امواج مرگ در سواحل غفلت (2)
عبرت های سونامی مهیب در آسیای جنوب شرقی - 2
تغییر محور زمین
سالم ماندن مسجدی بعد از زلزله سونامی
بنگاه های خبری دم به دم اعلام می کنند که صدها تن اقلام غذایی و امدادی به مناطق آسیب دیده ارسال شده است. سازمان ملل با هشدار نسبت به افزایش تلفات انسانی این حادثه فاجعه بار به طور دائم تاکید می کند که در صورت نرسیدن کمک های فوری به مناطق زلزله زده شمار تلفات به شدت افزایش خواهد یافت چرا که آلودگی آب ها، کمبود مواد غذایی و نبود سر پناه ، تهدیدی جدی برای بازماندگان پدیده «سونامی» در جنوب شرق آسیا است. کشورهای بسیاری برای پرداخت کمک های نقدی به زلزله زدگان و صدها میلیون دلار کمک امدادی متعهد شده اند اما حقیقت موجود در مناطق آسیب دیده حکایت دیگری دارد.
یک منبع موثق کمترین تاخیر برای پاسخ به نیازهای هزاران نفر از حادثه دیدگان را 48 تا 72 ساعت اعلام می کند و می افزاید: "بسیاری از کشورها از جمله آمریکا بر خلاف دادن وعده و وعید برای پرداخت کمک های مالی خود تاکنون به این وعده ها عمل نکرده اند." «کوفی عنان»، دبیر کل سازمان ملل متحد که در راس هیئت عالی رتبه ای از سازمان ملل روز پنج شنبه هفته گذشته عازم منطقه شده است، از خست کشورهای ثروتمند غربی و به خصوص آمریکا در ارائه کمک های نقدی به کشورهای آسیب دیده انتقاد کرده است.
فرصتی برای خود نمایی
ماجرا به همین جا ختم نمی شود چون ظاهراً برخی از کشورها به محض بروز واقعه دریا لرزه در اقیانوس هند و بحران های پس از آن در اثر پدیده «سونامی» برای نشان دادن چهره ای سخاوتمندانه از خود، از روش های شک برانگیز استفاده می کنند. این کشورها معمولاً بلافاصله پس از وقوع چنین فجایعی با ابراز همدردی ، رقم های کلان مادی را نیز به عنوان کمک نقدی به سرزمین های آسیب دیده اعلام می کنند.
یک مقام مسئول در ستاد بازسازی شهر «بم» در این باره می گوید: «نظیر این اتفاق در زلزله شهر«بم» نیز رخ داد. چنانچه پس از وقوع زلزله «بم» کشورهای خارجی، قول کمک یک میلیارد دلاری دادند اما تاکنون فقط 5/17 میلیون دلار به دست ایران رسیده است.» ظاهراً آمریکا و انگلیس در راس کشورهای بی صداقت در این زمینه شناخته شده اند. شبکه تلویزیونی الجزیره به نقل از روزنامه «البیان» چاپ امارات متحده عربی اعلام کرده است: « فاجعه امواج سهمگین ناشی از زلزله جنوب شرق آسیا بار دیگر نشان داد که کمک های آمریکا در درجه اول بر اساس منافع این کشور انجام می شود و معیارهای انسانی در مراتب بعدی قرار دارند.» بنابر این گزارش ، منابع اطلاع رسانی هنوز در جدی بودن کمک 350 میلیون دلاری آمریکا تردید دارند.
دولت انگلیس نیز در اذهان عمومی این سؤال را ایجاد کرده که آیا به واقع قصد پرداخت کمک نقدی به میلیون ها انسان بازمانده از زلزله را دارد یا خیر. «تونی بلر» نخست وزیر این کشور در آخرین مصاحبه مطبوعاتی اش که سه روز پیش برگزار شد به سؤالات خبرنگاران در باره رقم واقعی این کمک پاسخ نداد. «بلر» هم چنین به این سؤال که آیا کمک نقدی وعده داده شده به منظور حمایت از بازماندگان زلزله «بم» از سوی دولت وی پرداخت شده است یا نه، پاسخ نداد.
اگر چه از نظر دفتر هماهنگی امور انسان دوستانه سازمان ملل میزان کمک های قول داده شده از سوی کشورها رقم چشمگیری نیست و تا 10 روز پس از واقعه زیر دو میلیارد دلار بوده است ، با این حال سازمان مذکور به طور قطع به عملی شدن وعده ها برای پرداخت همین رقم هم اطمینان ندارد. روزنامه گاردین در این باره نوشته است: سازمان های خیریه و نهادهای بین المللی در هراس هستند کمک های مالی که به آنها وعده داده شده است عملی نشود زیرا دولت ها به طور سنتی به تعهدات انسان دوستانه خود عمل نمی کنند.
