صافی كف پا
یكی از شایع ترین مشكلات مربوط به پا كه اكثر افراد با آن دست به گریبان هستند و گاهی بدون آن كه از این مشكل خبر داشته باشند، سال ها با آن زندگی می كنند، صافی كف پا است.
این عارضه هم در كودكان و هم در افراد بالغ شایع است. حدود 20 درصد از افراد بالغ دچار صافی كف پا هستند. در این وضعیت، قوس پا در یك یا هر دو پا صاف است، در حالی كه این قوس طبیعی در بیشتر افراد، فضایی را در قسمت داخلی پا شامل می شود. البته ارتفاع این قوس در افراد مختلف فرق می كند. كودكان در سنین پایین این قوس را ندارند. این قوس بین سنین 3 تا 10 سالگی کم کم ایجاد می شود.
صافی كف پا انواع مختلفی دارد:
* صافی كف پای بدون علامت
* صافی كف پای علامت‌دار
بیشتر كودكان دارای كف پای صاف بدون علامت هستند. صافی كف پای علامت دار به دو صورت قابل انعطاف و سخت دیده می‌شود. نوع قابل انعطاف آن به گونه ای است كه در زمان ایستادن و زمانی كه وزن بدن روی پاها قرار می گیرد، كف پا صاف است، ولی وقتی فرد می نشیند قوس كف پا برمی گردد. نوع سخت صافی كف پا به گونه ای است كه قوس كف پا، چه در حالت نشسته و چه در حالت ایستاده، تخت و صاف است.
كف پای صاف چگونه شكل می گیرد؟
هر پای انسان از 26 استخوان تشكیل شده است كه توسط 33 مفصل و تعداد زیادی ماهیچه، تاندون و رباط در كنار یكدیگر قرار گرفته اند. چگونگی قرار گرفتن این ساختارها در كنار هم، قوس های استخوانی را ایجاد می كند. زمانی كه راه می رویم، این قوس‌های قابل ارتجاع، وزن بدن را میان پاها و ساق پا توزیع می كنند. این قوس ها، نقش جدایی ناپذیری در چگونگی راه رفتن ما دارند و در واقع به عنوان اهرم های محكمی برای حركت، عمل می كنند.
در این حالت، دو استخوان یا بیشتر به طور ناهنجاری به یكدیگر متصل می شوند. این نوع پا، تخت و سخت بوده و معمولا در كودكی قابل مشاهده است.
یکی دیگر از دلایل صافی کف پا این است که در برخی افراد، پا در زمان ایستادن یا راه رفتن تمایل به پیچ خوردگی (چرخش به داخل) پیدا می كند كه ممكن است به دلیل رباط های شل در مفصل پاشنه یا در قاعد انگشت بزرگ پا باشد كه باعث پیچ خوردگی بیش از اندازه در پا می شود. به دلیل پیچ خوردگی میانه پا به داخل، پاشنه و جلوی پا معمولا بیش از حد نرمال به سمت خارج منحرف می شوند. این حالت معمولا دوطرفه است و دو پای فرد را درگیر می كند. این شایع ترین دلیل صاف بودن پای كودكان است. كودكان نسبت به بزرگسالان مفاصل شل تری دارند. با افزایش سن در كودكان، مفاصل آن ها سخت تر شده و در اكثر آن ها، قوس پا ایجاد می شود.
صافی كف پا در برخی دیگر از افراد هم ممكن است به خاطر تاندون پاره شده، التهاب مفاصل یا ضایعه ای ایجاد شود كه منجر به بروز سختی و انحراف مفاصل پا می گردد.
افراد مبتلا به بیماری های سیستم عصبی و ماهیچه ای مانند فلج مغزی و عضلانی به دلیل ضعف و ناتوانی عضلات ممكن است دچار صافی كف پا شوند.
