چهل حدیث در باب روزه
قال الله تبارك و تعالى: «أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ كُتِبَ عَلَیْكُمُ الصِّیَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ؛ اى كسانى كه ایمان آوردهاید روزه بر شما نوشته (واجب) شد، چنانكه بر آنان كه پیش از شما بودهاند واجب شده بود باشد كه پرهیزگار شوید. (سوره بقره، آیه 183)
1) پایههاى اسلام
قال الباقر علیهالسلام:
بنى الاسلام على خمسة اشیاء، على الصلوة و الزكاة و الحج و الصوم و الولایه؛ اسلام بر پنج چیز استوار است، بر نماز و زكات حج و روزه و ولایت (رهبرى اسلامى). (فروع كافى، ج 4، ص 62، ح 1)
2) فلسفه روزه
قال الصادق علیهالسلام:
انما فرض الله الصیام لیستوى به الغنى و الفقیر؛ خداوند روزه را واجب كرده تا بدین وسیله دارا و ندار (غنى و فقیر) مساوى گردند. (من لا یحضره الفقیه، ج 2، ص 43، ح 1)
3) روزه آزمون اخلاص
قال امیرالمومنین علیهالسلام:
فرض الله... الصیام ابتلاء لاخلاص الخلق؛ خداوند روزه را واجب كرد تا به وسیله آن اخلاص خلق را بیازماید.
(نهجالبلاغه، حكمت 252)
4) روزه یادآور قیامت
قال الرضا علیهالسلام:
انما امروا بالصوم لكى یعرفوا الم الجوع و العطش فیستدلوا على فقر الاخر؛ مردم به انجام روزه امر شدهاند تا درد گرسنگى و تشنگى را بفهمند و به واسطه آن فقر و بیچارگى آخرت را بیابند.
(وسائل الشیعه، ج 4، ص 4، ح 5/ علل الشرایع، ص 10)
5) روزه زكات بدن
قال رسول الله صلّى الله علیه وآله:
لكل شیئى زكاة و زكاة الابدان الصیام؛ براى هر چیزى زكاتى است و زكات بدنها روزه است.
(الكافى، ج 4، ص 62، ح 3)
6) روزه سپر آتش
قال رسول الله صلّى الله علیه وآله:
الصوم جنة من النار؛ روزه سپر آتش (جهنم) است. «یعنى به واسطه روزه گرفتن انسان از آتش جهنم در امان خواهد بود.» (الكافى، ج 4، ص 162)
7) اهمیت روزه
قال رسول الله صلّى الله علیه وآله:
الصوم فى الحر جهاد؛ روزه گرفتن در گرما، جهاد است.
(بحارالانوار، ج 96، ص 257)
8) روزه نفس
قال امیرالمومنین علیهالسلام:
صوم النفس عن لذات الدنیا انفع الصیام؛ روزه نفس از لذتهاى دنیوى سودمندترین روزههاست.
(غرر الحكم، ج 1، ص 416، ح 64)
9) روزه واقعى
قال امیرالمومنین علیهالسلام:
الصیام اجتناب المحارم كما یمتنع الرجل من الطعام و الشراب؛ روزه پرهیز از حرامها است همچنانكه شخص از خوردنى و نوشیدنى پرهیز مىكند.
(بحارالانوار، ج 93، ص 249)
10) برترین روزه
قال امیرالمومنین علیهالسلام:
صوم القلب خیر من صیام اللسان و صوم اللسان خیر من صیام البطن؛ روزه قلب بهتر از روزه زبان است و روزه زبان بهتر از روزه شكم است.
(غرر الحكم، ج 1، ص 417، ح 80)
11) روزه چشم و گوش
قال الصادق علیهالسلام:
اذا صمت فلیصم سمعك و بصرك و شعرك و جلدك؛ آنگاه كه روزه مىگیرى باید چشم و گوش و مو و پوست تو هم روزهدار باشند.«یعنى از گناهان پرهیز كند.»
