من و تو کجاییم!؟

در گوشه پایین عکس درست پس از مرز حلقه های اصلی زحل، نقطه نوری دیده می شود درست مانند یکی از قمرهای زحل.  اما این نقطه بیش از یک میلیارد کیلومتر دورتر به سوی خورشید است. این نقطه کوچک آبی خانه ماست! این تصویر یادآور عکس تاریخ سازی است که فضاپیمای ویجر1 در سال 1369 از فاصله بیش از 6 میلیارد کیلومتری از سیارات منظومه شمسی، از جمله زمین گرفت. این دورترین نگاه بشر به سیاره مادری خود است. کارل ساگان (1996-1934) اخترشناس و نویسنده ی مشهور، پیشنهاددهنده تهیه این تصویر بود. ناسا، 13 سال پس از پرتاب ویجر، وقتی تمام ماموریت های اصلی در گذر از کنار سیارات بزرگ به پایان رسید، فرمان چرخش فضاپیما برای دیدن منظره پشت سر خود را ارسال کرد. ویجر طی چند ماه از سیارات منظومه شمسی، که هر کدام به نقطه ای کوچک بدل شده بودند، عکس گرفت. زمین نقطه آبی کم نوری در این تصویر دور دست از منظومه شمسی بود، نمایی که نگاه بسیاری را به زندگی و جهان اطراف خود تغغیر داد. در حالی  که بر سر یک وجب خاک خون ریخته می شود، کل سیاره ما با تمام کشورهایی که دوست و دشمن اند فقط یک نقطه است، قطره ای در دریای کیهان که برای بقای نوع انسان از هر چیز مهم تر است.

ساگان درباره این عکس چنین می نویسد:

« ما موفق به گرفتن آن تصویر شدیم و اگر شما به آن بنگرید فقط یک نقطه می بینید. این نقطه اینجاست خانه ماست. همه ی ما، همه آن هایی که تا کنون نامشان را شنیده اید، همه انسان هایی که چند صباحی زیسته اند، روی همین نقطه عمر خود را گذرانده اند، همان جایی که برای ما همه خوشی ها و ناخوشی هاست، جایگاه ادیان اطمینان بخش و هزاران مذهب، مکتب، و آموزه های اقتصادی، جای هر شکارچی و علوفه جو، سرزمین هر دلاور و بزدل، هر سازنده و ویرانگر تمدنی، هر شاه و رعیتی، آشیانه هر جفت عاشقی، خانه هر کودک امیدواری، هر مادر و پدری، دنیای هر مخترع و کاشفی، هر معلم اخلاق و هر سیاستمدار بی اخلاقی.»

« زمین صحنه نمایش بسیار کوچکی است در عرصه پهناور کیهان، به آن رودهای جاری از خون فکر کنید که همه دیکتاتورها و امپراتورها ریخته اند، در شکوه مضحکانه پیروزی و تسلط زودگذر خود بر قسمتی از یک نقطه. به ظلم بی پایان ساکنان گوشه ای از این نقطه بر ساکنان قلمرو به زحمت قابل تشخیص در گوشه دیگر نقطه بیندیشید. چقدر زود به زود دچار کج فهمی و اشتباه می شوند و چقدر مشتاق کشتن یکدیگرند، چه کینه پر التهابی دارند. همه پز و خودنمایی ما، بزرگ بینی و خودپسندیمان و این توهم که موقعیت ممتازی در گیتی داریم، در همین نقطه کمرنگ خلاصه می شود.»

« سیاره ما لکه ریز تنهایی در تاریکی لفاف عظیم کیهان است. در ناپیدایی ما – در این عظمت بی کران- هیچ نشانی نیست که کمکی از جای دیگر کیهان برای ما از دست نابودگر خودمان بیاید. سرنوشت بر عهده خود ماست. بسیار گفته اند که اخترشناسی فروتنی و تواضع می آورد اما علاوه بر این آن را تجربه ای شخصیت ساز می دانم. از دید من شاید بهتر از این تصویر دوردست دنیای کوچک ما، نشانه ای نباشد که غرور نابخردانه و بیجای انسان را نشان دهد. این تصویر برای من تاکیدی بر وظیفه ما در مهربانی و دلسوزی بیشتر با یکدیگر است، و در نگهداری و پاسداری از این نقطه آبی روشن، تنها خانه ای که تا کنون شناخته ایم.»

نویسنده:

بابک امین تفرشی

منبع:

مجله نجوم سال هجدهم شماره یازدهم

تنظیم برای تبیان:

ا.م.گمینی