در میان 40 کشور جهان که در مجموع برای ارسال کمک سه میلیارد دلاری وعده داده اند، ژاپن با تعهد پانصد میلیون دلار سهم اصلی را بر عهده دارد. اقتصاد دان ها می گویند این کشور به دلیل سرمایه گذاری های قابل توجهی که در کشورهای منطقه جنوب شرق آسیا انجام داده و کشورهای این منطقه از جمله بازارهای عمده صادراتی ژاپن محسوب می شوند، زیر بار چنین تعهد مالی سنگینی رفته است. اما 5 میلیون نفر از ساکنان بی خانمان شده کشورهای آسیایی کاری به این امور ندارند. برای آنها این مهم است که کمک ها از راه برسد و مرهمی بر زخم های آوارگی، گرسنگی، فراق یاران و تنهایی شان باشد.
وجدان بیدار همه جا هست
ما با این غصه ها، قربت دیرینه داریم هنوز زخم های زلزله های بوئین زهرا، منجیل ، قائن و بم بر روح و جانمان است؛ شاید به همین دلیل بی سر و صدا و فارغ از هیاهوی تبلیغاتی آن چه را در توان داشتیم ارائه کردیم. بنا به اعلام جمعیت هلال احمر ایران بیش از 150 تن محموله امدادی همراه با عوامل امدادی از کشور ما به کشورهای زلزله زده ارسال شده است. این جمعیت از هم وطنان دعوت کرده است تا کمک های نقدی خود را به شماره حساب 99999 و کمک های ارزی خود را به شماره 702070 نزد بانک ملی ایران شعبه مرکزی به نام «جمعیت هلال احمر ایران» واریز کنند تا در اسرع وقت در اختیار همنوعان آسیب دیده قرار گیرد.
وجدان بیدار در همه جای دنیا هست. مهم نیست که دولت های نقابدار از هر فرصتی در راه مقاصد سیاسی خود بهره جویند. هنوز انسان هایی روی کره زمین هستند که وجدان و عاطفه را به زبان دنیای امروز ترجمه می کنند. «مایکل شوماخر» آلمانی، قهرمان «مسابقات اتومبیل رانی فرمول یک» جهان یکی از این آدم هاست. او که در سال گذشته نیز یک میلیون و 50 هزار یورو به صندوق حمایت از کودکان جهان کمک کرده بود، در روز چهارشنبه هفته قبل با کمک 10 میلیون دلاری خود به یاری زلزله زدگان جنوب آسیا شتافت. وی که از چهره های شاخص در جامعه ورزش دوستان دنیاست و تاکنون 7 عنوان قهرمانی در مسابقات اتومبیل رانی «فرمول یک» به دست آورده ، از معدود افرادی است که برای کمک به بازماندگان زلزله با سرعت وارد عرصه عمل شده و بدون تنگ نظری از ثروت شخصی خود این رقم را به آنان تقدیم کرده است.
اول «زلزله» ، بعد «وبا»
فرقی نمی کند که حادثه در کجا رخ دهد؛ کافی است ابعاد آن بزرگ باشد و قربانیان زیادی داشته باشد. آن وقت تازه کمبودها و نارسایی ها خود را به رخ می کشد. افسوس که کشف این کاستی ها به قیمت جان هزاران انسان تمام می شود. در حالی که جهانیان نگران سرنوشت بازماندگان امواج غول آسای پدیده «سونامی» در جنوب شرق آسیا هستند، خبرهای تازه نویدهای غم انگیزی دارد : «وبا» شیوع یافته است ؛ «مالاریا» و «تب دانگ» هم از دیگر تحفه های شوم «سونامی» هستند. این موضوع به قدری جدی است که رئیس مرکز مدیریت بیماری های وزرات بهداشت ضمن هشدار نسبت به شیوع انواع بیماری های عفونی واگیردار در منطقه زلزله زده جنوب شرق آسیا اعلام می کند که نگران انتقال بیماری های عفونی در کشور هستیم. دکتر «محمد مهدی گویا» با بیان این که در منطقه جنوب شرق آسیا علاوه بر زلزله، سیل هم جاری شده است، می گوید: «وجود آب های راکد، این مناطق را به بهترین منبع بیماری های عفونی در رأس آنها بیماری های اسهالی، وبا و سپس بیماری های تنفسی تبدیل کرده است.»
وی ادامه می دهد: «از بیماری های مهمی که بومی منطقه بوده و انتظار گسترش وسیع آن وجود دارد مالاریا و تب دانگ است که در 5 سال اخیر در منطقه جنوب شرق آسیا گسترش چشمگیری یافته است. اگر چه تاکنون موردی از این بیماری در کشور گزارش نشده ولی با افزایش موارد بیماری و تغییر منطقه جغرافیایی احتمال سرایت آن به ایران وجود دارد.»
