانه کارزان در حد فاصل بین روستای علی آباد وسطی و علی آباد سفلی قرار گرفته است.مصالح ساخت آن سنگ‌های لاشه و ملات گچ می‌باشد.
قلعه هره قلوس
این قلعه باستانی در مسیر جاده سرابله به روستای شباب و در نزدیکی روستای موشکان از توابع شهرستان شیروان چرداول واقع شده است. این قلعه احتمالاً مربوط به دوره ساسانی می‌باشد.
قلعه جوق ملکشاهی
این قلعه مشرف بر سرزمین نسبتاً هموار و در 4 کیلومتری غرب ارکواز ملکشاهی بر فراز تپه‌ای بلند بنا شده است. نوع معماری و شواهد فرهنگی محدوده قلعه نشان می‌دهد که این قلعه مر بوط به دوران سلاجقه است.
قلعه کنجانچم
این قلعه در سال 1326 قمری بنا به دستور غلامرضا خان ابوقداره آخرین والی ایلام ساخته شده و دارای اتاق‌های مرتبط به هم، حمام، برج نگهبانی و قسمت مسکونی و دیوانخانه می‌باشد و به عنوان قلعه زمستانی والی مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
قلعه جهانگیر آباد
قلعه جهانگیر آباد بنایی است متعلق به دوران پهلوی و والیان پشتکوه که توسط خوانین منطقه (میرهای هاشمی) در جنوب شهر تاریخی دره شهر و حاشیه روستای جهانگیر آباد ساخته شده است.بنا دارای پلان مربع مستطیل است. مصالح بکار رفته در این قلعه قلوه سنگ‌های رودخانه‌ای و ملات گچ می‌باشد. این بنا بطور کلی دارای 6 اتاق، 2 ایوان و یک راهرو و دو زیرزمین می‌باشد.
برخی دیگر از قلعه‌های استان ایلام:
قلعه پبر دمی میمه
قلعه سیس مورموری
قلعه لرغه مورموری
قلعه و محوطه پشته زنجیره
قلعه و و دژ کوه خرمه چرداول
منبع: همشهری آنلاین
