رمضان با سريال‌هاي نه‌چندان دلچسب
هر سال پيش از شروع ماه مبارك رمضان شبكه‌هاي سيما به تكاپوي ساخت سريال‌هايي ميافتادند كه با نام مناسبتي از آنها ياد مي‌شد.
گاهي ساخت اين سريال‌ها تا روزهاي پاياني ماه مبارك ادامه داشت و مسئولان هر سال تصميم مي‌گرفتند كه سال آينده زودتر شروع به ساخت سريال‌ها كنند تا دچار مشكلات نرسيدن به پخش و غيره نشوند، اما آنچه امسال مهم به‌نظر رسيد اين است كه مانند هر سال تمام شبكه‌ها اين رويه را پيش نگرفته و بعضي از شبكه‌ها خود را از اين رقابت شديد خارج كرده و يا از سريال‌هايي كه در طول سال ساخته شده است و پخش نشده استفاده مي‌كنند.
طبق آنچه برنامه‌ريزي شده بود، قرار بود سريال شب هزار ويكم در شب‌هاي رمضان پخش شود كه بنا به دلايلي از دور رقابت پخش در اين شب‌ها جا ماند. علي لدني تهيه‌كننده اين سريال درباره سريال‌هاي مناسبتي كه درماه رمضان پخش مي‌شود، مي‌گويد: به‌دليل موقعيت زماني كه هر موضوع دارد اين اسم گذاشته شده واين سريال‌ها فرقي با ديگر سريال‌ها ندارند وتنها تفاوت زماني است كه پخش مي‌شود و تطبيق آن با شرايط روز است.
به‌نظر وي موضوعاتي كه دراين سريال‌ها مورد بررسي قرار مي‌گيرد از دو وجه قابل بررسي است؛ وجه خودسازي و وجه شادي و شادماني. به اين علت شادماني است چرا كه به مهماني خداوند مي‌رويم. به‌نظرم هر دو وجه قابل بررسي و تامل است چون اين ماه، ماه مقدسي است، ماه رحمت و بركت است و همه مي‌خواهند جشن بگيرند و حتي با نام جشن رمضان از آن ياد مي‌كنند.
در كشورهاي اسلامي اين‌گونه است كه مي‌گويند برنامه‌ها مفرح باشد و طنز. از ديدگاه ديگر، ماه خودسازي است و مي‌گويند خوب است برنامه‌ها پند اخلاقي داشته باشند و با اين ديد به ساخت سريال‌ها نگاه مي‌كنند. همه اين وجوه موردنظر است و ما هم با سياست‌هاي تلويزيون جلو مي‌رويم. به‌نظرم منطقي است و با موضوع، شرايط روز، فرهنگ و آداب و رسوم ما تطبيق پيدا مي‌كند، مخاطب هم خودش پيدا مي‌كند كه چه سريالي را ببيند و از آن استفاده كند.
به‌نظر تهيه‌كننده سريال شب هزار ويكم اينكه امسال همه شبكه‌ها سريالي درايام ماه رمضان ندارند منطقي است چرا كه در سال‌هاي گذشته هم ديده‌ايم كه شبكه اول موضوعي را ارائه مي‌دهد كه باقي شبكه‌ها هم به نوعي به همان موضوع مي‌پرداختند، و اين موضوع مخاطب را دلزده مي‌كرد، چرا كه همه سوژه‌ها يكي بود و بازتاب خوبي براي جامعه نداشت.
او در ادامه مي‌گويد: به‌نظرم اين سياستگذاري منطقي است، هم از نظر هزينه‌ها، هم از نظر مخاطب‌شناسي و... از بعد ديگر ما يك آداب و رسومي داريم كه بايد به آنها توجه كنيم، آن هم مباني ديني مذهبي ماست. وقتي كه اين سريال‌ها پشت سر هم پخش مي‌شود، مخاطب برايش زماني باقي نمي‌ماند كه به آداب ديني مذهبي خود بپردازد. هر دو گروه نظرات خود را ارائه كردند و سياستگذاران به يك نكته مثبت رسيدند كه چند سريال را حذف كنند و من هم با اين رويه موافقم.
لدني درخصوص زمان كم و شتاب زدگي كارهاي مناسبتي نيز مي‌گويد: اين كمبود زمان تاثير بسيار فراواني بر كيفيت كار دارد و مسئولان هم خودشان به اين نتيجه رسيده‌اند كه تاثير مستقيم دارد. متن خوب و زمانبندي مناسب بايد موردتوجه قرار گيرد تا كار خوبي از آب درآيد.
شتاب در ساخت، بي‌كيفيت در پخش
اما منصور ضابطيان كه خود يك تهيه‌كننده و برنامه ساز است، از ديدگاه يك منتقد درباره سريال‌هاي مناسبتي ماه رمضان مي‌گويد: ساخت سريال‌هاي مختلف در ايام ماه رمضان تقريبا به يك سنت چندساله تبديل شده است. اينكه با شروع ماه رمضان همه منتظر هستند ببينند چه سريال‌ها و چه برنامه‌هايي قرار است پخش شود. ولي متأسفانه آسيب‌شناسي آن، اين مي‌شود كه آن قدر اين كارها همراه با عجله است كه كيفيت لازم را ندارند و خيلي وقت‌ها بعضي از اين مجموعه‌هاي تلويزيوني كمي توهين آميز به فضاي ماه رمضان و آن موقعيت است.
