تبیان، دستیار زندگی
در شرایط خاص و ویژه ای که بعد از انتخابات پیش آمده، چه اصول و ملاکهایی را برای تحلیل سیاسی نیاز داریم؟
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

چگونه تحلیل سیاسی کنیم؟

آیت الله خامنه ای

بعد از انتخابات، نخبگان و فعالان سیاسی کشور تحلیلهای خود را از انتخابات و رخدادهای تلخ و شیرین آن ارائه دادند. طبیعی است که هر یک از فعالان سیاسی بسته به دلبستگی های آشکار و نهان جناحی و سیاسی خود تحلیل را سامان داده و نتیجه دلخواه را بیان کنند.

از دیر باز و حتی پیش از رهبری، آیت الله خامنه ای به عنوان تحلیلگری صاحب بصیرت در فضای سیاسی ایران شناخته شده اند. مهمترین ویژگی در تحلیلهای ایشان جامع نگری و پرهیز از یک سویه نگریستن به مسایل است. اکنون نیز به دلیل جایگاه رهبری بر این مشی خود ادامه داده و همواره مسایل را از دیدی کلان می نگرند و از جزیی نگری و بخشی گرایی پروا دارند.

سخنرانی اخیر مقام معظم رهبری در دیدار با دانشجویان و نخبگان علمی کشور بیانگر بسیاری از اصول مورد نیاز یک جوان برای تحلیل تحولات سیاسی کشور بود. بارها کاربران محترم تبیان در بخش مشاوره از چگونگی تحلیل دقیق و درست سیاسی پرسیده بودند، با توجه به اصول زیر می توان به یک تحلیل درست هم در قضیه انتخابات و هم در سایر قضایای سیاسی رسید. با هم مروری بر این اصول می کنیم:

1- جامع نگری:

"كارهائى كه نظام در سطح كلان با جنبه‏ى شمولى كه بعضى از مسائل دارد، انجام میدهد، بایستى با ملاحظه‏ى همه‏ى جوانب باشد؛ یك بعدى نمیشود به مسائل نگاه كرد. فكر میكنم اگر شما با این ملاحظات نگاه كنید، آنچه كه تاكنون انجام گرفته و آنچه در آینده انجام خواهد گرفت، هر ذهن باانصافى را قانع خواهد كرد."

2- پرهیز از تکیه بر حدس و گمان:

"در قضایائى به این اهمیت، با حدس و گمان و شایعه و این چیزها نمیشود حركت كرد. ما این انقلاب و این نظام عظیم را محصول مجاهدت یك ملت بزرگ و فداكارى‏هاى عظیم جوانانى میدانیم كه چه در دوره‏ى انقلاب، چه در دوره‏ى دفاع مقدس، چه بعد از آن تا امروز فداكارى كردند؛ مثل خود شماها، كه در صحنه‏هاى مختلف حضور دارید و گاهى كارهاى بزرگى انجام میگیرد. نمیتوانیم تداوم این نظام را و حركت كلى این نظام را در سطحى كه تصمیم‏گیرى كلان رهبرى در او لازم است، به حدس و گمان و این چیزها مبتنى كنیم."

"من متهم نمیكنم افرادى را كه دست‏اندركار بودند، كه اینها دست‏نشانده‏ى بیگانه‏هایند یا انگلیسند یا آمریكایند - این را من ادعا نمیكنم، چون براى من این قضیه ثابت نیست؛ چیزى كه ثابت نیست، نمیتوانم بگویم."

3- عدم توجه به شایعات

"این شایعاتى كه شما شنیده‏اید، بنده هم خیلى از این شایعات را میشنوم؛ ممكن است بسیارى از این شایعات مطابق واقع هم باشد و انسان شواهد و قرائنى هم برایش داشته باشد؛ اما قرینه و شاهد متفرق نمیتواند جرمى را علیه كسى اثبات كند؛ به این نكته توجه داشته باشید."

4- عدم رسانه ای کردن مسایلی که مصلحت نیست

"این را به طور قاطع بدانید كه با اینها برخورد خواهد شد. حالا نمیخواهیم جنجال بكنیم كه دستور بدهیم، این دستور توى رسانه‏ها پخش بشود، باز یك پیوست زده بشود، باز یك پیرو زده بشود؛ من دوست ندارم كار تبلیغاتى انجام بگیرد؛ اما از اولین روزها دستور داده شده و كسانى دنبال هستند؛ منتها كارها باید درست با دقت و با مراقبت پیش برود."

