خندیدن جرم است!؟
«شیطنت‌های كودك خردسالم و به قول آشنایان و دوستان شیرین‌كاری‌هایش، همیشه مرا رنج میدهد. گاهی اوقات لنگه كفش را به جای گوشی تلفن برداشته و با دوست خیالی‌اش صحبت میكند، در برخی مواقع عصای پدربزرگش را برداشته و با خنده‌های بی‌پایانش، شروع به گفتن لطیفه‌های تكراری و بی‌مفهوم میكند. برخلاف عقیده همسرم كه او را كودكی باهوش و شیرین می‌داند و حمایتش میكند، من نگران هستم.»
مادر پسر بچه هفت ساله از شوخ‌طبعی‌های فرزندش نگران است در حالی كه به عقیده متخصصان ویژگی شوخ‌طبعی از خصایص انسان‌های باهوش به شمار آمده و پرورش آن در كودكان سبب افزایش خلاقیت و كمك به رشد شناختی كودك می‌شود.
نوع نگرش افراد به زندگی نقش مهمی در شیوه مقابله با فراز و نشیب‌ها و تحقق آمال و آرزوهای آنها دارد. محققان با بررسی روش‌ها و راهكارهای نیل به موفقیت و كسب خوشبختی به این نتیجه دست یافته‌اند.
اندیشمندان شوخ‌طبعی را اصلی مهم برای رسیدن به ارتباط موفق دانسته و استفاده گزینشی و آگاهانه از الفاظ و عبارات لطیف را راهكاری مؤثر برای مقابله با تنش و استرس معرفی می‌كنند.
قابلیت نگریستن با نگاهی طنز به دنیای اطراف از نخستین سال‌های تولد در كودكان وجود دارد و به عقیده متخصصان، پرورش آن از سوی افراد خانواده و محیط‌های آموزشی امكان‌پذیر خواهد بود.
دكتر مهین علامه، روانپزشك كودك شوخ‌طبعی را یكی از ویژگی‌های مهم و شیوه‌ای ارزشمند در رشد كودك و ارتقای تعاملات مثبت اجتماعی او معرفی میكند و در این خصوص معتقد است، خندیدن به مسائل به ظاهر بی‌اهمیت و ساختن داستان‌های خنده‌دار، از موضوعات مختلف و مباحثی كه اغلب افراد آنها را جدی می‌گیرند، از خصایص بارز كودكان محسوب شده و كودكان از این طریق به كشف حقیقت و واقعیت‌های زندگی می‌پردازند.
این متخصص اضافه میكند ، تحقیقات بیانگر آن است كه كودكان شوخ‌طبع در مقایسه با همسالان خود از زندگی شادتری برخوردار بوده، عزت نفس بیشتری دارند و به كنترل درآوردن اوضاع از ویژگی‌های متداول این افراد محسوب می‌شود. در خانواده‌هایی كه پرورش مهارت شوخ‌طبعی از اصول تربیتی والدین محسوب می‌شود، كودكان قادر به انتقال احساسات و عواطف خود به دیگران بوده و روابط اجتماعی قوی‌تری دارند. این كودكان سریع‌تر از افراد دیگر، مهارت‌ها را آموخته و خود را با شرایط جدید و غیرقابل پیش‌بینی سازگار می‌كنند.
این روانشناس اضافه میكند: تجربه نشان میدهد در اغلب خانواده‌ها افكار متفاوت و شوخ طبعانه كودكان جدی گرفته نشده و در برخی مواقع سركوب می‌شود، این در حالی است كه كودكان با استفاده از تفكری كه در علم روانشناسی به تفكر جادویی معروف است، دست به اعمالی متفاوت می‌زنند. آنها با این شیوه تفكر با دوستان خیالی خود صحبت می‌كنند، مهمانی راه انداخته و در بازی‌های خود، حركات و حرف‌های عجیب و خنده‌دار می‌زنند. در صورتی كه این رفتار از سوی والدین و مسئولان آموزشی جدی گرفته نشده و كودكان به خلق دنیای خیالی و دروغگویی و شیطنت متهم شوند، مهارت ارتباط موفق و افزایش خلاقیت در آنها كاهش خواهد یافت.
این متخصص اضافه میكند: خندیدن كودكان به مسائل بی‌اهمیت مانند به زمین افتادن یك قاشق طبیعی بوده و برخورد موضع‌گیرانه بزرگ‌ترها و سركوب خندیدن در آنها عوارض بی‌شماری را در نحوه رشد شخصیتی كودك بر جا خواهد گذاشت.