در كنار مواردی كه در بالا اشاره شد، عواملی هم هستند كه احتمال بروز صافی كف پا را تشدید می كند:
چاقی، آسیب ضربه ای وارد شده به پا یا قوزك، التهاب مفصل روماتیسمی، دیابت، بارداری، بالا رفتن سن؛ به عنوان مثال با بالا رفتن سن، رباط پشتی استخوان درشت نی پا كه در داخل مچ قرار دارد و قوس پا را حمایت می كند، دچار فرسودگی می گردد. همچنین سنگینی زیاد از حد بر این رباط مانند اضافه وزن زیاد، باعث التهاب و در نتیجه فرسودگی آن می‌شود. با تخریب تدریجی این رباط، نقش حمایتی آن از قوس پا از بین رفته و قوس كف پا رفته رفته كم می شود.
اعمال فشار زیاد و مداوم روی پا نیز موجب صافی كف پا می شود. به عنوان مثال پوشیدن طولانی مدت كفش های پاشنه بلند به زردپی آشیل پا فشار آورده و به مرور، مچ پا دچار اختلال می شود و گاهی هم این فشار بر رباط خلفی استخوان درشت نی پا اثر گذاشته و باعث از بین رفتن قوس كف پا می شود.
از كجا بفهمیم كه كف پایمان صاف است؟
صافی كف پا همیشه علائمی دارد. این علائم عبارتند از: صافی یك طرفه یا دوطرفه پا، ساییدگی كفش ها به سمت داخل، درد ناحیه تحتانی پاها، درد ناحیه داخل قوزك پا، تورم قسمت داخلی قوزك و پا درد.
برای تشخیص اینكه فردی دارای صافی كف پا است می توانیم از چند روش استفاده كنیم:
روش اول: ساده ترین کار، آزمایش جای پای خیس است. به این شكل كه كف پا را با آب خیس كنید و سپس روی یك سطح صاف بایستید. اثری كه از پا روی سطح باقی می ماند، هر چه كامل تر باشد، نشان دهنده صاف تر بودن كف پا است.
در برخی موارد كه به صافی كف پیچ خورده معروف است، تمام كناره داخلی جای پا به سمت بالا متمایل است كه این قسمت از پا، در كف پای معمولی یا با قوس زیاد، هرگز با سطح تماس پیدا نمی كند. از طرفی اگر روی جای پای باقی مانده، از جلوی پا به سمت پاشنه، خطی رسم كنیم، چنانچه پهنای این خط برابر با جلوی پا باشد، كف پا صاف بوده و اگر خط كشیده شده نصف پهنای جلوی پا باشد، آنگاه قوس كف پا طبیعی است و چنانچه قوس كف پا زیاد باشد، تنها خط باریكی جلوی پا را به پاشنه وصل می كند.
روش دوم: در افرادی كه كف پای صاف قابل انعطاف دارند، قوس كف پا را زمانی می توان مشاهده كرد كه فرد روی انگشت های پا بایستد، ولی در افرادی كه كف پای صاف سخت دارند، حتی با قرار گرفتن روی انگشت های پا هم نمی توان قوس كف پا را در آن ها مشاهده كرد.
روش سوم: همان طور كه قبلا هم اشاره كردیم، از كفش ها نیز می توان به صافی كف پا پی برد. كفش‌ها را روی میزی صاف قرار دهید و از پشت به آن ها نگاه كنید. كف پای صاف باعث خوردگی قسمت داخلی پاشنه پا می شود. صافی كف پا همچنین باعث می شود قسمت بالایی كفش به سمت داخل پاشنه خمیده شود.
روش چهارم: اگر دچار پادرد هستید، برای اطمینان از صافی كف پای خود بهتر است با پاهای كاملا موازی بایستید و از فردی بخواهید از پشت پاهای شما را نگاه كند. می توانید خودتان هم از آینه، پاهای خود را نگاه كنید. در حالت عادی فقط انگشت كوچك پا از پشت قابل مشاهده است، ولی چنانچه یك پا، صاف تر از پای دیگر باشد، انگشت چهارم یا سوم پا را هم می توان دید. در این صورت باید حتما به پزشك مراجعه كنید.
