تبیان، دستیار زندگی
دو جنگ جهانی، به فاصله 20سال از یکدیگر نسلهای بسیاری را تحت الشعاع خود قرار داد و تحولی شگرف در جامعه و ادبیات بوجود آورد. و همچنین آثار بسیاری از نویسندگان از این دو جنگ متأثر شدند. نویسندگان، دلزدگی و بیزاری خود را از صحنه های کریه جنگ به تصویر کشیدند.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

ادبیات جنگ

ادبیات جنگ

هدف از پژوهش حاضر بررسی اندیشه های حاصل از جنگ در آثار نویسندگان طراز اول می باشد. دو جنگ جهانی، به فاصله 20سال از یکدیگر نسلهای بسیاری را تحت الشعاع خود قرار داد و تحولی شگرف در جامعه و ادبیات بوجود آورد. و همچنین آثار بسیاری از نویسندگان از این دو جنگ متأثر شدند. نویسندگان، دلزدگی و بیزاری خود را از صحنه های کریه جنگ به تصویر کشیدند.

جنگ جهانی دوم بی تردید تأثیر ژرفی در زندگی و آثار مارگریت دوراس گذاشته است. چرا که او جنگ را به عنوان نویسنده ای که عضو نهضت مقاومت بوده و هم به عنوان زنی که همسرش تبعید گردیده، تجربه کرده است. متونی که دوراس در طی این سالها نگاشته همگی بازتاب اندیشه ها، شنیده ها و تجربیاتش می باشد که تحت عنوان «درد» منتشر شده است. درد، تنها نام یک کتاب نیست. بلکه یک رویارویی پیاپی با مرگ، انتظار مملو از تهدید و سرانجام تعهد نویسنده به گروه مقاومت است.

رمان «جاده فلاندر»، اثر کلودسیمون (1960) یادآور جنگ جهانی دوم است و در آن خشونت در ارتباطات انسانی به تصویر کشیده شده است و نویسنده به بیهودگی و پوچی زندگی، از ورای جنگی که در آن حضور داشته پی می برد. خلق ادبی در آثار سیمون به منزله هنر گذر از صور خیال است. از این رو واژه «تلافی»، گاه با مفهوم کنایه ای، گاه به صورت استعاره و بالاخره به عنوان نشانه ترسیمی یا آوایی مورد استفاده قرار گرفته است. همچنین خصوصیات زیباشناختی باروک است که نویسنده را در تصویر کشیدن بی نظمی دنیا یاری می رساند.

ژان ژیرودو نویسنده فرانسوی در مدت زمان بین دو جنگ، بسیاری از آثار خود را به نگارش درآورد. زیرا جنگ، الهام بخش مهمترین آثار او بود. دو اثر مهم او «جنگ تروا اتفاق نمی افتد» و «الکتر»، نگرانی قرنی را در آستانه جنگ بیان می کند. در این دو اثر تراژیک؛ عدالت و بی عدالتی، جنگ و صلح، و صداقت و دروغ در مقابل هم قرار می گیرد. قهرمانان این آثار مدافع ارزشهایی چون صلح و عدالت و صداقت می باشند. آنها با سرنوشت که غالباً مسئول پیدایش جنگ است مقابله می کنند. اما هرگز نمی توانند بر جبر، پوچی و دهشت جنگ غلبه کنند.

ارنست همینگوی (1898- 1961)، پس از جنگ اول در جنگ جهانی دوم به نهضت مقاومت ایتالیا پیوست و در نبردهای جمهوری خواهان اسپانیا علیه فاشیسم، شرکت جست و تحت تأثیر این وقایع؛ آثار بزرگی را به رشته تحریر درآورد. رمان «خورشید همچنان می درخشد»، بازتاب دوران پر از یأس و ناامیدی نسلی است که درگیر جنگ جهانی اول بوده است. و در حقیقت زندگی را برای آنان بی محتوا و بی رنگ جلوه گر ساخته است. از رمانهای دیگر همینگوی، «وداع با اسلحه»، در خصوص وقایع جنگ ایتالیا است. کشوری که نویسنده ظاهراً نمی توانسته دلبستگی خاصی به آن داشته باشد.

ایتالو کالوینو، نویسنده ای که بسیاری از آثار مهم خود را تحت تأثیر حضور در نهضت مقاومت ایتالیا به رشته تحریر درآورد که از جمله می توان به داستان کوتاه او تحت عنوان «دست آخر نوبت کلاغ است»، اشاره کرد.

