اگر از بی نظمی خسته شده اید

در این مقاله قصد داریم  4 عامل مهم كه سبب بی نظمی در امور فردی می شود را مورد بررسی قرار دهیم . باشد كه این مختصر ، بتواند راهگشایی گردد در ایجاد نظم  در زندگی مان :

1- امروز و فردا كردن 

از عوامل بى نظمى ، واگذارى كار هر روز، به روز دیگر و امروز و فردا كردن است . امیر مومنان (ع ) مى فرماید:

و امض لكل یوم عمله ؛ فان لكل یوم ما فیه ؛ (1)

در هر روز، كار همان روز را انجام بده ؛ زیرا، براى هر روز، كارى مخصوص بدان است . آن حضرت (ع ) در نامه اى به یكى از یارانش مى نگارد:

باقى مانده عمرت را در یاب و امروز و فردا نكن . كسانى كه پیش از تو مى زیسته اند، با آرزوها و امروز و فردا كردن ، كارها را به تاخیر افكنده تا به هلاكت رسیده اند و سرانجام ، در حال غفلت ، مرگ ناگهانى آنان را فرا گرفته است .

امام باقر (ع ) مى فرماید:

ایاك و التسویف ؛ فانه بحر یغرق فیه الهلكى ؛ 2

از تاخیر انداختن كارها، بر حذر باش كه آن ، دریایى است كه در آن هلاك شده ها غرق شده اند.

2- سستى و تنبلى 

یكى دیگر از مهم ترین عوامل بى نظمى ، سستى و تنبلى است . اگر سستى و تنبلى از درى وارد شود، انضباط و جدیت از درى دیگر خارج مى شود. در سخنى نورانى از امام صادق (ع ) آمده است :

عدو العمل الكسل ؛ (6)

سستى و تنبلى ، دشمن عمل است .

آفة النجاح الكسل ؛ (7)

آفت رستگارى ، كاهلى است .

امیر مومنان (ع ) به همام فرمود:

یا همام !المومن هو... هشاش ، بشاش ، لابعباس و لا بجساس ؛ (8)

اى همام !مومن ،... هوش مند، با نشاط، خوش رو است ، نه عبوس و عیب جو.

در جایى دیگر مى فرماید:

من اطاع التوانى ضیع الحقوق ؛ (9)

آن كس كه در كارها سستى ورزد، حقوق افراد را تباه مى سازد.

التفریط مصیبة القادر؛ (10)

سستى و تنبلى ، مصیبت شخص توانا است .

نتیجه سستى و تنبلى ، افزون بر بى نظمى ، سهل انگارى و كم كارى است كه در روایات بسیار نكوهش شده است . در حدیثى از امام صادق (ع ) آمده است :

من فرط تورط؛ (11)

آن كس كه در كارها سهل انگارى و كوتاهى كند، در گرداب مشكلات گرفتار مى آید.

و در سخنى نورانى از امام هادى (ع ) آمده است :

اذكر حسرات التفریط باخذ تقدیم الحزم ؛

حسرت پشیمانى كم كارى را به یادآور و دورنگرى را پیشه ساز.

امیر مومنان (ع ) نیز مى فرماید:

ایاكم و التفریط فتقع الحسرة حین لا تنفع الحسرة ؛ (12)

از كوتاهى و كم كارى بپرهیزید، چون در حسرت و ندامت گرفتار مى شوید، آن گاه كه حسرت سودى نبخشد.

3- شتاب بى جا 

یكى دیگر از عوامل بى نظمى ، شتاب بى جاست . هر كارى را وقتى است كه باید در آن انجام شود. شتاب در چنین كارى ، باعث مى شود كه به درستى انجام نشود. پیشواى پارسایان ، حضرت على (ع ) در نامه اش به مالك اشتر، او را از شتاب زدگى بر حذر مى دارد و مى فرماید:

ایاك و العجلة بالامور قبل اوآنها؛ (4)

بر حذر باش از شتاب زدگى در كارها، پیش از رسیدن وقت آنها.

آن حضرت در نكوهش شتاب بى جا مى فرماید:

قلما تنجح حیلة العجول ...؛ (5)

كم است كه چاره شخص شتاب زده ، به فرجام برسد.