روش پنجم: پاهای صاف معمولا به دلیل افتادگی قوس پا، بزرگ تر از پاهای معمولی و گاهی پهن تر هستند. این به معنای رشد طبیعی پا نیست، بلكه به خاطر فقدان قوسی كف پا است.
چگونه پزشک صافی کف پا را تشخیص می دهد؟
در تشخیص صافی كف پا، پزشك جراح ابتدا پا و قوزك پا را بررسی كرده و وضعیت آن ها را در زمان ایستادن و راه رفتن فرد مورد بررسی قرار می دهد. پزشك حتی چگونگی راه رفتن فرد و میزان حركت پا را در نظر می گیرد. چون گاهی صافی كف پا مرتبط با مشكلات مربوط به قسمت بالایی پا است. پزشك ممكن است زانو و حتی ران‌ها را مورد آزمایش قرار دهد. اغلب اشعه ایكس در تعیین شدت این نقص موثر است. گاهی هم آزمایشاتMRI ، سی‌تی‌اسكن و آزمایش‌های خون توسط پزشك توصیه می شود.
با پاهای صاف چه باید كرد؟
صافی كف پا در بسیاری از افراد مشكل خاصی ایجاد نمی كند. در كودكان، صافی كف پای بدون علامت، اغلب به درمان نیازی ندارد، ولی در صافی های علامت دار، درمان مورد نیاز است.
پزشك با توجه به شرایط و نوع وضعیت بیمار، نوع خاصی از درمان را انتخاب می كند.
برخی از درمان هایی كه در این شرایط مفید هستند، عبارتند از:
* استفاده از تقویت كننده ی قوس پا كه در كفش قرار گرفته و قابل تعویض است و برای اصلاح وضعیت پا استفاده می شود و در 3 نوع سخت، نیمه سخت و نرم موجود است.
نوع مناسبی كه شما می توانید از آن استفاده كنید، به نوع تجویز پزشك تان بستگی دارد.
البته نوع سخت آن را در صافی كف پای قابل انعطاف توصیه نمی كنیم، زیرا به دلیل جنس پلاستیكی سخت آن، باعث افزایش درد پا می شود.
* استراحت و پرهیز از فعالیت هایی كه منجر به بدتر شدن وضعیت پای شما می شود.
* استفاده از داروهای مسكن به منظور كاهش درد ناحیه پا
* كاهش وزن
* انجام برخی ورزش های كششی برای كاهش درد ناحیه پا و قوزك پا
* استفاده از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن به منظور كاهش درد و التهاب.
در افرادی كه دارای تاندون آشیل كوتاهی هستند، باید تاندون آشیل را کشید. این كار در كودكانی كه صافی كف پای زیادی دارند، دشوارتر است. به منظور این كار، پا را باید به سمت داخل چرخاند تا قوس بالا آمده و تاندون كشیده شود.
اما در كنار تمام انواع درمان ها، در مواردی هم عمل جراحی نیاز می شود. در كودكانی كه حالت پای آن ها كاملا از حالت طبیعی خارج می شود، برای اصلاح و صاف كردن پا یا به منظور جدا كردن استخوان های در هم رفته نیاز به جراحی است. البته این موارد بسیار نادر هستند ، زیرا بیشتر كودكان صافی كف پای متحركی دارند و نیازی به درمان ندارند، یا در نهایت با یك كفی داخل كفش قابل درمان است.
با كاهش علائم، شما بار دیگر می توانید به فعالیت های عادی خود از قبیل ورزش برگردید.
* مطالب مرتبط:
قابل توجه خانم های علاقمند به كفش...
چه كفشی بپوشیم، چه كفشی نپوشیم؟
