زیبایی یا شرافت خانوادگی؟
ملاكهاى انتخاب همسر از منظر قرآن و روایات
انسان در سراسر زندگى با انتخابهایى روبهرو مىشود و بایسته است كه ملاكها و معیارهایى براى گزینش هر موضوع در دست داشته باشد؛ مانند انتخاب شغل، رشته تحصیلى، مسكن و ... فرد براساس منافع و شرایط و امكانات موجود، معیارهایى را تعریف و آنگاه گزینش مىكند، یكى از موضوعات و مسائل مهم زندگى ازدواج است كه نیازمند دقت و توجه بیشترى است؛ زیرا به تمام زندگى دنیوى و اخروى او ارتباط دارد و نسل آینده نیز از آن متأثر مىباشد. با توجه به اهمیت موضوع و پیامدهاى آن ضرورى است تا ملاكها و معیارهاى درست و منطقى ازدواج را بشناسیم.
قرآن كریم و روایات معصومان(ع) ملاكهاى مهمى را براى این مسئله بیان كرده است كه در این نوشتار به چند نمونه مىپردازیم:
امام صادق(ع) فرمودند: «انما المرائة قلاده فانظر ماتتقلد؛ زن به منزله گردنبندى است كه به گردن مىافكنى، سپس مراقب باش كه چه چیزى را به گردن مىافكنى.»
این ملاكها هم باید در مورد مردان باشد و هم درباره زنان، چنین نیست كه تنها زنان باید این صفات و ویژگىها و ملاكها را دارا باشند و مردان از آن مستثنا شوند.
1ـ ایمان و دیندارى
متون دینى ما، اولین و مهمترین ملاك در انتخاب همسر را دیندارى معرفى كرده است. قرآن كریم در همین زمینه مىفرماید: «ولا تنكحوا المشركات حتى یومن ولامه مؤمنه خیر من مشركه ولو اعجبتكم و لا تنكحو المشركین حتى یومنوا و لعبد مؤمن خیر من مشرك ولو اعجبكم اولئك یدعون الى النار واللّه یدعو الى الجنه؛ با زنان مشرك تا زمانى كه ایمان نیاوردهاند ازدواج نكنید،اگر چه بخاطر مال یا جمال و مقام (موقعیت)، شما را به شگفتى آورند و زنان خود را به ازدواج مردان مشرك و بتپرست تا ایمان نیاوردهاند در نیاورید اگر چه (مال و زیبایى و موقعیت) آنان شما را به شگفتى آورد (زیرا) آنها شما را به سوى آتش دعوت مىكنند و خداوند شما را دعوت به بهشت و آمرزش مىنماید.»(بقره-221)
امام صادق(ع) مىفرماید: «اگر مرد با زنى براى جمال یا مال ازدواج كند به همین امر واگذار مىشود ولى اگر براى دیندار بودن او ازدواج كند خدا مال و جمال را نیز نصیبش مىگرداند.»
و نیز رسول خدا(ص) مىفرماید: «هر كس با زنى براى مالش ازدواج كند خدا او را به همین امر واگذار مىنماید و هر كس كه براى جمالش ازدواج كند به چیزى مىرسد كه از آن كراهت دارد و هر كسى كه براى دیندارى ازدواج كند خداوند هر سه را برایش جمع مىكند.»
از این آیه و روایات بخوبى استفاده مىشود كسانى كه درصدد انتخاب همسر هستند باید ایمان و دیندارى را به عنوان شرط اصلى و ضرورى محسوب بدارند و براى یافتن آن كمال سعى و جدیت را به عمل آورند.
2ـ عقل و هوش
بعد از دیندارى، عقل و زیركى از مهمترین معیار و ملاك یك همسر خوب محسوب مىشود، اداره و تداوم و پیمودن راه راست و حل مشكلات زندگى كار آسانى نیست اگر همسران با هم تفاهم داشته باشند و موقعیت یكدیگر و شرایط و امكانات زندگى را خوب درك كنند، مىتوانند زندگى را بر پایه صحیحى استوار سازند و به انجام وظیفه مشغول باشند و به كانون خانواده صفا و محبت و گرمى دهند و با عقل و درایت مشكلات را حل و فصل كنند. همسر عاقل امكانات خانواده و شرایط و اوضاع زندگى را خوب درك مىكند، توقعات بیجا و بلندپروازى ندارد تا همسرش را در فشار قرار دهد.