(الكافى، ج 4، ص 87، ح 1)
12) روزه اعضا و جوارح
عن فاطمة الزهرا سلام الله علیها:
ما یصنع الصائم بصیامه اذا لم یصن لسانه و سمعه و بصره و جوارحه؛ روزهدارى كه زبان و گوش و چشم و جوارح خود را حفظ نكرده روزهاش به چه كارش خواهد آمد.
بحارالانوار، ج 93، ص 295)
13) روزه ناقص
قال الباقر علیهالسلام:
لا صیام لمن عصى الامام و لا صیام لعبد ابق حتى یرجع و لا صیام لامراة ناشزة حتى تتوب و لاصیام لولد عاق حتى یبر؛
روزه این افراد كامل نیست:
1- كسى كه امام (رهبر) را نافرمانى كند.
2 - بنده فرارى تا زمانى كه برگردد.
3 - زنى كه اطاعت شوهر نكرده تا این كه توبه كند.
4 - فرزندى كه نافرمان شده تا این كه فرمانبردار شود.
(بحارالانوار، ج 93، ص 295)
14) روزه بى ارزش
قال امیرالمومنین علیهالسلام:
كم من صائم لیس له من صیامه الا الجوع و الظما و كم من قائم لیس له من قیامه الا السهر و العناء؛
چه بسا روزهدارى كه از روزهاش جز گرسنگى و تشنگى بهرهاى ندارد و چه بسا شب زندهدارى كه از نمازش جز بیخوابى و سختى سودى نمىبرد.
(نهج البلاغه، حكمت 145)
15) روزه و صبر
عن الصادق علیهالسلام فى قول الله عزوجل:
«واستعینوا بالصبر و الصلوة»
قال: الصبر الصوم.
خداوند عزوجل كه فرموده است: از صبر و نماز كمك بگیرید، صبر، روزه است.(وسائل الشیعه، ج 7، ص 298، ح 3)
16) روزه و صدقه
قال الصادق علیهالسلام:
صدقه درهم افضل من صیام یوم؛ یك درهم صدقه دادن از یك روز روزه مستحبى برتر و والاتر است.
(وسائل الشیعه، ج 7، ص 218، ح 6)
17) پاداش روزه
قال رسول الله صلّى الله علیه وآله: قال الله تعالى:
الصوم لى و انا اجزى به؛ روزه براى من است و من پاداش آن را مىدهم.
(وسائل الشیعه، ج 7، ص 294، ح 15 و 16 ؛ 27 و 30)
18) جرعه نوشان بهشت
قال رسول الله صلّى الله علیه و آله:
من منعه الصوم من طعام یشتهیه كان حقا على الله ان یطعمه من طعام الجنة و یسقیه من شرابها؛ كسى كه روزه او را از غذاهاى مورد علاقهاش باز دارد بر خداست كه به او از غذاهاى بهشتى بخورانند و از شرابهاى بهشتى به او بنوشاند.
(بحارالانوار، ج 93، ص 331)
19) خوشا بحال روزهداران
قال رسول الله صلّى الله علیه وآله:
طوبى لمن ظما او جاع لله اولئك الذین یشبعون یوم القیامة؛ خوشا بحال كسانى كه براى خدا گرسنه و تشنه شدهاند اینان در روز قیامت سیر مىشوند.
(وسائل الشیعه، ج 7، ص 299، ح2)
20) مژده به روزهداران
قال الصادق علیهالسلام:
من صام لله عزوجل یوما فى شدة الحر فاصابه ظما و كل الله به الف ملك یمسحون وجهه و یبشرونه حتى اذا افطر؛ هر كس كه در روز بسیار گرم براى خدا روزه بگیرد و تشنه شود خداوند هزار فرشته را مىگمارد تا دست به چهره او بكشند و او را بشارت دهند تا هنگامى كه افطار كند.
(الكافى، ج 4، ص 64، ح 8/ بحارالانوار، ج 93، ص 247)
21) شادى روزهدار
قال الصادق علیهالسلام:
للصائم فرحتان فرحة عند افطاره و فرحة عند لقاء ربه؛ براى روزهدار دو سرور و خوشحالى است:
1- هنگام افطار
2- هنگام لقاء پروردگار (وقت مردن و در قیامت)
(وسائل الشیعه، ج 7، ص 290 و 294 ح6 و 26)
22) بهشت و باب روزهدارن
قال رسول الله صلّى الله علیه و آله:
ان للجنة بابا یدعى الریان لا یدخل منه الا الصائمون؛ براى بهشت درى است به نام (ریان) كه از آن فقط روزهداران وارد مىشوند.
