طلبگی مادام العمر!

هم اکنون در کلاس‌های درس خارج برخی افراد میان‌سال یا مسن دیده می‌شوند که به صورت منظم در دروس شرکت می‌کنند. به صورت طبیعی این سؤال پیش می‌آید که طلبه چند سال لازم است درس بخواند و از چه تاریخی تحصیل خود را خاتمه یافته تلقی کند؟ آیا این سبک دانش‌آموزی تا پایان عمر ارزش به شمار می‌رود؟ برخی می‌گویند طلبه تا آخر عمر باید درس بخواند و هرگز کار دانش‌آموزی و طلبگی را رها نکند. این گروه به بیان شریف «اطلبوا العلم من المهد الی اللحد» و «طلب العلم فریضه علی کل مسلم و مسلمه» استناد می‌کنند. اینجا این پرسش پدید می‌آید که دوره دوم زندگی حوزوی از کی آغاز می‌شود یعنی هویت تحصیلی طلبه از چه زمان به هویت فرهنگی تغییر می‌کند؟ و از چه تاریخی او باید به تعهد اجتماعی خود مشغول گردد؟ آیا تحصیل علم تا پایان عمر بدین ترتیب مصداق علم لاینفع قرار نمی‌گیرد؟ علمی که باید از آن به خدا پناه برد؛اللّهُمّ انّی اَعوذُ بِکَ مِن عِلم لایَنفَع.طلبه ممکن است پس از اتمام سطح اول یعنی یک دور آشنایی اجمالی با علوم اسلامی درس را رها کند و به خدمات اجتماعی بپردازد. برخی از طلاب نیز تا پایان سطح سه یعنی ابتدای درس خارج به تحصیل خود ادامه می‌دهند و پس از آن به ارائة خدمات اجتماعی می‌پردازند. بی‌شک برای خدمت بیشتر باید دانش و مهارت بیشتری در اختیار داشت. اما باید بدانیم که این دانش و مهارت الزاما در کلاس‌های دروس رسمی حوزه حاصل نمی‌شود. چه بسا دوره‌های آموزشی و کارگاه‌های علمی متفرقه در حوزه یا خارج از آن در به‌دست آوردن دانش لازم برای خدمت مفیدتر باشد. چه بسا دانش و مهارت انسان در ضمن کار و تجربه جدی اجتماعی افزایش یابد. به یقین طلب علم تا پایان عمر شامل همه این مصادیق می‌شود. آنچه مهم است تلاش جدی برای رشد علمی مستمر در طول دوره حیات است. این رشد علمی ممکن است از مطالعة فراوان یا از ارتباط با فضاهای علمی و پژوهشی یا از تعامل با صحنة عمل اجتماعی حاصل شود. انتقال طلبه

از همه نمی‌توان انتظار داشت که تا مراحل بالای دانش دین رشد کنند و نباید الگویی در نظر گرفت که میان همه و هیچ یا صفر و صد حالت واسطه‌ای نبیند. برخی گمان می‌کنند که طلبه باید مانند شهید مطهری گردد و اگر به آن درجه از علم و فضل و تقوا نرسد حق اظهار نظر و ورود به عرصة اجتماع را ندارد. برای همین لازم است که برنامة تحصیلی خود را تا رسیدن به اجتهاد کامل در شاخه‌های مختلف علوم اسلامی و کسب توان‌مندی عالی در معارف الهی ادامه دهد. غافل از اینکه اولا برخی از افراد زمینه و ظرفیت ذاتی چنین مرتبه‌ای را ندارند. برخی نیز زمینه‌های خداداد فراوانی برای ایفای نقش‌های دیگر دارند گرچه ممکن است در تحقیقات اسلامی موفق نباشند. علاوه بر این برای مطهری شدن نیز ارتباط اجتماعی فعال لازم است و با اکتفا به برنامة دروس رسمی حوزه نمی‌توان مطهری شد.

منبع: کتاب راه و رسم طلبگی،تالیف محمد عالم زاده نوری

تنظیم: سیدکریم قاسم زاده-حوزه علمیه تبیان