ابوریحان نابغه بزرگ ایرانی (1)
ابوریحان، محمد بن احمد خوارزمی از بزرگان و دانشمندان مشهور خراسان در سال 362 هجری قمری در منطقهای خارج از شهر خوارزم به دنیا آمد. عدهای عقیده دارند که به همین دلیل، او را «بیرونی» لقب دادهاند.
او از نوجوانی نزد یکی از دانشمندان معروف زمان خود به نام ابونصر منصور که خود ریاضیدان و ستارهشناسی مشهور بود به تحصیل علوم مختلف و علم ریاضی پرداخت و پس از آن هم به حمایت همین استاد خود توانست نزد استادان مختلفی به فراگیری علوم و دانشهای زمان خود مثل طب و فلسفه بپردازد.
نقل است که ابوریحان از 17 سالگی به انجام فعالیتهای مهم علمی پرداخت. او در جوانی به دربار سلسلهی خوارزمشاهیان که اهل علم و ادب بودند رفت و پس، از میان رفتن این سلسله، به ری رفت و از حضور دانشمندان بزرگ آن دیار بهره برد.
ابوریحان سپس به جرجان (گرگان) و به دربار قابوس بن وشمگیر، پادشاه آل زیار رفت و به پاس حمایت قابوس، کتاب مشهور خود به نام «آثارالباقیه» را به نام وی تالیف کرد. در همین دوره بود که به اکتشاف نجومی و رصد ستارگان پرداخت و طول و عرض جغرافیایی جرجان را محاسبه کرد.
ابوریحان در اوایل سال 394 از جرجان به خوارزم رفت و مدتی با ابوعلی سینا و سایر دانشمندان دربار علی بن مامون خوارزمشاه به بحث علمی پرداخت. مامونیان، که شاخهای از سلسلهی خوارزمشاهیان به حساب میآیند، در دانش دوستی و ادب پروری شهره بودند. وجود وزیری اهل فضل در دستگاه مامونیان به نام ابوالحسن احمد بن محمد سهیلی باعث رونق ادب و دانش شد و فضایی بسیار مطلوب برای رشد علم و اکتشافات و اختراعات فراهم آمد.
با حمله غزنویان و به پایان آمدن دوران خوارزمشاهیان، ابوریحان با سپاهیان محمود غزنوی از خوارزم به غزنین رفت و تا سال درگذشت خود مقیم این شهر بود.
ابوریحان در طول 72 سال زندگی خود حدود 143 کتاب نوشت.
اختراعات، اکتشافات و پژوهشهای ابوریحان:
ترسیم نقشههای جغرافیایی- ترازوی ابوریحان که از دقیقترین ترازوهای تاریخ علم است- سیر نور و صوت - محاسبهی مساحت، محیط و قطر کرهی زمین- طول و عرض جغرافیایی و سمت قبلهی کشورها- چگونگی تعیین قبله و ساحت محراب مسجد- حرکت- زمین- حرکت خورشید- خاصیت فیزیکی الماس و زمرد- جزر و مد رودها و نهرها- اشکال هندسی گلها و شکوفهها- امکان ایجاد خلاء- پژوهش در مورد چگونگی تولید عسل- رصد خسوف و کسوف- پژوهش تاریخی در مورد سلسلهی ساسانیان- تنظیم خانههای شطرنج- ساخت ابزارهای ویژهی رصدی (سه میله، شاقول،...)- ساخت کرهی جغرافیایی و...
ابوریحان در طول عمر خود با قناعت زندگی کرد و به تجملات و ظواهر دنیا اهمیتی نمیداد و زمانی که در غزنه چشم از جهان فرو بست، ثروت زیادی را برای خانوادهاش باقی نگذاشت اما نام نیک ابوریحان برای همیشه جاودان ماند.
ادامه دارد...........
شاهد
تنظیم:بخش کودک و نوجوان
********************************************
مطالب مرتبط
مارک تواین، استاد روایت داستان