كارگردان برنامه نقره درباره زمان بندي اين كارها و شتاب‌زدگي كه ديده مي‌شود مي‌گويد: ظاهرا يك عادت اجتماعي است كه همه ما داريم و هر چقدر هم كه وقت داشته باشيم آنچه در دقايق آخر انجام مي‌دهيم، چيز ديگري است. براي همين خيلي فرقي نمي‌كند و سال‌هاست كه همه صحبت مي‌كنند كه بايد زمان و فرصت مناسبي در نظر گرفته شود اما هيچ تاثيري ندارد و حتي يادم هست كه سال گذشته خيلي وقت‌ها بعضي از سريال‌ها تا بعد از عيد فطر ادامه پيدا كرد، به‌دليل اينكه به پخش مناسب نرسيده بود. از طرفي چون حساسيت روي كارهاي پربيننده زياد است، سازنده‌ها و برنامه سازان و تهيه‌كنندگان منتظر مي‌مانند تا اين فيد بك‌ها را ببينند چرا كه اين فيد بك‌ها خيلي اوقات جريان فيلمنامه را تغيير مي‌دهند.
وي معتقد است كه براي انتخاب موضوع مي‌توان از 2ديدگاه به ماجرا نگاه كرد، اول بگوييم در اين ماه سريالي داشته باشيم كه مردم را به اين حال و هوا نزديك كند دوم از ديدگاه سرگرمي نگاه كنيم. هردو اين ديدگاه‌ها در شبكه‌هاي مختلف تلويزيون وجود داشته است و مجموعه‌ها كمي عرفاني و معنوي‌تر شده‌اند و بعضي كمدي‌تر. اما لزومي ندارد اگر هدف سرگرمي است، آن را به ماه رمضان ربط بدهيم. شما مي‌دانيد كه اين قصه لزومي ندارد به ماه رمضان اشاره كند و گاها ديده مي‌شود، مثلا شخصيت اصلي قصه دزد و كلاهبردار است بعد روزه مي‌گيرد و شعار مذهبي هم مي‌دهد.
مرحله آزمون و خطا
علي بهادر هم كارگرداني است كه بيشتر تجربه‌‌اش در سيما معطوف به ساخت سريال‌هايي است همچون عشق سال‌هاي جنگ و بهترين تابستان من كه در ژانر دفاع مقدس ساخته شده است. به‌نظر بهادر حضور سريال‌هاي مناسبتي در شبكه‌هاي مختلف و دراين ايام پيامد خوبي است كه بعد از انقلاب شكل گرفته است. او مي‌گويد: ابتداي انقلاب و در سال‌هاي اول، تلويزيون خيلي برنامه‌هاي نمايشي نداشت و از ساعت 9 به بعد مسابقات قرآن پخش مي‌شد و ديگر سريالي وجود نداشت.
به‌نظر وي اين اقدام تلويزيون براي ساخت سريال خوب بوده است. چرا كه بسياري از كشورهاي عربي و مسلمان ماه رمضان را به شكل يك جشن مي‌بينند و خيلي از مراسم‌هايي كه در طول سال برگزار نمي‌شود در اين ماه و با يك شور و شعف خاص برگزار مي‌شود. به عبارت ديگر اين ماه، ماه خودسازي است و فضاي مفرحي بايد داشته باشد. اگرچه دراين سال‌ها خيلي سريال‌هاي وزيني به نمايش درنيامده و بيشتر جنبه سرگرمي داشته است، اما هر سال بهتر مي‌شود و از يك غناي بهتري برخوردار خواهد شد.
به‌نظر بهادر ما در يك مرحله آزمون و خطا هستيم و علت اينكه موضوع بيشتر سريال‌هايي كه دراين ايام پخش مي‌شوند به مسائل ماوراء و روح پرداخته است مي‌تواند اين باشد كه كارهاي ماورايي كارهاي سختي است و در كشورهاي غربي بيشتر كار شده است.
سخت مي‌توان قضاوت كرد چرا كه اين امري است نسبي و ممكن است آن سريالي كه دراين زمينه كار كرده است 60 درصد موفق بوده باشد. بهادر در ادامه مي‌گويد: سوژه‌هايي كه براي اين ماه انتخاب مي‌شوند بايد با وسواس بيشتري باشد و تمام مسائل جامعه شناسي در آن مورد بررسي قرارگيرد. ما از نظر نويسنده فيلمنامه دچار مشكل هستيم
و گرنه از نظر تكنيكي خيلي لنگ نمي‌زنيم اما ضعف فيلمنامه در كشور بيداد مي‌كند.
تنظیم برای تبیان : مسعود عجمی