(وسائل الشیعه، ج 7، ص 295، ح31/ معانى الاخبار، ص 116)
23) دعاى روزهداران
قال الكاظم علیهالسلام:
دعوة الصائم تستجاب عند افطاره؛ دعاى شخص روزهدار هنگام افطار مستجاب مىشود.
(بحارالانوار، ج 92، ص 255، ح 33)
24) بهار مومنان
قال رسول الله صلّى الله علیه و آله:
الشتاء ربیع المومن یطول فیه لیله فیستعین به على قیامه و یقصر فیه نهاره فیستعین به على صیامه؛ زمستان بهار مومن است از شبهاى طولانىاش براى شب زندهدارى و از روزهاى كوتاهش براى روزهدارى بهره مىگیرد.
(وسائل الشیعه، ج 7، ص 302، ح 3)
25) روزه مستحبى
قال الصادق علیهالسلام:
من جاء بالحسنة فله عشر امثالها من ذلك صیام ثلاثة ایام من كل شهر؛ هر كس كار نیكى انجام دهد ده برابر آن پاداش دارد و از جمله آنها سه روز روزه در هر ماه است.
(وسائل الشیعه، ج 7، ص 313، ح 33)
26)روزه ماه رجب
قال الكاظم علیهالسلام:
رجب نهر فى الجنه اشد بیاضا من اللبن و احلى من العسل فمن صام یوما من رجب سقاه الله من ذلك النهر؛ رجب نام نهرى است در بهشت از شیر سفیدتر و از عسل شیرینتر هر كس یك روز از ماه رجب را روزه بگیرد خداوند از آن نهر به او مىنوشاند.
(من لا یحضره الفقیه، ج 2، ص 56، ح 2 / وسائل الشیعه، ج 7، ص 350، ح 3)
27) روزه ماه شعبان
قال الصادق علیهالسلام:
من صام ثلاثة ایام من اخر شعبان و وصلها بشهر رمضان كتب الله له صوم شهرین متتابعین؛ هر كس سه روز آخر ماه شعبان را روزه بگیرد و به روزه ماه رمضان وصل كند خداوند ثواب روزه دو ماه پى در پى را برایش محسوب مىكند.
(وسائل الشیعه، ج 7، ص 375، ح 22)
28) افطارى دادن(1)
قال الصادق علیهالسلام:
من فطر صائما فله مثل اجره؛ هر كس روزهدارى را افطار دهد، براى او هم مثل اجر روزهدار است.
(الكافى، ج 4، ص 68، ح 1)
29) افطارى دادن (2)
قال الكاظم علیهالسلام:
فطرك اخاك الصائم خیر من صیامك؛ افطارى دادن به برادر روزهدارت از گرفتن روزه (مستحبى) بهتر است.
(الكافى، ج 4، ص 68، ح 2)
30) روزه خوارى
قال الصادق علیهالسلام:
من افطر یوما من شهر رمضان خرج روح الایمان منه؛ هر كس یك روز ماه رمضان را (بدون عذر)، بخورد - روح ایمان از او جدا مىشود .
(وسائل الشیعه، ج 7، ص 181، ح 4 و 5 / من لا یحضره الفقیه، ج 2، ص 73، ح 9)
31) رمضان ماه خدا
قال امیرالمومنین علیهالسلام:
شهر رمضان شهر الله و شعبان شهر رسول الله و رجب شهرى؛ رمضان ماه خدا و شعبان ماه رسول خدا و رجب ماه من است.
(وسائل الشیعه، ج 7، ص 266، ح 23)
32) رمضان ماه رحمت
قال رسول الله صلّى الله علیه و آله:
... و هو شهر اوله رحمة و اوسطه مغفرة و اخره عتق من النار؛ رمضان ماهى است كه ابتدایش رحمت است و میانهاش مغفرت و پایانش آزادى از آتش جهنم.
