اصول حرکت به سوی عالم برزخ (1)
اشاره:
مرگ پایان «حركتهای» زندگی ما نیست، بلكه تنها رها شدن روح از جسم و انتقال به بدن برزخی و عالم جدیدی به نام برزخ است. هر خیر و شری كه در دنیا هست، نمونه كوچكی است از آنچه كه كمال آن در آخرت وجود دارد.
این دنیا با همه عظمتش در مقابل آخرت، مثل رحم مادر است در مقابل دنیا. انسان در دنیا مثل جنینی است كه با مرگ به عالم برزخ وارد و متولد میشود. این تولد، با رها ساختن بدن صورت میگیرد. مثل خواب كه ما را وارد فضای جدیدی میكند.
آیات و روایات نیز به ما یادآوری میكنند كه در دنیا مسافریم و باید به عالم برزخ منتقل شویم. خداوند به پیامبر(صل الله وعلیه و آله)فرمود: (انّك میّتٌ و انّهم میّتونـ ای پیامبر! تو مردهای و دیگران نیز مرده هستند)، نه اینكه خواهی مرد. این به معنی نزدیك بودن مرگ است.
پیامبر فرمود: (موتوا قبل ان تموتوا؛ قبل از آنكه شما را بمیرانند، بمیرید.) یعنی در حالی كه جسم شما در این دنیاست، روح خود را به عالم برزخ بفرستید و در همین دنیا با قوانین آخرتی كه محیط بر دنیاست، زندگی كنید. به همین دلیل فرمودند: (الآخره محیطه بالدنیا ـ آخرت به دنیا احاطه دارد).نوع زندگی سعادتمندانه یا پرعذاب در برزخ، بستگی به نوع زندگی ما در دنیا دارد. اگر جنین در رحم مادر زندگی موفقی را طی كند، در دنیا تولد سالمی خواهد داشت وگرنه تولدش آغاز عذابهای اوست.
پیامبر اکرم(ص) فرمودند: از ما نیست كسی كه یك روز در هفته را برای آموزش دینش قرار ندهد.
بسیار بودهاند افرادی كه با آرزوهای دنیوی محاسبات زیادی كردند و به آنها نرسیدند. قرآن و معصومین به ما سفارش كردهاند غافل نشویم و برای كسب كمال روح تلاش كنیم، زیرا اصل شخصیت ما روح است و نه جسم و مادیات ما.
اصول حركت
الف ـ ضرورت عمل با معرفت:
حضرت علی(علیه السلام) فرمود: (ما من حركه الّا و انت محتاج فیها الی معرفه[1]ـ هیچ حركتی نیست مگر اینكه تو در آن نیاز به معرفت داری.)
ب ـ آفات حركت بدون معرفت:
1 ـ امام صادق(علیه السلام )فرمود: (العامل علی غیر بصیره، كالسائر علی غیر طریق، لا تزیده سرعه السیر الّا بُعداً ـ عملكننده بدون بصیرت، مانند كسی است كه در مسیر درست حركت نمیكند. بنابراین هرچه سرعتش بیشتر باشد، از راه اصلی دورتر میشود.
2 ـ امام صادق(علیه السلام ) فرمود: (من عمل علی غیره بصیره، كان یُفسده اكثر من ما یصلح ـ كسی كه از روی بصیرت عمل نكند، فسادش بیشتر از اصلاحش خواهد شد.)
رعایت اصول حركت و زندگی دنیا به سوی عالم برزخ:
وقتی میگوییم مقصد زندگی ما عالم برزخ است، نباید ذهنمان برود به لحظهای كه از دنیا میرویم، بلكه مقصود این است كه تمام آنچه كه در زندگی دنیا انجام میدهیم برای رسیدن به مقصد برزخ و آخرت باشد كه زندگی ابدی ما را تشكیل میدهد.
هنگامی كه به ما بگویند 3 روز دیگر به یك اردو یا یك سفر چند روزه خواهیم رفت، ما چه میكنیم؟ شروع میكنیم به تهیه امكانات لازم، از پوشاك و خوراك و سایر ملزومات، وگرنه در مقصد با سختی و عذاب مواجه خواهیم شد.