ادبیات جنگ

روسیه در دو قرن گذشته، علاوه بر جنگ های داخلی و حمله به افغانستان، درگیر دو جنگ اصلی با بیگانگان بود. جنگ فرانسه و جنگ جهانی دوم، که موجب شد تا نویسندگان روسی به موضوع جنگ در آثار خود بپردازند. از میان نویسندگان قرن 19، لئوتولستوی، صفحات بسیاری از آثار خود را به موضوع جنگ اختصاص داده است. حضور تولستوی در طی سالهای 1856-1851در قفقاز، انگیزأ نگارش آثاری چون قزاق ها (1863)، اسیر قفقاز (1872)، تاخت و تاز (1853)، قطع جنگل (1855- 1853)، و بعدها حاجی مراد (1904) شد. و با حضور در جنگ های کریمه توانست «مه و آگوست»، را بیافریند. او همچنین با مطالعه و تحقیق درباره جنگ سال 1812، رمان حماسی «جنگ و صلح» را آفرید که از سال 1863تا 1869روی آن کار کرد که ماجرای حمله ناپلئون به روسیه تزاری است. ناپلئون وارث انقلاب فرانسه، شکست خورد و رمان تولستوی شرح این شکست است.

میخاییل شولخف ، نویسنده رمانهای «دن آرام»، «زمین نوآباد» و رمان ناتمام «آنها برای وطن جنگیدند» و داستانهایی مانند «سرنوشت انسان» و «داستانهای دن» را می توان نام برد. داستان سرنوشت انسان با وجود حجم کم، رخدادهای عظیمی از روسیه را در خود جای داده است.آندره ساکالوف (قهرمان اصلی داستان)، سمبل مقاومت و از خودگذشتگی و انسانیت است و با تحمل تلخی های بسیار تا پایان داستان به کمک نیروی عشق و محبت، انسان باقی می ماند در حالی که شرایط روسیه به گونه ای بود که او می توانست به یک حیوان بدل شود.

ارنست یونگر از نویسندگان برجسته آلمان در قرن بیستم بعد از پایان جنگ جهانی اول، با انتشار خاطرات خود از جنگ و نگارش آثاری که نگرشی متافیزیکی به این پدیده داشتند به جنگ قداستی خاص بخشید. و به پرورش پندار ناسیونالیستی خود که باور او از جنگ بود، همت گماشت. او در آثار خود با خمیرمایه قرار دادن جنگ و تحت الشعاع گرفتن مفاهیم زندگی در قالب جنگ، به نویسنده ادبیات جنگ مشهور شد.

یونگر در دهه 20به قدری مفتون جنگ بود که این پدیده را نه فقط انگیزه ای در جهت ادامه راه نویسندگی خود، بلکه به عنوان هسته اصلی فعالیت سیاسی خود قلمداد کرد و با دیدی افراطی و ارتدکسی به تعمیق دیدگاه نئوناسیونالیسم پرداخت. در رمان «توفان فولاد» (1920)، اگرچه هویت و دید خاص خود را نسبت به جنگ تحمیل کرده و از شور و شوق بی وصف از جنگ و خشونت و تأثیر بر زندگی انسان سخن می گوید و بی پروا «قهرمان سازی جنگ» را مورد تأیید قرار می دهد. اما از طرف دیگر پرده از این واقعیت برمی دارد و غافل نیست که جنگ عامل مخرب وقار انسانی می باشد و در پس چهره آن ماهیت هولناکی نهفته است.

ادبیات جنگ

یونگر در کتاب «آتش و خون»، تأثیر ماشینیسم بر جنگ جهانی اول را عظیم و چشمگیر بیان می کند. اما با این وجود بر قهرمان سازی جنگ و نفس جنگیدن تکیه می کند. ارنست یونگر در کتاب «جنگل 125»، کماکان اذعان دارد که هدف او از شرکت در جنگ جهانی اول پی بردن به مفهوم زندگی و خویشتن خود بوده و در بطن جنگ و خطرات ناشی از آن به واقعیت زندگی دست یافته است. او در این اثر خود با افتخار زندگی در قالب یک سرباز را، بزرگترین تجربأ مبارزاتی خود می داند و با چنان شور و شعف و دید متافیزیکی به جنگ می پردازد که گویی «شرکت در آن برای او آخرین امکان موجود برای اثبات دلاوری» بوده است.


منابع:

1. امامی، عفت. ژیرودو و جنگ. پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تهران، 2،138

2. حدادی، محمدحسین. ارنست یونگر و ادبیات جنگ. نشریه پژوهش زبانهای خارجی، شماره 81، پاییز 3،138

3. فولادی، کیاندخت. زیباشناختی باروک در جاده فلاندر اثر کلودسیمون. پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تهران، 2،138

4. منصور صادقی گیلانی، محمدرضا. مارگریت دوراس نویسنده جنگ. پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تهران، 1،138

5. یحیی پور، مرضیه. بررسی موضوع جنگ و پیامدهای آن در داستان سرنوشت 


ناهید زندی پژوه

انسان اثر میخاییل شولخف. نشریه پژوهش زبانهای خارجی، شماره 83، تابستان 6.138

تنظیم:بخش ادبیات تبیان