معرفی بزرگترین عیب

قال امیرالمومنین علی (علیه‎السلام):

اكبر العیب أن تعجب ما فیك مثله ؛ بزرگترین عیب آن است كه: عیبى را كه خود نیز دارى، در دیگران، عیب بشمارى. (1)

شرح حدیث:

كسانى هستند كه عیب و ایرادى را كه در اعمال و رفتار خودشان وجود دارند، نمى‏بینند و به حساب نمى‏آورند، اما همین كه آن عیب را، در شخص دیگرى ببینند، زبان به عیبجویى و انتقاد باز مى‏كنند، و همه جا و پیش همه كس، از عیب آن شخص سخن مى‏گویند.

براى مثال: گاهى كسى را مى‏بینیم كه براى حقوق انسانى دیگران، ارزش قائل نیست، حق مردم را پایمال می‎كند، دستمزد كارى را كه دیگران برایش انجام داده‏اند نمى‏دهد، یا كم و با تأخیر می‎دهند، قول و قرارهاى خود را به هم می‎زند، و وعده‏هایى را كه به مردم داده است انجام نمى‏دهد.

اما همین شخص، به محض آن كه دیگرى، كمترین حق او را پایمال كند، یا دستمزدش را یك ریال كمتر یا یك روز دیرتر بدهد، یا با او مختصرى بدقولى كند، یا وعده‏اى را كه به وى داده است انجام ندهد، فریادش به آسمان می‎رود، و همه جا، از آن شخص، عیبجویى و انتقاد می‎كند. شاعرى، در همین معنى گفته است:

ببرى مال مسلمان و چو مالت ببرند                         داد و فریاد بر آرى كه: مسلمانى نیست!

امام علی(علیه‏السلام) مى‏فرماید: این خود، بزرگترین عیب است كه تو، عیبى را در مردم ببینى و آن را زشت و ناپسند بشمارى و زبان به انتقادش بگشایى، در حالی كه خودت نیز، شبیه همان عیب را داشته باشى، ولى به آن توجه نكنى.

البته، منظور امام این نیست كه وقتى در دیگران عیبى را دیدى كه خودت نیز شبیه آن عیب را دارى، همین كافى است كه عیب دیگران را به زبان نیاورى، و در عوض، عیب خودت نیز، سر جایش باقى بماند. بلكه، منظور این است كه وقتى، عیب دیگران، باعث ناراحتى ما شد، هوشیار باشیم و فورا به خود آئیم و ببینیم كه آیا خود ما نیز، آن عیب را داریم یا نه؟ و اگر دیدیم كه خودمان نیز، دارى همان عیب هستیم، در صدد برطرف كردن آن بر آئیم، زیرا آن عیب، همانطور كه در وجود دیگران، ما را ناراحت كرده است، در وجود ما نیز باعث ناراحتى دیگران خواهد شد.

پی‎نوشت:

1- نهج البلاغه، ح /353 .

برگرفته از پندهاى كوتاه از نهج البلاغه، هئیت تحریریه بنیاد نهج‏البلاغه .