4- در نظر نگرفتن اولویت ها 

از دیگر عوامل بى نظمى ، این است كه انسان ، در كارها، اولویت را در نظر نگیرد و به جاى این كه مهم ترین كارها را مقدم بدارد، به كارهاى دیگر بپردازد. امیر مومنان (ع ) مى فرماید:

ان رایك لا یتبع لكل شى ء ففرغه للمهم ؛ (13)

همانا فكر و اندیشه تو، گنجایش همه كارها را ندارد پس ، آن را براى كارهاى مهم فارغ ساز.

در حدیثى دیگر مى فرماید:

من اشتغل بغیر المهم ضیع الاهم ؛ (14)

آن كس كه فكر و نیروى خود را به كارهاى غیر مهم مشغول دارد، كارهاى مهم را تباه مى كند.

حضرت على (ع ) سبب از هم گسیختگى و فروپاشى نظام حكومت را، تباه ساختن مسائل اصلى ، پرداختن به مسائل فرعى ، مقدم داشتن افراد فرومایه و دورى جستن از خردمندان معرفى مى كند. (15)

5- فرو گذاشتن وظیفه خویش و دخالت در كار دیگران 

یكى دیگر از عواملى كه باعث فرو پاشیدن كاخ نظم مى شود، این است كه انسان ، وظیفه خویش را انجام ندهد و در كار و مسئولیت دیگران دخالت ورزد، مولاى متقیان (ع ) مى فرماید:

اقصر رایك على ما یلزمك تسلم ودع الخوض فیما لا یعنیك تكرم ؛ (16)

فكرت را به آن چه بر تو لازم است ، اختصاص ده ، تا سالم بمانى ، و از فرو رفتن در كارى كه مربوط به تو نیست ، بگریز تا ارجمند باشى .

اقصر همك على ما یلزمك و لا تخض فیما لا یعنیك ؛ (17)

همت خود را بر آن چه لازم و مربوط به تو است منحصر ساز و در آن چه از تو نخواسته اند فرو مرو.

در حدیثى دیگر از آن حضرت آمده است :

شر ما شغل به المرء وقته الفضول ؛ (18)

بدترین چیزى كه انسان وقت خود را به آن مشغول مى سازد، كارهاى بیهوده است .

نیز، مى فرماید:

من اوما الى متفاوت خذلته الحیل ؛ (19)

كسى كه به كارهاى گوناگون بپردازد، نقشه ها و پیش بینى هایش به جایى نمى رسد.

امید وارم با رعایت این نکات همیشه موفق باشید واز وقتتان کمال استفاده را بکنید.

پی نوشت ها :

1) نهج البلاغه فیض الاسلام ، نامه 53،ص 1022

2) میزان الحكمه ، ج 4،ص 589

3) غرر الحكم ، ترجمه شیخ الاسلامى ، ج 1،ص 210

4) نهج البلاغه ، نامه 53

5) غرر الحكم ، ترجمه شیخ الاسلامى ،ص 890

6) اصول كافى ، ج 5،ص 85

7) غرر الحكم ، ج 1،ص 274

8) اصول كافى ، ج 2،ص 229

9) نهج البلاغه ، حكمت 231

10) غرر الحكم ، ترجمه شیخ الاسلامى ، ج 1،ص 1142؛ میزان الحكمه ، ج 7،ص 454.

11) میزان الحكمه ، ج 7،ص 454

12) میزان الحكمه ، ج 7،ص 454

13) غرر الحكم ، ترجمه شیخ الاسلامى ، ج 1،ص 570

14) الحیاة ، ج 1،ص 345

15) همان ،ص 345

16) غرر الحكم ، ترجمه محمد على انصارى ، ج 1،ص 113

17) همان ،ص 111.

18) میزان الحكمه ، ج 6،ص 541

19) نهج البلاغه فیض الاسلام ، حكمت 395

منبع : برگرفته از كتاب " نظم و انضباط " - مؤ لف : مركز پژوهش هاى اسلامى صدا و سیما گروه معارف

تنظیم برای تبیان :داوودی

مقالات مرتبط :

هر روز بهتر از دیروز

فرمول شناسایی اهداف انحرافی

اراده کنید تا متحول شوید