بهداشت دندان‏ها یک امر ضروری

قسمت خارجی دندان‏های ما از مادهّ سفت و محکمی به نام «مینای دندان» ساخته شده است. امّا داخل دندان‏ها بسیار نرمتر است و از سلول‏های زنده، رگ‏های خونی و اعصاب تشکیل شده است. هنگامی که قسمت خارجی دندان آسیب ببیند، به معالجه متفاوت و خاصی نیاز دارد. فقط دندان‏های شیری دوران کودکی هستند که دندان‏های دائمی جایگزین آنها می‏شوند. اگر دندان‏های ما در اثر تصادف صدمه ببیند و یا اینکه دچار پوسیدگی شوند، باید به پزشک مراجعه کنیم.

دهان ما باکتری‏های مختلفی را در خود جای داده است، اما همه آنها خطرناک نیستند. این باکتری‏ها، تکه‏های باقی مانده غذا در لثه‏ها را مصرف می‏کنند. باکتری‏های زیان‏آور در سوراخ‏های بسیار ریزی که داخل مینای دندان‏ حفر می‏کنند، زندگی می‏کنند. این باکتری‏ها دندان‏های ما را با لایه‏ای به نام «جرم دندان» می‏پوشانند. باکتری، داخل حفره‏های دندان تغذیه می‏کند و زیاد می‏شود و از خود یک ماده اسیدی ترشح می‏کند.

باکتری‏ها، سوراخ‏ها را بیش از پیش گود می‏کنند در نتیجه تعداد بیشتری باکتری می‏تواند در این سوراخ‏ها جای گیرد. هر یک از این باکتری‏ها هم به نوبه خود اسید بیشتری تولید می‏کنند و باعث پوسیدگی دندان (سوراخ شدن دندان) می‏شوند. بنابراین، پوسیدگی وسعت می‏یابد و در اثر ترشح زیاد اسید، مینای دندان به‏طور کامل از بین می‏رود. این باکتری‏ها به قسمت زنده داخل دندان (مغز دندان) نیز حمله می‏کنند. اگر عفونت به اعصاب دندان برسد، درد بسیار شدیدی ایجاد می‏شود و لثه‏ها متورم خواهند شد.

اگر سالی دو بار به دندانپزشک مراجعه کنیم، از تمامی این موارد پیشگیری خواهد شد. دندانپزشک ابتدا وضعیت پوسیدگی دندان‏ها را بررسی می‏کند. سپس در صورت پوسیدگی، آن را با ابزار و وسایل مختلف از بین می‏برد و داخل سوراخ‏های ایجاد شده دندان را با مواد خاصی پر می‏کند. پر کردن دندان گاهی اوقات دردآور است، امّا درد آن نسبت به دندان درد بسیار کمتر است. به هر حال آنچه مهم است، نگهداری دندان‏هاست!

بهترین راه پیشگیری از پوسیدگی دندان‏ها، شستن و مسواک زدن دندان‏ها بعد از هر بار غدا خوردن است. اگر یک یا دو روز مسواک زدن را فراموش کنیم، دندان‏هایمان به سرعت پر از جرم می‏شوند. این جرم‏ها را نمی‏توان دید، امّا با زبان زدن به دندان می‏توانیم آنها را احساس کنیم.

قرص‏هایی وجود دارند که با جویدن آنها می‏توانیم از درست مسواک زدن خود مطمئن شویم. این قرص‏ها رنگی هستند و طعم و مزه خوبی دارند. پس از جویدن قرص، جرم دندان به رنگ قرمز پر رنگ مشخص می‏شود. این قرص‏ها، همچنین لثه‏ها و زبان‏ را نیز رنگی می‏کنند، امّا این رنگ پس از یک ساعت از بین می‏رود.

خمیر دندان نیز باعث تأثیر بیشتر مسواک و همچنین خوشبو شدن دهان و بازدم می‏شود، اما وجودش زیاد هم ضروری نیست. خمیر دندان‏ها اغلب دارای ماده‏ای به نام «فلوئور» هستند. فلوئور به دندان‏ها کمک می‏کند تا در برابر اسید باکتری‏ها مقاومت کند. فلوئور به‏صورت قرص نیز در دسترس است.

برای جلوگیری از پوسیدگی دندان‏ها، می‏توانیم روزانه چند قرص فلوئور مصرف کنیم. برخی کشورهای اروپایی (بویژه سوئد) با موفقیت توانسته‏اند که به آب مصرف روزانه منازل خود فلوئور را اضافه کنند.

ما همچنین می‏توانیم برای جلوگیری از پوسیدگی دندان‏ها، مواد قندی کمتری مصرف کنیم. در حقیقت باکتری‏هایی که باعث پوسیدگی دندان می‏شوند، به قند علاقه زیادی دارند. برای مثال، افرادی که در خوردن آب‏نبات و مواد قندی زیاده روی می‏کنند، دندان‏های سالمی ندارند.

مدت‏های زیادی است که دانشمندان در تلاشند تا واکسنی بر ضد پوسیدگی دندان‏ها بسازند. پژوهش‏گران برای آنکه در یابند آیا پوشاندن دندان‏ها به وسیله یک لایه پلاستیکی محافظ، راه حل مناسبی برای مبارزه با باکتری‏ها می‏تواند باشد یا خیر؟ آزمایشاتی را انجام داده‏اند امّا تا زمانی که تمامی این آزمایشات به نتیجه مطلوب برسد، بهتر است که ما به مسواک زدن و مراجعه به دندانپزشک ادامه دهیم. حتی در دوران پیری هم مواظبت از دندان‏ها ضروری است.

تنظیم: بخش کودک و نوجوان