(بحارالانوار، ج 93، ص 342)
33) فضیلت ماه رمضان
قال رسول الله صلّى الله علیه و آله:
ان ابواب السماء تفتح فى اول لیلة من شهر رمضان و لا تغلق الى اخر لیلة منه؛ درهاى آسمان در اولین شب ماه رمضان گشوده مىشود و تا آخرین شب آن بسته نخواهد شد. (بحارالانوار، ج 93، ص 344)
34) اهمیت ماه رمضان
قال رسول الله صلّى الله علیه و آله:
لو یعلم العبد ما فى رمضان لود ان یكون رمضان السنة؛ اگر بنده «خدا» مىدانست كه در ماه رمضان چیست [چه بركتى وجود دارد] دوست مىداشت كه تمام سال، رمضان باشد.
(بحارالانوار، ج 93، ص 346)
35) قرآن و ماه رمضان
قال الرضا علیهالسلام:
من قرا فى شهر رمضان آیة من كتاب الله كان كمن ختم القرآن فى غیره من الشهور؛ هر كس در ماه رمضان یك آیه از كتاب خدا را قرائت كند مثل اینست كه در ماههاى دیگر تمام قرآن را بخواند.
(بحارالانوار، ج 93، ص 346)
36) شب سرنوشتساز
قال الصادق علیهالسلام:
راس السنة لیلة القدر یكتب فیها ما یكون من السنة الى السنة؛ آغاز سال (حساب اعمال) شب قدر است. در آن شب برنامه سال آینده نوشته مىشود.
(وسائل الشیعه، ج 7، ص 258، ح 8)
براى بهشت درى است به نام (ریان) كه از آن فقط روزهداران وارد مىشوند.
37) برترى شب قدر
قیل لابى عبدالله علیهالسلام):
كیف تكون لیلة القدر خیرا من الف شهر؟ قال: العمل الصالح فیها خیر من العمل فى الف شهر لیس فیها لیلة
القدر.
از امام صادق (علیهالسلام) سوال شد:
چگونه شب قدر از هزار ماه بهتر است؟
حضرت فرمود: كار نیك در آن شب از كار در هزار ماه كه در آنها شب قدر نباشد بهتر است.
(وسائل الشیعه، ج 7، ص 256، ح 2)
38) تقدیر اعمال
قال الصادق (علیهالسلام):
التقدیر فى لیلة تسعة عشر و الابرام فى لیلة احدى و عشرین و الامضاء فى لیلة ثلاث و عشرین؛ برآورد اعمال در شب نوزدهم انجام مىگیرد و تصویب آن در شب بیست و یكم و تنفیذ آن در شب بیست و سوم.
(وسائل الشیعه، ج 7، ص 259)
39) احیاء شب قدر
عن فضیل بن یسار قال:
كان ابو جعفر(علیهالسلام) اذا كان لیلة احدى و عشرین و لیلة ثلاث و عشرین اخذ فى الدعا حتى یزول اللیل فاذا زال اللیل صلى؛ فضیل بن یسار گوید:
امام باقر(علیهالسلام) در شب بیست و یكم و بیست و سوم ماه رمضان مشغول دعا مىشد تا شب بسر آید و آنگاه كه شب به پایان مىرسید نماز صبح را مىخواند.
(وسائل الشیعه، ج 7، ص 260، ح 4)
40) زكات فطره
قال الصادق(علیهالسلام):
ان من تمام الصوم اعطاء الزكاة یعنى الفطرة كما ان الصلوة على النبى (صلّى الله علیه وآله) من تمام الصلوة؛ تكمیل روزه به پرداخت زكات یعنى فطره است، همچنان كه صلوات بر پیامبر (صلّى الله علیه وآله) كمال نماز است.
(وسائل الشیعه، ج 6، ص 221، ح 5)
برگرفته از کتاب چهل حدیث روزه، محمدحسین فلاح زاده .
گروه دین و اندیشه تبیان، هدهدی .