زوجین هر چه عاقلتر باشند بهتر مىتوانند همسردارى كنند و وسیله آسایش و خوشى همدیگر را فراهم سازند و از اختلافات و مشكلات بكاهند. همسر عاقل ، گذشت و بردبارى دارد و با بهانههاى كوچك و جزئى زندگى را متلاشى نمىسازد.
به علاوه، عقل و هوش زن و شوهر در فرزندان نیز تأثیر دارد ، فرزندان خانواده خوش فهم و باهوش، غالبا زیرك مىشوند، و برعكس حماقت و نادانى پدر و مادر نیز در فرزند تأثیر دارد، همسر باهوش و عاقل بهتر مىتواند نسبت به تعلیم و تربیت فرزندانش انجام وظیفه نماید. بارى عقل و درایت یكى از معیارها و ملاكهاى مهم و بسیار با ارزش محسوب مىشود كه به هنگام گزینش همسر باید كاملاً مورد توجه قرار بگیرد.
امام على(ع) مىفرماید: «ایاكم و تزویج الحمقاء فان صحبتها بلاء و ولدها ضیاع؛ با انسان احمق و نافهم ازدواج نكنید زیرا معاشرت با او بلایى است عظیم و فرزندانش نیز ضایع خواهند شد.»
و نیز امام صادق(ع) مىفرماید: «العقل دلیل المؤمن؛ عقل دلیل و راهنماى مؤمن است.» از این روایات بخوبى استفاده مىشود كه عقل و هوش از بزرگترین معیارها و ملاكهایى است كه در انتخاب همسر باید مورد توجه دختر و پسر باشد.
3ـ اخلاق نیك
سومین معیار و ملاك در انتخاب همسر اخلاق حسنه است و این مطلب را مىتوان از قرآن كریم و روایات معصومان(ع) بخوبى استفاده كرد. قرآن كریم مىفرماید: «فانكحوا ما طاب لكم من النساء؛ با زنان پاك ازدواج كنید.»(نسا3)
همچنین رسول خدا(ع) مىفرماید: «اذا جائكم من ترضون خلقه و دینه فزوجوه الا تفعلوه تكن فتنه فى الارض و فساد كبیر؛ اگر كسى به عنوان خواستگارى به نزد شما آمد كه خلق و دینش را مىپسندید با او ازدواج كنید و اگر به این دستور عمل نكنید. فتنه و فساد بزرگى در زمین به وجود خواهد آمد.»
و نیر در روایات دیگر مىفرماید: «زوجها من رجل تقى فانه ان احبها اكرمها و ان ابغضها لم یظلمها؛ دخترت را به ازدواج انسان متقى و پرهیزكار در آور، زیرا اگر دخترت را دوست داشته باشد او را اكرام و احترام مىكند و اگر نسبت به او بغض داشته باشد به او ظلم نمىكند.»
حسین بشار واسطى مىگوید: «به امام رضا(ع) نوشتم، یكى از خویشاوندان از دخترم خواستگارى كرده است اما بد اخلاق است امام(ع) فرمود: «اگر بد اخلاق است دختر به او نده.»
زندگى با زن و مردى داراى كمالات و زیبایى، اما بد اخلاق و بد رفتار و تندخو، رنجآور خواهد بود و انسان هر روز آرزوى مرگ مىكند. زیرا دیدن حالات و رفتار و مشاهده گفتارهاى تند و خشن او از تحمل هر انسان صبور و شكیبایى خارج است بنابراین شرط اساس زندگى سالم، صمیمى، با نشاط و با صفا، داشتن همسرى خوش اخلاق و عفیف و نیك گفتار است.