بنابراین، برای انسان كه گریزی از رفتن به سوی مقصد برزخ ندارد، واجب است كه معرفت لازم را برای نحوه حركت و تهیه امكانات لازم به سوی آن عالم را كسب كند.
حركت مادی و معنوی: حركت و رشد انسان دو نوع است: مادی و معنوی. برخی افراد رشد مادی دارند، اما از رشد معنوی بیبهره یا كمبهرهاند. رشد مادی به جسم مربوط است و رشد معنوی به روح.
مراحل حركت از رحم مادر به سوی دنیا
1 ـ سلول: پس از لقاح بین اسپرم مرد و تخمك زن، یك سلول ایجاد میشود.
2 ـ توده سلولی: سلول شروع به رشد میكند و به سه قسمت تقسیم میشود كه سه بخش بدن انسان را میسازد.
3 ـ اندامسازی: اندامهایی مثل دست، پا، چشم، قلب، كلیه، ستون فقرات و... در این مرحله ساخته میشود.
مراحل حركت از دنیا به سوی برزخ
حركت و رشد مادی: 1 ـ نوزادی، 2 ـ كودكی، 3 ـ نوجوانی، 4 ـ جوانی، 5 ـ میانسالی، 6 ـ پیری. انسان در این دورهها برای انواع رشدهای مادی و دنیایی تلاش میكند.
حركت و رشد معنوی: رشد معنوی كسب فضایل اخلاقی و زدودن رذیلههای اخلاقی است. روح كه اصل شخصیت انسان است باید برای كسب نیازمندیهای زندگی آخرتی آماده شود. شخصیت روح، از راه گوش، چشم، افكار، نوع ارتباطهای دینی یا غیردینی و غذاهایی كه به آن داده میشود، شكل میگیرد.
نتیجه حركت آگاهانه و ناآگاهانه
نتیجه حركت و رشد آگاهانه در رحم مادر، تولد سالم و نتیجه حركت ناآگاهانه، تولد ناقص، بیمار و... است. ناقصالخلقهها در رحم مادر، حركت و رشد ناآگاهانهای داشتهاند كه منطبق با نظام زیستی دنیا نبوده است. بنابراین، اگر آنچه كه برای زندگی ابدی آخرتی نیاز داریم، در رحم دنیا كسب نكنیم، هنگام مرگ (تولد به برزخ) تولد سالمی نخواهیم داشت.
حركت آگاهانه، فقط كسب اطلاعات آخرتی نیست
حركت آگاهانه در دنیا، تنها این نیست كه اطلاعات آخرتی داشته باشیم، بلكه مقصود این است كه طوری در دنیا زندگی كنیم كه امكانات لازم برای زندگی در شرایط زیستی عالم برزخ را كسب كنیم. در همه كارها اعم از درس خواندن، شغل، تفریح، خانواده و جامعه، شخصیت ارزشمندی كسب كنیم تا آن را با خود به عالم برزخ ببریم، نه جاذبههایی كه ما را در راه دنیا متوقف كند. باید بتوانیم آنچه را که کسب کرده ایم به عالمی ببریم كه به قول قرآن: «یوم لا ینفع مال و لا بنون، الا من اتی الله بقلب سلیم[2] ـ در آن روز، نه مال و نه فرزند به انسان نفعی نمیرساند، بلكه نفع از آن كسی است كه از دنیا با خود قلب سلیمی بیاورد.»
با چنین دیدگاهی، دنیا و آخرت را یكپارچه و متصل به هم میبینیم، نه جدا از هم. پس باید در عمر كوتاهی كه در هر لحظه میتوان سرنوشت میلیونها سال را تعیین كرد، یاد بگیریم و عمل كنیم. اما نباید مانند كسانی باشیم كه 5 یا 10 سال كسب علم دنیایی میكنند، اما از علوم آخرتی بیبهرهاند. اینها مغضوب خداوند هستند.