پرورش مهارت شوخ طبعی
محققان پرورش مهارت شوخ طبعی از دوران نوباوگی در محیط خانواده را از شیوه‌های مؤثر در شكوفایی استعدادها و مهارت‌های آنان معرفی می‌كنند. تحقیقات نشان میدهد افرادی كه در خانواده‌های شوخ‌طبع پرورش یافته و همیشه برای خندیدن نكته‌ای را پیدا می‌كنند از سلامت جسمی بیشتری برخوردار هستند. این افراد نسبت به درد مقاوم بوده و سیستم ایمنی قوی‌تری دارند. ضربان قلب افراد شوخ طبع متعادل بوده، میزان فشارخون متناسب و بهبود عملكرد سیستم گوارشی از دیگر مشخصات این افراد محسوب می‌شود. به عقیده متخصصان حس شوخ طبعی از لحظه تولد به صورت فطری در همه افراد وجود داشته و نیازمند پرورش صحیح است.
دكتر ثمین ملكوتی روانپزشك كودك درخصوص شیوه پرورش مهارت شوخ‌طبعی از نخستین سال‌های تولد می‌گوید: نوزادان درك روشنی از نحوه ارتباط متقابل و انتقال حس شوخ‌طبعی ندارند اما معنا و مفهوم لبخند و شادكامی را در افراد مجاور خود بخوبی درك می‌كنند و به محرك‌هایی مانند قلقلك دادن، شكلك و حركات خنده‌دار به صورت خنده پاسخ می‌دهند. به عقیده این متخصص زمانی كه والدین و افراد خانواده، صداهای حیوانات را تقلید می‌كنند، این حركات برای نوزادان 9 تا15 ماهه كه به دنبال كشف و شناخت دنیای اطراف خود هستند، جالب بوده و می‌خندند. خنده وخوشحالی آنها، نقش مهمی در پرورش حس شوخ طبعی و ارتقای سطح خلاقیت در آنها دارد.
همزمان با رشد كودك و یادگیری زبان، كودك با درك ریتم و مفاهیم طنز گونه آشنا شده و در جملات خود از مفاهیم خنده‌دار استفاده میكند. كودكان در سنین سه تا پنج سالگی در تلاشند والدین خود را بخندانند. برای نمونه زمانی كه از یك كودك سه ساله پرسیده می‌شود ، بینی‌ات را نشان بده به كفش‌هایش اشاره میكند و پس از آن با صدای بلند می‌خندد. در این حالت، همراهی والدین با كودك و ادامه شوخی به پرورش حس شوخ طبعی كمك خواهد كرد. كودكان پیش دبستانی، علاقه‌مند به یافتن موضوعات خنده‌دار در میان تصاویر و رسم اشكال‌خنده‌دار هستند. بچه فیلی كه عینك آفتابی زده یا اتومبیلی كه چرخ‌هایی به شكل مربع دارد، برای كودكان جالب بوده و رسم چنین تصاویری به افزایش مهارت‌ها و كمك به رشد شناختی كودك میكند.
قرار گرفتن كودكان در گروه‌های همسال مهد كودك یا دبستان، نقش مهمی در توسعه حس شوخ طبعی كودك دارد. شكلك در آوردن و تكرار لطیفه‌های ساده، خندیدن‌های بی‌موقع، بزرگنمایی كردن واقعیات، تكرار آنها در موقعیت‌های مشابه و برقراری ارتباط با موضوعات دیگر بطوری كه مفهوم طنز پیدا كند از ویژگی‌های كودكان شوخ طبع در این سنین است. بلند خندیدن والدین با كودك، تعریف كردن قصه‌های خنده‌دار، تشویق كودك به خنده و فراهم كردن محیطی فانتزی با چسباندن تصاویر جذاب، اسباب‌بازی، خواندن شعر و اجرای نمایش‌های كمدی برای كودك در توسعه مهارت شوخ طبعی مؤثر است.
به عقیده دكتر مسعود آبیار، روانشناس، سركوب حس شوخ طبعی در كودكان سبب بروز این حس به نیرویی انتقادگرو عیب‌جو در آینده می‌شود. از طرف دیگر باید توجه داشت خندیدن به اشتباهات كودك، سبب آسیب به عزت نفس و ایجاد استرس بیشتر در كودك می‌شود. با افزایش حس شوخ طبعی در كودكان و آموزش این مهارت می‌توان به كودك كمك كرد تا به خوشحالی درونی دست پیدا كرده و با كسب تجربیات بهتر و آموزش مهارت‌های كنترلی،برای ورود به اجتماع و دستیابی به موفقیت آماده شود.
منبع :ایران
تنظیم برای تبیان :داوودی
مقالات مرتبط :
