تبیان، دستیار زندگی
از نقاط دیدنی استان ایلام می‌توان به آتشکده ساسانیان و طاق شیرین و فرهاد در ایوانغرب، تنگ رازیانه، میان تنگ (مانشت)، دریاچه‌های دوقلوی آبدانان، شهر باستانی ماداکتو در درّه‌شهر، آتشکده چهار تاقی دره‌شهر، دره ارغوان در شمال ...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

قلعه‌های استان ایلام(1)

استان ایلام یکی از استان‌های کشور ایران است که در باختر این کشور و در ناحیه‌ای کوهستانی و نیمه گرم قرار گرفته‌است.مرکز استان ایلام شهر ایلام است و این استان از غرب با کشور عراق، از جنوب با استان خوزستان، از شرق با استان لرستان و از شمال با استان کرمانشاه همسایه ‌است.

این استان از استان‌های جنگلی ایران است و به خاطر زیبایی طبیعتش از آن با نام عروس زاگرس نیز یاد می‌شود. پیش از دوره پهلوی اول به این ناحیه پشتکوه لرستان می‌گفتند.

استان ایلام دارای 7 شهرستان به نام‌های آبدانان، ایلام، ایوانغرب، دره شهر، دهلران، شیروان، چرداول و مهران است. شهرهای استان ایلام نیز عبارت‌اند از: آسمان‌آباد، ارکواز، ایوان، بدره، پهله، توحید، چوار، زرنه، سرابله، صالح آباد، لومار، مورموری، موسیان و میمه.

از نقاط دیدنی استان ایلام می‌توان به آتشکده ساسانیان و طاق شیرین و فرهاد در ایوانغرب، تنگ رازیانه، میان تنگ (مانشت)، دریاچه‌های دوقلوی آبدانان، شهر باستانی ماداکتو در درّه‌شهر، آتشکده چهار تاقی دره‌شهر، دره ارغوان در شمال شهر ایلام، دریاچه سد ایلام، چشمه‌های آب گرم دهلران و بیش از 25 قلعه كه در سرتاسر استان پراكنده هستند اشاره كرد.

قلعه هزارانی:

در امتداد جاده آبدانان- مورموری در ابتدای روستای هزارانی در بخش شمالی  جاده بقایایی قلعه‌ای روی یک تپه طبیعی دیده می‌شود. ارتفاع این تپه حدود 10 متر است که آثار بجای مانده معماری آن به صورت یک قلعه بوده که با مصالح سنگ و گچ ساخته شده است.

پلان بنا به شکل دالانهایی مستطیلی شکل و طویلی است که متاسفانه کاملاً تخریب و به صورت مدفون و نیمه مدفون مشاهده می‌شوند و مربوط به دوران ساسانی است.

قلعه سه کسان:

در جنوب غربی دره شهر و روی ارتفاعات صخره‌ای حد فاصل ارتفاعات کبیر کوه و دشت دره شهر در بالاترین منطقه قلعه‌ای بزرگ موجود می‌باشد که به نام سه کسان  یا سه کسون خوانده می‌شود.

این قلعه یکی از بزرگترین و گسترده‌ترین قلعه‌های دوره ساسانی اسلامی در منطقه بوده که دسترسی به آن بسیار مشکل می‌باشد. مصالح ساخت آن قلوه سنگ و گچ می‌باشد.

دیوارها جهت غیر قابل دسترس بودن روی صخره‌ها ساخته شده است. این قلعه دارای آب انبار به صورت کنده کاری صخره‌ها است.

آشنایی با قلعه های استان ایلام

قلعه سام:

محوطه باستانی قلعه سام در شهرستان شیروان چرداول، در نزدیکی روستا چم بور از توابع بخش هلیلان واقع شده است.

این مجموعه از سه بخش مرتبط به هم در عین حال با فاصله و مستقل شکل گرفته است و از نظر دوره‌ای در یک دوره از تاریخ که احتمالاً حد فاصل اوخر دوره پارت‌ها و اوایل دوره ساسانی می‌باشد، ایجاد شده است.

معماری این قلعه جنبه نظامی و دفاعی داشته است، زیرا قلعه در صعب العبورترین  بلندی‌های کوه بنا شده است، چون طرح و نقشه‌ای از پیش نداشته،طراح یا معمار برج‌ها، اتاق‌ها و ورودی‌ها را با توجه به موقعیت طبیعی صخره‌ها احداث کرده است.

معماری قلعه به سبک معماری دوره ساسانیان ساخته شده است. مصالح ساختمانی‌ای که برای ساخت آن مورد استفاده قرار گرفته است، عبارتند از: سنگ،گچ، ساروج، ملات، گچ و ... در بعضی جاها نیز گل بکار رفته است.

