آداب میهمانى الهى
آداب میهمانى الهى را مىتوان به سه دسته تقسیم كرد:
1- آدابى كه توجه و پایبندى به آنها، شرط حتمى براى ورود به میهمانى الهى است. این دسته، عبارت است از پرهیز از مفطِرات روزه1 به قصد قربت .
جایگاه بررسى این دسته از آداب(احكام)، فقه است و چون «رسالههاى عملیّه» آنها را به نحو مبسوط بیان كردهاند، نیازى به طرح تفصیلى این مباحث در این مجموعه نیست .
2- آدابى كه رعایت آنها، شرط ضرورى براى بهرهبردارى انسان از این ضیافت الهى در جهت تجدید حیات معنوى خویش و رسیدن به تكامل روحى است .
آنچه جامع همه آداب این دسته است، پرهیز از محرّمات الهى است. از این رو، در گزارش خطبه معروفى كه پیامبر (صلىاللهعلیهوآله) در آستانه ماه رمضان فرمود، آمده است كه امام على (علیهالسلام) در اثناى آن پرسید:
یا رَسولَ اللهِ، ما أفضَلُ الأَعمالِ فی هذَا الشَّهرِ؟ اى پیامبر خدا! بهترینِ كارها در این ماه چیست؟
پیامبر خدا پاسخ داد:
الوَرَعُ عَن مَحارِمِ اللهِ2؛ «پرهیز از محرّمات الهى.»
در تبیین پاسخ پیامبر، مىتوان گفت كه گناهان، آفاتى هستند كه حیات معنوى انسان را تهدید مىكنند و مانع شكوفایى آن مىشوند.
از این رو ، با وجود گناهان ـ كه مانع رشد معنوى انساناند ـ روزه هرگز نمىتواند موجب تحوّل معنوى در انسان شود. بنابراین، روزهدارِ مبتلا به آفت گناه، از روزهاش بهره نمىبرد و به تعبیر پیامبر خدا:
رُبَّ صائِمٍ حَظُّهُ مِن صِیامِهِ الجوعُ وَ العَطَشُ، و رُبَّ قائِمٍ حَظُّهُ مِن قِیامِهِ السَّهَرُ3
چه بسا روزهدارى كه بهرهاش از روزه خویش، گرسنگى و تشنگى است و چه بسا نمازخوانى كه بهرهاش از سحرخیزى، بیدار ماندن است!
امام على (علیهالسلام) نیز در این زمینه مىفرماید:
كَم مِن صائِمٍ لَیسَ لَهُ مِن صِیامِهِ إلاَّ الجوعُ وَ الظَّمَأُ ، و كَم مِن قائِمٍ لَیسَ لَهُ مِن قِیامِهِ إلاَّ السَّهَرُ و العَناءُ ، حَبَّذا نَومُ الأَكیاسِ و إفطارُهُم4
چه بسا روزهدارى كه از روزهاش جز گرسنگى و تشنگى، بهرهاى ندارد و چه بسا نمازخوانى كه از نمازش جز بیدارى و رنج، بهرهاى نمىبرد . خوشا خواب و خوراكِ خردمندان هوشیار!5
بنابراین، پرهیز از مفطِرات روزه، شرط ورود به میهمانى الهى است و پرهیز از گناهان، شرط بهرهورى از بركات آن .
3- آدابى كه مراعات آنها، شرط رسیدن به بهرهورى كامل از میهمانى الهى است. اگر از بخش سوم، باب اوّل را استثنا كنیم، ابواب دیگر این بخش به این دسته از آداب مىپردازند. تلاش شده تا همه عناصرى كه در متون و منابع اسلامى، به تحقّق این نوع بهرهورى از میهمانى الهى نقش دارند، گردآورى شوند؛ لیكن باید توجه داشت كه اینها آداب استحبابىاند و هر كس مىتواند به اندازه توان و حال و فرصتى كه دارد، از آنها بهرهمند گردد.
برگرفته از کتاب ماه خدا، محمدی ری شهری
گروه دین و اندیشه تبیان، هدهدی
1- مفطِرات روزه، عبارتاند از: خوردن و آشامیدن، جِماع (آمیزش)، استمنا، دروغ بستن به خدا و پیامبر (صلىاللهعلیهوآله) و امامان معصوم(علیهمالسلام)، رساندن غبار غلیظ به حلق، فرو بردن تمام سر در آب، باقى ماندن بر حال جنابت یا حیض یا نفاس تا اذان صبح، اماله كردن با چیزهاى روان، قى كردن عمدى .
2- براى آگاهى از متن كامل حدیث و منابع آن ر . ك : ص 160 ح 218 و ص 244 ح 263 .
3- الأمالى، طوسى، 166/ 277، فضائل الأشهر الثلاثة، 144/158، بحارالأنوار، 96/ 289/4؛ سنن ابن ماجة، 1/539/1690، سنن الدارمى، 2/757/2620، مسند ابن حنبل، 3/307/8865، السنن الكبرى، 4/ 449 / 8313 ، المعجم الكبیر، 12/292/13413، كنز العمّال، 3/473/7490 و 7491 .
4- نهج البلاغة، حكمت 145، خصائص الأئمة علیهمالسلام، 104، روضة الواعظین، 383، بحارالأنوار، 96/ 294/ 22 .
5 - مقصود از «هوشیاران» در این جا، عالمان عارفاند؛ چرا كه عبادت آنان، با عقاید صحیحشان، مطابق است (شرح نهج البلاغه، 18/ 334) .