"دولت كنونى و رئیس جمهور محترم مثل همه‏ى انسانهاى عالم، یك نقاط قوّتى دارد، یك نقاط ضعفى. من كه حمایت كردم، از نقاط قوّت حمایت كردم. ...یك نقاط ضعفى وجود دارد، آن نقاط ضعف را بنده حمایت نمیكنم. حالا یكى از سؤالها این بود كه چرا علنى موضع نمیگیرید؟ چون لازم نیست علنى موضع گرفتن؛ چه لزومى دارد؟ علنى موضع گرفتن نسبت به یك نقطه‏ى ضعف در یك مسئول، شما خیال میكنید كه چقدر كمك میكند به حل آن مشكل؟ هیچى. گاهى اوقات هست كه انسان اگر یك چیزى را بدون علنى كردن دنبال علاجش باشد، بهتر علاج خواهد شد، تا اینكه یك چیزى را انسان جنجالى كند. بله، یك وقت هست كه هیچ چاره‏اى جز علنى شدن نیست؛ آنجا بله، انسان علنى میكند."

البته لازم به ذکر است که این بند منافاتی با نقد و انتقاد سازنده رسانه ها نسبت به عملکرد دولت ندارد. این بند بیشتر باید مورد توجه مسئولان عالی کشور قرار گیرد.

سخنرانی اخیر مقام معظم رهبری در دیدار با دانشجویان و نخبگان علمی کشور بیانگر بسیاری از اصول مورد نیاز یک جوان برای تحلیل تحولات سیاسی کشور بود.

5- حق طلبی و عدم توجیه اشتباهات

"در كوى دانشگاه، در آن شب معین، قطعاً تخلفات بزرگى انجام گرفته، كارهاى بدى انجام گرفته. ما گفته‏ایم پرونده‏ى ویژه‏اى براى این كار تهیه شود و به طور دقیق دنبال بگردند و مجرمان را پیدا كنند و وقتى پیدا كردند، به وابستگى‏هاى سازمانى آنها هم هیچ نگاه نكنند و باید مجازات شوند؛ این را من به طور قاطع گفتم."

6- عدم اغماض در هر جرم و جنایت

"هیچگونه اغماضى از جرم و جنایت وجود نخواهد داشت؛"

" تخلفات یا حتّى جنایاتى است كه در خلال این حوادث از سوى نیروهاى ناشناس انجام گرفته. شما اشاره كردید به مسائل كوى دانشگاه یا از این قبیل مسائل - حالا كوى دانشگاه را چند نفر از دانشجویان عزیز تكرار كردند؛ شبیه كوى دانشگاه، مسائل دیگرى هم در این مدت اتفاق افتاده - یا مثلاً قضیه‏ى كهریزك را گفتند. این قضایا واقعاً یكى از آن مشكلات و معضلات كار دستگاه‏هاى اجرائى است. اولاً این را به طور قاطع بدانید كه با اینها برخورد خواهد شد."

7- انصاف

"من از فعالیتهاى پلیس امنیتى‏مان، پلیس انتظامى‏مان، دستگاه بسیجمان تشكر میكنم؛ اینها خیلى كارهاى بزرگى كردند، كارهاى خوبى كردند؛"

8- توجه به دشمن و توطئه هایش

"البته اینى كه عرض میكنم، تحلیل است؛ خبر نیست. به اعتقاد من، با تحلیل من، این مسئله از بعد از انتخابات یا از روزهاى حول و حوش انتخابات شروع نشده؛ این از قبل شروع شده، این از قبل طراحى شده، برنامه‏ریزى شده. "

"دیدید كه این دستگاه‏ها و وسائل رسانه‏اى و صوتى و الكترونیكى و ماهواره‏اى و غیره حضورشان در صحنه را چطور تشدید كردند؛ صریح وارد میدان شدند. قبلاً امیدوار نبودند كه این كار بگیرد؛ بعد دیدند نه، گرفت؛ لذا سریع وارد میدان شدند؛ منتها خوشبختانه مثل همیشه كه مسائل ایران را بد میفهمند و ملت ایران را نمیشناسند، این دفعه هم نشناختند. اینها تودهنى خوردند، سیلى خوردند، ولى هنوز ناامید نیستند. من به شما عرض كنم دانشجوهاى عزیز! اینها ناامید نیستند؛ دارند قضایا را دنبال میكنند؛ به این زودى هم زمین نمیگذارند. اینها صحنه‏گردانهائى دارند، صحنه‏گردانهائى هم پیدا خواهند كرد."

9- پرهیز از افراط

"شرط دیگر این است كه در قضایا افراط وجود نداشته باشد. طبیعت جوان، طبیعت تحرك و تندى است. این دوره‏ى زندگى شما را ما هم گذرانده‏ایم؛ آن هم در دورانهاى انقلاب و اوائل مبارزات و اینها بوده. تندى را میدانم چیست. خیلى هم به ما نصیحت میكردند كه آقا تندى نكنید، ما میگفتیم كه نمیفهمند چقدر لازم است تندى كردن. میدانم تصور شما چیست، اما حالا از ما بشنوید دیگر. مراقب باشید تندروى، انسان را پیش نمیبرد. با فكر، تصمیم بگیرید. بنابراین توقع اینكه شماها مدبرانه و فكورانه فكر كنید و بدون تندروى، بدون افراط و تفریط توى قضایا، رفتار كنید، توقع زیادى نیست."