پشت قلعه آبدانان:

در 5 کیلومتری جنوب شهرستان آبدانان و در میان روستا پشت قلعه، بر بلندی تپه‌ای منفرد  که رودخانه جاری آبدانان از پای آن می‌گذرد، آثار بنای قلعه‌ای به چشم می‌خورد.مصالح به کار رفته در قلعه قلوه سنگ، گچ و ساروج می‌باشد. قلعه مذکور دارای بخش‌های متعددی از جمله باروی قلعه، برجک‌های دیده بانی و نگهبانی، ورودی قلعه اماکن مسکونی و شاهنشین، تونل و پلکان متعلقه بوده است.

بنای قلعه روستا پشت قلعه تحت حفاظت اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان است که در سال 1380 به جهت اهمیت آن و انجام مطالعات باستانشناسی و حفاظت و مرمت آن در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

آشنایی با قلعه های استان ایلام

قلعه اسماعیل خان:

قلعه و استحکامات معروف به اسماعیل خان بر فراز ارتفاعات انبار آب و مشرف به شهر ایلام ساخته شده است.محدوده‌ای که اثر روی آن ایجاد گردیده کاملاً کوهستانی است و از سه جهت صخره های و صعب العبور است و فقط جبهه جنوب شرقی است که مسیر ارتباطی قلعه بوده است.

مصالح بکار رفته در کل بنا سنگ‌‌های کوهستانی با استفاده از ملات گچ می‌باشد. سنگ‌ها تقریباً  با تراش اندک جور شده و در ردیف‌های منظم اما بررسی شواهد سطح محوطه بنا قدمت بیشتری را نشان می‌دهد.

قلعه چکر بولی چوار:

این قلعه باستانی در روستای چکر واقع در کوهستان بولی از توابع بخش چوار شهرستان ایلام واقع شده است.این قلعه در نزدیکی مرز با کشور عراق ایجاد شده است و سبک معماری و مصالح آن با قلعه یزگرد در استان کرمانشاه قابل مقایسه است. تعداد 11 اتاق در قسمت جنوبی قلعه  ایجاد شده است که بر حیاط مرکزی تسلط دارند. اتاق‌ها دارای طاق قوس هستند.

مصالح بکار رفته در این قلعه  سنگ و گچ می‌باشد و در داخل اتاق‌ها نیز با گچ اندود شده است. سفال‌های نخودی و قرمز رنگ با شاموت شن به صورت متراکم در محوطه پیرامونی قلعه دیده می‌شود که متعلق به دوره تاریخی است.

آشنایی با قلعه های استان ایلام

قلعه تاریخی چوار (قل)ا

این قلعه در 12 کیلومتری غرب شهر چوار و 2 کیلومتری شهر ایلام  بر سر راه چوار به نواحی مرزی با کشور عراق واقع شده است.این قلعه یکی از بزرگترین قلاع منطقه  است که بر فراز تپه‌ای در مسیر چوار- مورت تجریان به سمت دهستان چکر بولی و ناحیه مرزی با کشور عراق ایجاد شده است.

مواد اصلی بکار  رفته در بر پایی آثار بنای قلعه، قلوه سنگ‌ها و لاشه سنگ‌های محلی و ملات گچ می‌باشد. این بنا جزء قلاع نظامی- مسکونی می‌باشد.آثار فرهنگی سطح تپه وسعت و گستردگی بقایایی معماری و نوع مصالح بکار رفته نشان می‌دهد که احتمالاً این بنا متعلق به اواخر دورن تاریخی و اوایل دوره اسلامی است.

قلعه والی ایلام:

یکی از بناهای مهم دوره قاجاریه در شهر ایلام قلعه والی است که توسط غلامرضا خان والی در سال 1326 قمری روی تپه‌ای به نام چغا میرگ ساخته شده است.

این بنا دارای قسمت‌های متعدد چون حرم سرا، قسمت شاهنشین، اتاق آیینه و زندان در زیر زمین می‌باشد. مساحت کل قلعه4687 متر مربع و زیر بنای قلعه 1464 متر مربع است.قلعه دارای سه در ورودی در قسمت شرق-غرب و جنوب است که در اصلی در قسمت جنوبی است و دیگر درها خصوصی بوده است. مصالح بکار رفته در معماری قلعه شامل سنگ، آجر، گچ، کاشی و‌ چوب می‌باشد.

آشنایی با قلعه های استان ایلام

منبع: همشهری آنلاین