نكات ایمنی سفر به كویر

مشخصات یك راهنمای خوب

1- راهنما باید به موقعیت جغرافیایی منطقه، مسیر جاده ها، محل چشمه های آب، عوارض طبیعی مانند تپه ها، كوه ها، دریاچه نمك، بندریگ و فاصله بین آنها آگاه باشد.

2- تسلط بر زمین شناسی و توپوگرافی منطقه، پستی و بلندی هایی كه بر اثر سیل ایجاد می شود (در كویر سیل هم می آید،) برای راهنما اهمیت دارد. در نقاط پست ممكن است خاك به حدی گل شود كه عبور ماشین غیرممكن شود یا ماشین در گل بماند.

3-  تسلط بر شیمی خاك و شیمی دریاچه ویژگی دیگر راهنماست. این تسلط باعث آسودگی خاطر در مواقع حركت روی سطح دریاچه می شود (در عمق 50-5 سانتیمتری زیر سطح دریاچه آب موجود است) و در سطح دریاچه لایه ای از سولفات كلسیم ایجاد شده كه می توان با اتكا به آن بر روی سطح دریاچه، ماشین سواری كرد. همچنین نوع عناصر موجود در خاك در عبور از كویر مؤثر است. مثلاً سولفات سدیم كه در خاك برخی مناطق كویر زیاد یافت می شود باعث پوكی خاك و گیرافتادن ماشین می شود یا خاك رس یا كائولن در مواقع بارانی سبب می شود كه ماشین درجا بزند.

4- یك راهنما باید با ستارگان و موقعیت آنها در فصول مختلف سال آشنا باشد تا تشخیص جهت و مسیر حركت در شب ممكن شود.

5- آشنایی با جانوران و خزندگان و حشرات كویر هم یک ویژگی مهم دیگر است. در این مورد و موجودات ذیل الذكر نكاتی قابل توجه است:

الف- شتر: معمولاً هنگام عصر به سوی آب حركت می كند و با تعقیب آنها می توان به آب رسید.

ب- عقرب: آشنایی با خصوصیات این جانور مانند اینكه چه مواقعی از سال در خواب زمستانی است یا اینكه در چه اوقاتی از روز و شب احتمال وجود عقرب كم است (یا اینكه با توجه به درجه حرارت، مثلاً در آذر ماه می توان تشخیص داد كه احتمال وجود آن هست یا نه؟) همچنین نحوه عمل و كمك های اولیه در هنگام عقرب گزیدگی. و نیز آگاهی به این نكته كه در كویر بعضی نقاط هستند كه اصلاً عقرب در آنها یافت نمی شود (مانند محلی نزدیك ارغوانی آران كه حتی در شب می توانید با آسودگی خاطر روی ماسه ها استراحت كنید)

ج- سوسمارها: خطرناك ترین آنها «بزمجه» است. در كویر مناطقی هست كه احتمال یافت شدن آنها زیاد است (مثلاً در كویر آران و بیدگل ناحیه ای به طول و عرض 6 كیلومتر هست كه در آن «بزمجه» زیاد یافت می شود).

د- مار: آشنایی با انواع سمی و غیرسمی مارهای كویر و كمك های اولیه در هنگام مارگزیدگی

هـ- سایر جانوران: آشنایی با زیستگاه انواع سوسك، مارمولك، روباه، خرگوش، موش و همچنین حیواناتی نظیر كل، بز، میش، آهو، جیبر و...

6- راهنمای خوب در كویر با نوع گیاهان و مناطق رویش آنها آشناست و می داند كه:

الف- برخی از گیاهان در مناطق خاصی می رویند و از طریق نوع گیاه می توان نوع آب (شور، تلخ، شیرین و...) در آن منطقه را تشخیص داد.

ب- ریشه بعضی گیاهان بسیار پرآب است كه در هنگام نیاز و با روش های خاص می توان از ان استفاده كرد.

ج- آتش چوب بعضی از گیاهان بسیار پر حرارت و عالی است.

د- از ساقه برخی گیاهان در مواقع بحرانی غذا می توان به عنوان استفاده كرد.

هـ- بعضی گیاهان برخلاف ظاهر زیبایشان سمی هستند.

7- علاوه بر موارد فوق بعضی تجربیات راهنما بسیار باارزش است؛ مثل طریقه بیرون آوردن ماشین مانده در باتلاق دریاچه یا ماسه بادی، یا پیداكردن راه در شب های بدون ستاره از طریق هاله نور شهرهای مجاور كویر یا تهیه كرسی ساده در شب های سرد زمستانی برای خواب.

آب در كویر

هنگام حركت به سوی كویر حداقل به اندازه دو برابر نیاز آب بردارید زیرا تشنگی سریع انسان را از پای در می آورد و بدون آب در روزهای گرم نمی توان زیاد دوام آورد. در مرز شروع تپه های شنی در كویر احتمال وجود آب هست.

راه هایی برای جمع آوری و استفاده آب موجود در خاك هست. مردمان كویر برای جلوگیری از عطش، به جای آب چای می نوشند. از ریشه پرآب بعضی گیاهان می توان استفاده كرد و وجود گیاهانی خاص نشانه وجود آب است. از مصرف غذاهایی كه آب زیادی لازم دارند و باعث عطش می شوند، بپرهیزید.

نكات مفید دیگر

- تجهیزات كافی به همراه داشته باشید مانند غذا، چادر، لوازم بهداشتی، چراغ قوه، كیسه خواب، كفش مناسب، سوخت، طناب، دوربین شكاری، قطب نما، نقشه و...

- از دو یا چند وسیله نقلیه استفاده كنید (بهتر است از نوع كمك دار، دو دیفرانسیل و شاسی بلند باشد). بنزین و لاستیك زاپاس فراموش نشود. بهتر است از عیب های جزیی ماشین هم آگاه باشید.

- آچار و ابزار و چسب به همراه داشته باشید (یكی از خرابی های رایج سوراخ شدن رادیاتور است).

- به همراه داشتن بیل و تخته های چوب برای بیرون كشیدن ماشین از باتلاق مفید است.

- به همراه داشتن شكر، قند یا نبات و آبمیوه و هندوانه می تواند جان شما را نجات دهد (در مواقع اضطراری می توان با مخلوط كردن شكر با آب تلخ آن را قابل استفاده كرد).

- استفاده از عینك آفتابی مخصوصاً در دریاچه نمك در توقف طولانی در كویر توصیه می شود.

- در كویر مراقب وسایل الكترونیكی خود باشید (چون با داخل شدن ذرات ماسه از كار می افتند).

- برای نگهداری گوشت در گرمای كویر از قیمه كردن در چربی خودش یا در مشك ریختن یا نمك سود كردن استفاده كنید (گوشت را به تخته هایی با قطر سه سانتیمتر تبدیل كرده و تكه های بریده شده را در داخل نمك قرار می دهیم، به طوری كه نمك تمام سطح آن را بپوشاند).

سایت بیابان های ایران

تهیه و تنظیم برای سایت تبیان: زهره پری نوش