دنیای مشنگ نو

بالارد بدبین است و همین ابتدای راه نویسندگی اوست این بدبینی به همه جا سرایت می‌کند. بنابراین داستان می‌نویسد تا به همه نشان دهد در یک دنیای روان‌پریش و دیوانه زندگی می‌کنند و اگر خودشان درکی از این دیوانگی ندارند برای این است که عادت کرده‌اند؛ «زندگی امروز لبریز از فشارهای گوناگون است؛ هر نوع فشاری که تصور کنید؛ فشار برای سازگار و هم شکل شدن، فشار برای تفریح و سرگرم شدن، فشار برای پیدا کردن خود و بمباران زندگی به وسیله آگهی _ چشم اندازی که رسانه ها عرضه می‌کنند _ اینها همه دست به دست هم داده اند و سلامت عقل انسان را تهدید می‌کنند و البته بسیاری از شخصیت‌های قصه‌های من زیر این فشار کمرشان خم شده و پژمرده می‌شوند. دلشان نمی‌خواهد بیش از این یخچال و مسواک برقی بخرند؛ دلشان می‌خواهد حقیقت وجود خود را دریابند».

بالارد سعی می‌کند برای شخصیت‌هایش راه‌هایی بیاید تا آنها را از شر این دیوانگی که معلوم نیست کی بر سر همه آدم‌ها آوار می‌شود، نجات دهد؛ پس نتیجه، شخصیت‌هایی می‌شوند که تصمیم‌های عجیب و غریب می‌گیرند، مثل یک روانکاو در داستان «نمایش فاجعه» که تصمیم می‌گیرد یک بار دیگر وقایع مهم دهه 60،به خصوص قتل کندی را این بار به روش خودش انجام دهد! به روشی که منطقی پشت آن باشد و مثل آن چه در واقعیت رخ داده، بی معنی نباشد یا مثل شخصیت‌های رمان «تصادف» که نسبت عجیبی با اتومبیل برقرار می‌کنند. آنها از تصادف لذت می‌برند و خشونت برخورد ماشین‌ها به هم، خرد و خمیر شدن آنها و بوی سوختن فلز آنها را به وجد می‌آورد یا شبیه آدم‌های داستان «برج» که در یک ساختمان صد طبقه ساکن هستند و بعد از مدتی نبرد سهمگین و بی‌معنایی را با یکدیگر آغاز می‌کنند؛

نبردی که انگار فقط به این دلیل شکل می‌گیرد که آدم‌ها از چهارچوب سفت و سخت این زندگی روزمره به تنگ آمده‌اند و البته راهی هم برای خلاص شدن از شر آن پیدا نمی‌کنند؛ پس روزها مرتب و اتو کشیده سر کار می‌روند و پس از برگشتن، از همان لحظه‌ای که پایشان را در برج می‌گذراند؛ جنگ با طبقات دیگر را ادامه می‌دهند. بالارد درباره اینترنت و دنیای مجازی هم به شدت بدبین بود. به نظر او سیستم‌های واقعیت مجازی سرانجام روزی قادرند آن قدر خوب واقعیت را شبیه‌سازی کنند که نتیجه از خود واقعیت جذاب‌تر به نظر برسد. اینجاست که انسان وسوسه می‌شود وارد این سیستم واقعیت مجازی شود و در را پشت خودش ببندد. آن وقت در دنیای خیالی که آدم می‌تواند هر جوری که دوست دارد زندگی کند و هر لحظه به نقشی که می‌خواهد درآید، مرزهای عرفی اخلاقیات در هم می‌ریزد. مهم ترین دغدغه بالارد در آخرین سال‌های عمرش _ وقتی که داشت با سرطان دست و پنجه نرم می‌کرد _ همچنان یک چیز بود؛ بحران معنا در زندگی امروز. به نظر او روابط اجتماعی در دنیای امروز به سمت حداقل پیش می‌رود. آدم‌ها ترجیح می‌دهند در جمع‌های کوچک‌تر پنهان شوند و با انسان‌های کمتری معاشرت داشته باشند؛ «در پایان قرن بیستم به راستی چه می‌بینیم؟ کلیساها را در غرب می‌بینیم که خالی مانده اند. مردم پیشرفته ترین جوامع را در اروپا و آمریکا می‌بینیم که بیش از پیش به کلونی‌های دربسته، به محفل‌های در خود فرو رفته پناه می‌برند و این یعنی فلاکت؛ تأسف آور است. یک لحظه فکر کنید جامعه برای پزشکان، معماران، حقوقدانان و ... چه هزینه ای می‌کند تا به انتخاب خود از جمع کنار بکشند و وارد کلونی‌های دربسته شوند و در ساعت‌های معاشرت خود هیچ کنشی با بقیه جامعه نداشته باشند. این نشانه شومی ‌است؛ نشانه آن است که جوامع در عمق خود مشکل دارند».

بالارد یک بار در سال 1970 نمایشگاهی برگزار کرد به نام «ماشین‌های تصادفی». در این نمایشگاه انواع و اقسام خودروهای آسیب دیده و درب و داغان را بدون هیچ توضیحی برای تماشای عموم گذاشته بودند. همه آنچه او در داستان‌هایش بیان می‌کرد، در این نمایشگاه نمود یافته است. انگار که او از آدم‌ها می‌پرسید که «می‌دانید این ماشین‌های خوشگل را کی ساخته؟ شما می‌دانید کی آنها را به این روز درآورده؟ شما می‌دانید لابه‌لای این فلزهای تغییر شکل داده استخوان‌های چه کسی خرد شده؟ بله خود شما.» به نظر بالارد این همان بلایی است که انسان دارد در همه ابعاد زندگی سر خودش می‌آورد و اگر از او بپرسید که حالا چه باید کرد، با خونسردی جواب می‌دهد: «در یک دنیای کاملا ً دیوانه، جنون تنها راه آزادی است!».

ادامه دارد...

منبع: هفته نامه همشهری جوان

تنظیم : بخش ادبیات تبیان