پیامبر اكرم(ص) فرمودند: «ان الله یبغض كل عالم بالدنیا، جاهل بالآخره ـ خداوند بر هر عالم به دنیا كه جاهل به آخرت است، غضب میكند.»
حضرت فرمودند: از ما نیست كسی كه یك روز در هفته را برای آموزش دینش قرار ندهد.
بنابراین در مدت محدود عمر، باید در حركت به سوی آخرت، این آگاهی را كسب كنیم كه اوضاع زندگی ابدی چگونه است و چهطور افراد را به بهشت راه میدهند و سپس لوازم آن زندگی را در دنیا كسب كنیم.
برای حركت آگاهانه باید كسانی را الگوی خود قرار دهیم كه این مسیر را خوب میشناسند. یعنی پیامبر اكرم(صل الله و علیه و آله) و ائمه معصومین كه آموزشهای لازم را برای این حركت دیدهاند.
فراموشی ابدیت و زندگی جاودانه، منشأ اشتباهات در دنیا
فراموشی ابدیت و زندگی جاودانه چیزی است كه موجب میشود انسان، هرچهقدر هم از اوضاع زندگی آخرتی مطلع باشد، در دنیا به اشتباهات زیادی بیفتد و خود را ارزان بفروشد.
خداوند در قرآن حدود 80 مرتبه، «خلود و جاودانگی» زندگی انسان را یادآوری كرده و به همین دلیل، معصوم(ع)فرمود: بهایی كمتر از بهشت برای شما نیست، پس خود را جز به بهشت نفروشید.
پیامبر اكرم(ص) فرمودند: «ان الله یبغض كل عالم بالدنیا، جاهل بالآخره ـ خداوند بر هر عالم به دنیا كه جاهل به آخرت است، غضب میكند.»
علم به آخرت دو معنا دارد:
1 ـ اطلاعات لازم را در مورد جایی كه میخواهیم برویم و تا ابد در آن زندگی كنیم، كسب نماییم.
2 ـ تجهیزات لازم را برای سفر روح كسب كنیم، نه اینكه تنها به فكر توسعه مادی و آباد كردن دنیا باشیم.
معصوم7 فرمود: «الدنیا مزرعه الآخره ـ دنیا مزرعه آخرت است.» نتیجه این میشود كه به فرموده معصوم(ع): «الدنیا دار مَمَرِرّ و الآخره دار مقر[3] ـ دنیا سرای عبور است و آخرت سرای قرار گرفتن»
نتایج اصالت دادن به آخرت در دنیا
1 ـ اگر ما به آخرت اصالت بدهیم و بدانیم كه سرنوشت همه چیز را «تفكر آخرتی» تعیین میكند، تمام حركتهای خود را در دنیا بر همین اساس انجام میدهیم. اجازه نمیدهیم هیچ عملی از ما سر بزند كه با اصول زندگی آخرتی منافات داشته باشد.
2 ـ بیش از آنكه برای نیازهای زودگذر دنیایی خود نگران باشیم، نگران تهیه امكانات زندگی ابدی خواهیم شد.
3 ـ آماده مرگ (تولد برای زندگی شیرین ابدی) میشویم.
4 ـ حتی جوانها نخواهند گفت: «حالا خیلی وقت داریم»، چه رسد به افراد مسن و سالخورده.
5 ـ اصالت دادن به آخرت، منافاتی با نیازهای دنیوی ندارد. زیرا حضرت علی( علیه السلام ) فرمودند: برای آخرت چنان باش كه انگار فردا خواهی مرد و برای دنیا چنان باش كه انگار همیشه زنده هستی.
6 ـ اصالت دادن به آخرت، موجب میشود انسان همه داراییها و تواناییهای دنیوی خود را به استخدام آخرت درآورد.
7 ـ اصالت دادن به آخرت، مانع گناه و دلبستگیهای حرام میشود.
ادامه بحث را در شماره آتی با عنوان: "ارواح ناقص الخلقه" بخوانید!
___________________
[1] بحار ج 74 ص 268
[2] سوره شعراآیه 89-88
[3] بحارالانوار ج75
تنظیم برای تبیان: گروه دین و اندیشه_شکوری