پیش گویی درباره آینده نزدیک

این روزها روزهای میانی ماه مبارک رمضان است . ماه رمضان ماه میهمانی خدا جایگاه خاصی در فرهنگ و سبک زندگی ایرانیان از قدیم الایام داشته است .این ماه دارای آداب و رسوم ویژه ای بوده که بر فرهنگ،اقتصاد و روابط اجتماعی تاثیر می گذارد.یکی از مهم ترین این تاثیرات ،تغییر الگوی مصرف شهروندان و افزایش تقاضای مواد خوراکی جهت سفره های افطار می باشد.این تقاضا در بخشهای گوشت و مرغ،برنج ،شیرینی ها و به تبع آن شکر، روغن ،مبوه وسبزیجات  و ...از شدت بیشتری برخوردار است.افزایش تقاضا و ثابت بودن عرضه باعث افزایش قیمتها می شود.البته نقش روانی و جو بازار را نیز باید در این رشد قیمتها دخیل دانست.

این فضای ذهنی و نیاز عینی دست به دست هم داده و موجبات شدت یافتن آهنگ تورم در آستانه این ماه  را فراهم می سازند.این تورم مساله ای یک ساله نیست ، بلکه تبدیل به بیماری مزمن اقتصاد ایران شده است.هر سال  از هنگامی به یاد داریم  تورم قبل از رمضان در بخشهای مواد خوراکی و مصرفی سرسام آور اوج می گیرد.این سریال تکراری  علاوه بر بازیگر تورم به عنوان بازیگر نقش اول ،بازیگر دیگر دومی  نیز دارد که در این فیلمنامه تکراری با شعار پیروزی وارد می شود و با شکست خارج می گردد.این بازیگر وزارت بازرگانی و نهادهای وابسته (مثل تعزیرات حکومتی و...)و روسای اصناف  دخیل در امر هستند.قصه تورم رمضانی  هر ساله و در تمام دولتها با مصاحبه مقامات مسوول کلید می خورد.برای مثال امسال معاون محترم وزیر بازرگانی آغازگر این روایت بود.آقای مفتح در مصاحبه با ایرنا (11/5/88) به مردم اطمینان داد، با توجه به متعادل بودن قیمت ها در ماه های اخیر ، در ‌ماه مبارک رمضان امسال شاهد گرانی کالاهای پرمصرف و مورد نیازشان نخواهند بود . او ادامه داد به  دلیل عدم افزایش قیمت مواد اولیه (روغن ،‌آرد و شکر ) ، زولبیا و بامیه به عنوان پر مصرف ترین شرینی مردم در ماه مبارک رمضان ،‌هیچ افزایش قیمتی را تجربه نخواهد کرد . وی تاکید کرد، هر گونه افزایش قیمت این کالا نسبت به سال گذشته تخلف محسوب می شود.رئیس اتحادیه بنکداران موادغذایی تهران تاكید كرد: ماه رمضان امسال هیچ گرانی و کمبودی در بازار حبوبات و مواد غذایی بویژه خرما وجود نخواهد داشت. قاسم علی حسنی اظهار داشت: با یادآوری اینکه سال گذشته بازار با عطش کاذب مواجه بود، تصریح کرد: در زمان حاضر برخلاف فراوانی انواع حبوبات، مواد خوراکی مانند برنج، روغن و غیره مردم تمایلی به ذخیره در مغازه ها و یا منازل ندارند و تنها به اندازه مصرف کالاخریداری می کنند. (روزنامه ایران28/5/88).

اما مانند هر سال این وعده و برنامه ها ناکارایی خود را نشان داد و موج تورم با سرعت همه جا را فرا گرفت. به گزارش مهرتازه ‌ترین آمارهای بانک مرکزی از قیمت مواد غذایی نیز نشان می ‌دهد که از اوایل مرداد ماه قیمت انواع لبنیات، مواد پروتئینی و میوه و سبزیجات رو به گرانی نهاده ‌است. به طوری که در روزهای اخیر قیمت گوشت قرمز و مرغ به ترتیب 15 و 10 درصد افزایش یافته است. در حال حاضر قیمت هر کیلو گوشت قرمز در مناطق مختلف شهر تهران بین 13 هزار تا 17 هزار تومان است در حالی که قیمت مرغ نیز بین 3000 تا 4000 تومان برای هر کیلو متفاوت است. این در حالی است که قیمت میوه های تابستانی مثل انگور، هلو، هندوانه، خربزه و... به طور سرسام آوری افزایش یافته و حتی قیمت خیار نیز به کیلویی 500 تا 1000 تومان در مناطق مختلف شهر تهران افزایش یافته است.

