رابطه علم کلام با لایه‌های پنهانی قرآن

حجت‌الاسلام خسروپناه گفت: بین آیات قرآن کریم و علم کلام ارتباط عمیقی وجود دارد و می‌توان به کمک این علم، لایه‌های پنهانی و بطن‌های قرآن را کشف و درک کرد.

به گزارش مرکز خبر حوزه، این استاد حوزه و دانشگاه در نشست تفسیر کلامی که در انجمن قرآن‌پژوهی حوزه برگزار شد اظهار داشت: در دانش تفسیر، روش‌ها و گرایش‌های مختلفی بکار می‌رود که یکی از این روش‌ها تفسیر کلامی است که زاویه دید مفسر به آیات قرآن کریم از نگاه علم کلام است.

وی به بیان تعریف تفسیر کلامی پرداخت و افزود: بیان معانی آیات قرآن، تبیین آیات و از بین بردن ابهامات آیات از نگاه علم کلام را تفسیر کلامی می‌گویند.

حجت‌الاسلام خسروپناه با اشاره به علم کلام ادامه داد:

این استاد حوزه گفت: علم کلام، تبیین، اثبات و دفاع از گزاره‌های اعتقادی است و این علم از ابتدای پیدایش ادیان الهی به وجود آمد و در دین اسلام به صورت یک علم مدون و دانش تعریف شده و تقریبا بعد از رسول اکرم (ص) پایه‌ریزی شده است لذا طبیعتاً علم تفسیر کلامی نیز بعد از اسلام و رسول اکرم (ص) تدوین گردید.

وی به چند اثر تفسیر کلامی اشاره و تصریح کرد: غریب‌القرآن اثر زید ابن علی، از تفاسیر کلامی زیدیه، الکشاف‌زمخشری و متشابه‌القرآن اثر ابوعلی جُبائی از تفاسیر کلامی معتزله ، تاویلات‌القرآن اثر ماتریدی، تفسیر ابوالحسن اشعری و تفسیر کبیر فخر رازی از تفاسیر کلامی اشاعره است.

حجت‌الاسلام خسروپناه به تفاسیر کلامی شیعی اشاره کرد و بیان داشت: تفسیر تبیان شیخ طوسی، مجمع‌البیان طبرسی، روح‌الجنان ابوالفتوح و تفسیر‌المیزان علامه طباطبایی از تفاسیر ممتاز کلامی شیعی است که به مباحث کلامی و آیات کلامی قرآن مجید پرداخته‌اند.

وی افزود: برای جلوگیری از بروز آفات و افتادن در پرتگاه تفسیر به رای، باید چند نکته در هنگام تبیین و تفسیر آیات رعایت شود که اساسی ترین آنها استفاده از فرمایشات و آموزه‌های اهل بیت (ع)  و خالی بودن ذهن از پیش فرض‌های اعتقادی، فلسفی و عقلی ادیان و مذاهب شرق و غرب می‌باشد.

سخنران این نشست در پایان گفت: متاسفانه برخی از مفسرین به دلیل الگوگیری از مباحث فلسفی عقلی و اعتقادی غرب در تفسیر آیات قرآن به تفسیر رای دچار شده‌اند و مباحث مادی‌گری را با مباحث قرآنی خلط کرده‌اند.