4ـ عفت و پاكدامنی
از جمله ملاكهاى بسیار مهم و ضرورى در انتخاب همسر، عفت و پاكدامنى است. اگر به قرآن كریم و روایات معصومان مراجعه كنیم بخوبى مىفهمیم كه آنان به عفت و پاكدامنى تأكید فراوان مىكردند. بنا بر روایت خداوند متعال مىفرماید: «وقتى اراده كنم كه خیر دنیا و آخرت را براى یك مسلمان جمع كنم قلبى خاشع و زبانى ذاكر و تنى صابر بر بلا به او عطا مىكند و همسرى به او مىدهم كه از نگاه كردن به وى شادمان شود، و آن زن در غیاب شوهر از نفس خودش و مال شوهرش نگهدارى كند.»
همچنین امام صادق(ع) مىفرماید: «كفو بودن در این است كه عفیف باشد و از امكانات اقتصادى نیز برخوردار باشد.
امام صادق(ع) درباره پاكى درونى و منش زنان در سرنوشت و تربیت بهتر و برتر كودكان فرموده است: «طوبى لمن كانت امه عفیفه؛ خوشا به حال كسى كه مادرش پاكدامن باشد.»
در فرهنگ دینى و سفارش پیشوایان معصوم(ه) كه اینقدر به پاكى و عفت مردان و زنان تأكید شده است براى آن است كه اگر پدر و مادر بد رفتار و ناپاك باشد و توجه به دستورات شرعى نداشته باشند، در اخلاق و روش كودك اثر نامطلوبى برجاى خواهد گذاشت و اغلب كودكان و بخصوص دختران قدم جاى قدم مادران مىگذارند.
5 ـ شرافت خانوادگى
پنجمین ملاك در انتخاب همسر اصالت و شرافت خانوادگى است كه باید مورد توجه قرار بگیرد در همین زمینه قرآن كریم مىفرماید: «والبلد الطیب یخرج نباته باذن ربه والذى خبث لایخرج الا نكدا؛ سرزمین پاكیزه (و شیرین) گیاهش به فرمان پروردگار مىروید، اما سرزمینهاى بد طینت (و شورهزار) جز گیاه ناچیز و بىارزش از آن نمىروید.»(اعراف-58)
همچنین رسول خدا(ص) مىفرماید: «اى مردم از گیاهانى كه بر مزبلهها مىروید اجتناب نمایید، گفته شد: یا رسولاللّه مقصود شما از گیاه و سبزى كه بر مزبله مىروید چیست؟ زن زیبایى كه در خانواده پست و فرومایه پرورش مىیابد.»
بنابراین باید در انتخاب همسر بسیار دقت كرد و از خانواده داراى كرامت و شرافت و اصالت همسر را برگزید. در غیر این صورت آثار منفى رشد و تربیت خانوادگى در آینده زندگى مشترك و نسل آینده تأثیر زیادى برجاى خواهد گذاشت. پیامبر اسلام فرمودند: «وانظر فى اى نصاب تضع ولدك فان العرق دساس؛ بنگر كه فرزند خود را در چه مكانى قرار مىدهى زیرا رگ و ریشه در فرزند اثر مىگذارد.»
و نیز فرمودند: «تزوجوا فى الحجرالصالح، فان العرق دساس؛ با خانوادهاى خوب و شایسته وصلت كنید زیرا خون اثر دارد.»
باید براى گزینش همسر ملاكها و معیارهاى منطقى و درستى در دست داشته باشیم بهترین ملاكها در آیات و قرآن كریم در روایات معصومان(ع) بیان شده است توجه به آنها زمینهساز ازدواجى سالم و هدفمند است این ملاك از سوى خالق هستى و رسولى الهى و اولیاء الهى بیان شده است. آنان با اسرار هستى آشنایند و بهترین راهنمایان زندگى هستند باید دانست كه برخوردارى از هر كدام از این ملاكها نسبى است و وجود تمام ملاكها در یك فرد تقریبا محال به نظر مىرسد.
منبع :پیام زن
تنظیم برای تبیان :داوودی
مقالات مرتبط :