به گزارش ایلنا  در حالی که پیش از این ،موسوی رییس سازمان بازرگانی استان تهران بر ثابت ماندن نرخ مصوب دو هزار و 700 تومان برای هر کیلو زولبیا و بامیه و ارائه آن به شهروندان تاکید کرده بود، قیمت زولبیا و بامیه با قیمت سه هزار و 800 تومان در بیشتر مغازه‌های قنادی و شیرینی فروشی به فروش می‌رسد.

سوال اصلی این نوشتارکارایی نظام تولید و توزیع  کشور در حل یک مساله تکراری و هر ساله است.اگرچه در سنوات گذشته مباحثی  مانند تورم جهانی و بالارفتن قیمت مواد اولیه و مواد خام به عنوان دلیل تشدید تورم خوانده می شد،اما امسال با توجه به بحران اقتصادی جهانی و رکود موجود،تورم بین المللی بسیار پایین است و مواد خام رشد خاصی در قیمتها نداشته اند.حتی در کشور همسایه ترکیه که کشوری مسلمان است تورم صفر و حتی منفی برای ماه اگوست ثبت شد.

کارایی نظام توزیع و تولید از این منظر دچار تردید و اخلال می باشد. کارآیی (Effectiveness)  علاوه بر مشروعیت ویژگی مهم دیگری است که هر نظامی برای کسب اعتبار وپذیرش در میان اعضای خود به‌شدت نیازمند آن است. این مهم وقتی تامین می‌شود که اعضا پس از فراهم‌آوردن امکانات و لوازم چرخه کار سازمان، با ارزیابی مجموع عملکرد آن به این باور رسیده باشند که نظام  توانایی و ساز و کار لازم را برای تامین نیازهای اعضا و تامین اهداف آنان دارد و در زمان رویارویی با بحرانها می‌تواند با اقدام قاطع بر روند امور تاثیر بگذارد. چنانچه با وجود امکانات و وسایل، سازمان اقدام متناسبی را به عمل نیاورد یا تاثیرگذاری آن در سطح صوری و ظاهری باقی بماند، بحران کارآیی پیش خواهد آمد. کاهش میزان کارآیی و تاثیرگذاری یک نظام در میان اعضا نیز به میزان مشروعیت و قابلیت اتکای آن لطمه خواهد زد.از این منظر است که مقام معظم رهبری در دیدار 1/7/83 خود با اعضای مجلس خبرگان فرمودند كارآمدی در انجام وظایف قانونی ملاك مشروعیت مسئولان است.

اما به عنوان یک نقد درون سیستم باید گفته شود که در برابر بیماری های مزمن اقتصادی ؛اجتماعی و فرهنگی کمبود کارایی محسوس است.این مساله به صرفا تورم رمضانی محدود نمی شود.حالا می توان بر اساس  تجربیات زیست شهروندی خودمان  چالشهایی را که تا انتهای سال در حوزه های اجتماعی،اقتصادی یا فرهنگی ،زندگی مان را تحت تاثیر قرار می دهد ، پیش بینی کنیم.

یکی از سریالهای تکراری که می توانیم همین حالا وقوع مجددش را پیش بینی کنیم  شدت یافتن معضل ترافیک تهران پس از بازگشایی مدارس در مهر ماه  است.ناکارآمدی سیستم حمل و نقل جمعی تهران ،اختلاف بین سیاستگزاران بر سر مترو یا مونوریل،فرسودگی خودروها، فقر فرهنگ ترافیک،کمبود وسایل نقلیه عمومی،ضعف فناوری و ...همه و همه دلایلی است که ما آن را می دانیم.اگرچه احتمالا مقامات شهرداری و یا راهنمایی و رانندگی از طرحها و برنامه های جدیدشان سخن خواخند گفت ولی احتمالا ما در صفها اتوبوس،تراکم شهروندان در مترو و یا ترافیک سنگین  برزگراه ها گرفتار خواهیم بود.

سریال دیگر تکراری را احتمالا در آذرماه خواهیم دید که هوای سرد و سنگین بر شهرهای صنعتی کشور حاکم می شود.غلظت آلاینده ها بالا خواهد رفت.ماسک ها بر صورت زده می شود و پلیس برای نظم و محدودیت ترافیکی  به صحنه می آید.روزهای خاکستری  با شاخص آلودگی بالا.شایدهم تعطیل شدیم!

درباره داستان شب عید نیز میتوان  پیش گویی کرد،....

اما امید این است که با تادبیر واقعی ،عملیاتی،غیر شعاری،همه جانبه و افزایش کارآیی و کارآمدی این پیش گویی ها محقق نشود.

گروه جامعه وسیاست