10- امید به آینده

رهبر

"عزیزان من! شرط اصلى فعالیت درست شما در این جبهه‏ى جنگ نرم، یكى‏اش نگاه خوشبینانه و امیدوارانه است. نگاهتان خوشبینانه باشد. ببینید، من در مورد بعضى‏تان به جاى پدربزرگ شما هستم. من نگاهم به آینده، خوشبینانه است؛ نه از روى توهم، بلكه از روى بصیرت. شما جوانید - مركز خوشبینى - مواظب باشید نگاهتان به آینده، نگاه بدبینانه نباشد؛ نگاه امیدوارانه باشد، نه نگاه نومیدانه. اگر نگاه نومیدانه شد، نگاه بدبینانه شد، نگاه «چه فایده‏اى دارد» شد، به دنبالش بى‏عملى، به دنبالش بى‏تحركى، به دنبالش انزواء است؛ مطلقاً دیگر حركتى وجود نخواهد داشت؛ همانى است كه دشمن میخواهد."

11- آینده نگری

"و همین جا به شما بگویم، مواظب باشید توى این قضایاى سیاسى كوچك و حقیر نبادا دانشگاه تحت تأثیر قرار بگیرد؛ مبادا كار علمى دانشگاه متزلزل شود؛ مبادا آزمایشگاه‏هاى ما، كلاسهاى ما، مراكز تحقیقاتى ما دچار آسیب بشوند؛ حواستان باشد. یعنى یكى از مسائل مهم در پیش روى شما، حفظ حركت علمى در دانشگاه‏هاست. دشمنها خیلى دوست میدارند كه دانشگاه ما یك مدتى لااقل دچار تعطیلى و تشنج و اختلالهاى گوناگونى باشد؛ این برایشان یك نقطه‏ى مطلوب است؛ هم از لحاظ سیاسى برایشان مطلوب است، هم از لحاظ بلندمدت؛ چون علم شما از لحاظ بلندمدت به ضرر آنهاست؛ لذا مطلوب این است كه دنبال علم نباشید."

شما به کمک این اصول می توانید به ارزیابی تحلیلهای ارائه شده از سوی نخبگان مبادرت کرده و جامعیت و روایی آنها را سنجش کنید.

12- آسیب شناسی

"من الان به شما عرض میكنم، اینها در نهایت شكست میخورند؛ اما درجه‏ى بیدارى و هوشیارى من و شما میتواند در میزان خسارت و ضررى كه وارد میكنند، تأثیر بگذارد. اگر هوشیار باشیم، نمیتوانند صدمه و ضررى بزنند. اگر غفلت كنیم، احساساتى بشویم، بى‏تدبیر عمل كنیم، یا خواب بمانیم و اینجور عوارض به سراغمان بیاید، ضرر و زیان و هزینه بالا خواهد بود؛ ولو در نهایت موفق نخواهند شد."

13- ارائه راهکار

"هرچه بگذرد هم باز بیكار نمیمانند؛ مگر آن وقتى كه شماها همت كنید؛ شما جوانها كشور را از لحاظ علمى، از لحاظ اقتصادى، از لحاظ امنیتى به نقطه‏اى برسانید كه امكان آسیب پذیرى‏اش نزدیك به صفر باشد؛ آن وقت كنار میكشند و توطئه‏ها تمام خواهد شد. اینى كه من توى این چند سال به دانشگاه‏ها مرتب راجع به مسائل علم و تحقیق و پژوهش و نوآورى و جنبش نرم‏افزارى و ارتباط صنعت و دانشگاه و اینها این همه تأكید كردم، براى خاطر این است كه یك ركن امنیت بلندمدت كشور و ملتتان علم است."

" حالا در جنگ نرم، چه كسانى باید میدان بیایند؟ قدر مسلّم نخبگان فكرى‏اند. یعنى شما افسران جوانِ جبهه‏ى مقابله‏ى با جنگ نرمید."

14- هدف را فراموش نکنیم

"هدف مشخص است: هدف، دفاع از نظام اسلامى و جمهورى اسلامى است در مقابله‏ى با یك حركت همه‏جانبه‏ى متكى به زور و تزویر و پول و امكانات عظیم پیشرفته‏ى علمىِ رسانه‏اى. باید با این جریان شیطانىِ خطرناك مقابله شود."

مقام معظم رهبری در این سخنرانی نه تنها تحلیلی جامع از انتخابات و تحولات بعد از آن ارائه دادند، بلکه اصول و معیارهایی را برای تحلیل رخدادهای سیاسی عرضه نمودند. بدیهی است برای رسیدن به یک تحلیل درست و مناسب توجه به تمامی این اصول و نه تنها بخشی از آنها ضروری است.

همچنین شما به کمک این اصول می توانید به ارزیابی تحلیلهای ارائه شده از سوی نخبگان مبادرت کرده و جامیعت و روایی آنها را سنجش کنید.

حمیدنساج

گروه جامعه و سیاست