به همه افرادی که قصد مسافرت به منطقه جنوب شرق آسیا را دارند توصیه شده که بهداشت فردی را رعایت و از آب آشامیدنی سالم استفاده کنند و قبل از سفر به پزشک مراجعه کنند و تحت معاینه قرار گیرند. سری لانکا یکی از نقاطی است که پس از فاجعه طبیعی ویرانگر، گرفتار بلایای تازه تری است. این بلای جدید ظهور اپیدمی وبا، مالاریا، تیفوس و سایر بیماری های عفونی به شکل فراگیر است که حتی می تواند از خودِ فاجعه زلزله دریایی مهیب تر باشد.
«منصور تاجر زاده» پزشک متخصص بیماری های عفونی با اشاره به یک ضرب المثل قدیمی با این مضمون که وقتی زلزله بیاید، وبا هم می آید، می گوید : «شیوع بیماری های مختلف عفونی پس از وقوع فجایع طبیعی نظیر زلزله ، امری طبیعی است اما کنترل این بیماری ها، اقدامی است که باید با به کارگیری امکانات پزشکی، سم زدایی و آموزش بازماندگان انجام شود. به نظر وی گستردگی این فاجعه و تبعاتی نظیر جاری شدن سیل، پس از آن باعث شده است که انواع بیماری در منطقه شیوع پیدا کند. دکتر «تاجر زاده» در برابر این سؤال که چگونه در روزهای پس از زلزله مهیب شهر «بم» در سال گذشته چنین اتفاق هایی رخ نداد، می گوید:« اولین موهبت الهی در این زمینه ، خشک بودن منطقه «بم» بود. پس از آن هم به دلیل محدود بودن منطقه زلزله زده و سرعت در امر کشف اجساد و دفن فوری آنها، هم چنین توزیع آب آشامیدنی سالم که مهم ترین عامل در حفظ سلامت بازماندگان و امدادگران در شهر زلزله زده بود، اصلی ترین دلایل کنترل بیماری های عفونی در زلزله سال گذشته شهر "بم"می باشند.»
تغییر محور چرخش زمین
زمین لرزه مهیبی که روز 26 دسامبر سال 2004 با قدرت 9/8 در مقیاس ریشتر در اعماق اقیانوس هند اتفاق افتاد اما امواج مرگبار آن تا صدها کیلومتر دورتر پیش رفت تا بزرگ ترین فاجعه انسانی ناشی از بلایایی طبیعی در قرن حاضر را بسازد، پیامدهای دیگری هم داشته است. در سایت های مربوط به موضوعات زمین شناسی اطلاعات فراوانی در هر لحظه در باره تغییر محور چرخش زمین، افزایش زمان شب و روز به اندازه یک ثانیه و اظهار نظر کارشناسان علوم مختلف در این باره، ارائه می شود.
زلزله شناسان آمریکایی می گویند که به نظر می رسد که جزیره «سوماترا» در اقیانوس هند به اندازه 40 متر حرکت کرده و محور چرخش زمین تغییر کرده است. گروهی از دانشمندان زمین شناس نیز با این عقیده موافق هستند. به نظر آنها زمین لرزه ای که مسبب حادثه «سونامی» آسیا بود آن قدر قوی بوده است که جغرافیای محلی را تغییر داده و باعث تغییر محل جزایر و سرزمین اصلی سوماترا به اندازه حدود 40 متر شده است. آنها فکر می کنند که انرژی آزاد شده توسط این زلزله آن قدر عظیم بوده که ممکن است سبب لرزش و تکان محور زمین شده باشد.
ژئو فیزیک دان ها این زلزله را یک «مگاترا» می نامند. این اصطلاح برای تغییرات بسیار زیاد و شگفت انگیز در سطح زمین استفاده می شود. در واقع این مگاترا باعث شده فشاری که در بیشتر از دو قرن آزاد می شد، در یک لحظه آزاد شود.
به گفته «کن هودنات» از سازمان زمین شناسی آمریکا (USGS)، بر اساس مدل سازی های لرزه ای، تعدادی از جزایر کوچکتر در قسمت بیرونی ساحل جنوب غربی سوماترا که محل وقوع زمین لرزه بوده ، ممکن است حدود 20 متر به سمت جنوب غربی جا به جا شده باشد که این لغزش بسیار بزرگی است.
همچنین ممکن است دماغه شمال غربی سوماترا حدود 36 متر به سمت جنوب غربی جا به جا شده باشد.
وی می گوید: «انرژی آزاد شده، هنگامی که دو طرف گسل زیردریایی در برابر هم لغزیده اند، احتمالاً باعث تکان محور زمین شده است. ما می توانیم حرکات بسیار کند و آهسته ای از زمین را آشکار کنیم و من انتظار دارم که زمین به خاطر آزاد شدن مقدار زیادی انرژی و حرکت ناگهانی توده ها، تکان خورده باشد.»
